Morgunblaðið - 30.12.2013, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. DESEMBER 2013
www.gilbert.is
Við óskum þér og þínum friðsældar á jólum og
farsældar á komandi ári
Við bjóðum öll afmælisbörn
velkomin og gefum þeim fría
n
eftirrétt í tilefni dagsins.
afmaeli?
Attu´
Til hamingju!!!
H
ug
sa
sé
r!
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Stjórnun veiða á úthafsrækju og
kvótasetning virðist ekki einfalt mál
og greinir hagsmunaaðila verulega
á. Atvinnuvegaráðuneytið fékk lög-
mannsstofuna Land til að meta stöð-
una síðastliðið sumar og til viðbótar
hafa verið unnin tvö lögfræðiálit fyr-
ir þá sem veitt hafa rækjuna. Þessi
álit eru misvísandi og þar sem tekist
er á um talsverða hagsmuni er ekki
ólíklegt að málið endi á borði dóm-
stóla, hvaða leið sem verður fyrir
valinu.
Veiðar á úthafsrækju voru
gefnar frjálsar haustið 2010 og í
frétt frá sjávarútvegsráðuneytinu
16. júlí það ár kom fram að þetta
væri gert þar sem ekki hefði á neinu
fiskveiðiári frá 2000/01 verið veitt
upp í útgefið aflamark. Afli jókst í
kjölfarið og veiðar á rækjunni eru
enn frjálsar. Í haust er búið að veiða
um 1.760 tonn, en stofninn hefur gef-
ið eftir og er ráðgjöf Hafrannsókna-
stofnunar nú um fimm þúsund tonna
afla að hámarki.
Nú stendur hins vegar til að af-
nema frelsið í rækjuveiðum og koma
á veiðistjórn á nýjan leik en úthluta
samkvæmt nýjum reglum. Þeir sem
áttu aflahlutdeild áður en veiðar
voru gefnar frjálsar munu fá 70% af
kvótanum í rækju samkvæmt frum-
varpi ráðherra, sem liggur fyrir Al-
þingi, en þeir sem hafa stundað veið-
ar undanfarin þrjú ár eiga að fá 30%
á grundvelli veiðireynslu við frjálsar
veiðar á síðustu þremur árum.
Má jafna til eignarnáms
Margar umsagnir hafa borist
atvinnuveganefnd Alþingis um
frumvarpið. Þau sjónarmið sem
einkum er tekist á um eru í fyrsta
lagi að frelsi verði áfram í veiðunum,
í öðru lagi að eingöngu verði miðað
við veiðireynslu síðustu þrjú ár og í
þriðja lagi að miðað verði við afla-
hlutdeild eins og hún var frá 1991 til
2010. Fjórða stefið er síðan skipt-
ingin 70/30.
Í umsögn LÍÚ er skorað á
stjórnvöld að draga frumvarpið til
baka og úthluta aflamarki til hand-
hafa aflahlutdeilda á grundvelli gild-
andi laga um stjórn fiskveiða. „Verði
frumvarpið að lögum felur það í sér
tilfærslu aflahlutdeildar frá núver-
andi handhöfum yfir til þeirra sem
hafa stundað veiðar síðastliðin þrjú
ár. Þannig er ekki aðeins um skerð-
ingu og takmörkun á stjórnar-
skrárvörðum atvinnuréttindum að
ræða, heldur aðgerð sem má jafna til
eignarnáms. Samtökin leggja því til
að frumvarpið nái ekki fram að
ganga,“ segir m.a. í umsögn LÍÚ.
Þar segir ennfremur að það sé með
öllu óþarft og muni að öllum lík-
indum valda íslenska ríkinu skaða-
bótaskyldu. LÍÚ hefur leitað álits
Lex lögmannsstofu.
LÍÚ bendir á að þótt að veiðar á
úthafsrækju hafi verið undir sér-
stakri stjórn ráðherra með tíma-
bundnum hætti, þá hafi þær ráðstaf-
anir engin áhrif á tilvist eða stjórn-
kipulega vernd aflahlutdeilda í út-
hafsrækju. Þeir aðilar sem hafi
stundað veiðar á úthafsrækju und-
anfarin þrjú ár, án þess að eiga afla-
hlutdeild í úthafsrækju, hafi engan
vegin getað vænst þess eða verið í
góðri trú um að geta stundað veiðar
á úthafsrækju með þeim hætti til
framtíðar litið.
Í umsögn Landssambands smá-
bátaeigenda segir að sambandið
„leggst alfarið gegn því að tíma-
bundnar frjálsar veiðar muni veita
þann rétt sem lagt er til í frum-
varpinu. LS telur að verði frum-
varpið óbreytt að lögum geti það
valdið opnun á aflahlutdeildar-
kerfinu sem ekki mun sjá fyrir end-
ann á“.
Leið út úr ógöngum
Stjórn Fjórðungssambands
Vestfirðinga ályktaði um stjórnun
rækjuveiða fyrr í haust, en þar var
alfarið hafnað þeirri leið sem ráð-
herra sjávarútvegsmála hefur boðað
í úthlutun aflamarks í úthafsrækju.
Verði fyrirætlanir ráðherra sam-
þykktar verður það til stórtjóns fyr-
ir rækjuiðnaðinn á Vestfjörðum.
Í ályktun bæjarstjórnar Ísa-
fjarðarbæjar í haust segir að „skyn-
samlegasta leiðin út úr þeim ógöng-
um sem stjórnvöld eru komin í
varðandi úthlutun veiðiréttar á út-
hafsrækju er að leigja út veiðiheim-
ildir til þeirra sem byggt hafa upp
veiðarnar á síðustu árum og láta arð-
inn skiptast jafnt á ríkið og sveit-
arfélög þar sem rækjan er unnin“.
Deilur um stjórnun
veiða í kjölfar frelsis
Ólíkar forsendur Nokkrar leiðir koma til greina við stjórnun rækjuveiða,
en ýmsir telja að sú leið sem valin er í frumvarpinu standist ekki lög.
 Misvísandi álit lögmanna  Gæti endað hjá dómstólum
Í umsögn frá útgerðunum Sólbergi
ehf. og Flóka ehf. segir að unnið sé
að undirbúningi málsóknar, þar sem
þess verði freistað innan ramma
réttarfarsreglna, að fá staðfest að
aflahlutdeild í úthafsræku hafi fallið
niður 2010. Með því verði rangindi
framkomins frumvarps hugsanlega
staðfest, en ella með málshöfðun í
kjölfar lagasetningar. Vitnað er í
lögfræðiálit Jóns Jónssonar hrl. á
Sókn lögmannsstofu.
Í umsögn Þrastar Friðfinnssonar,
framkvæmdastjóra Dögunar á Sauð-
árkróki, er lagst gegn tillögum um
að á ný verði komið á aflahlutdeild í
úthafsrækju. Lagt er til að veiðar
verði áfram frjálsar og sagt að
kvótasetning gæti orðið rothögg á
veiðar og vinnslu. Fráleitt sé að út-
hluta aflaheimildum í rækju til aðila
sem ekki hafi hirt um að nýta auð-
lindina árum saman og útiloka frá
veiðum þá sem vilja nýta og hafi í
raun nýtt auðlindina síðustu ár. Með
kvótasetningu leiti örugglega aftur í
fyrra horf vannýttar auðlindar. Dög-
un gagnrýnir jafnframt ráðgjöf Haf-
rannsóknastofnunar harðlega. Röst
SK-17 er í eigu Dögunar og er skipið
gert út til veiða á úthafsrækju.
Kampi ehf., sem rekur rækju-
vinnslu á Ísafirði, og útgerðarfélagið
Birnir ehf. í Bolungarvík gera alvar-
legar athugasemdir við það að út-
hluta eigi fyrrverandi kvótahöfum
kvóta í rækju á ný. Með umsögn fyr-
irtækisins er einnig vitnað til álits
Jóns Jónssonar hrl.
Fleiri gagnrýna frumvarpið,
þeirra á meðal Sigurður Sigurbergs-
son, framkvæmdastjóri Soffaníasar
Cecilssonar hf. í Grundarfirði. „Það
er afstaða Soffaníasar Cecilssonar
hf. að miða beri setningu afla-
hlutdeilda í úthafsrækju við afla-
reynslu síðustu þriggja fiskveiðiára
fyrir ákvörðun um takmörkun heild-
arafla í úthafsrækju, líkt og lög um
stjórn fiskveiða ákvarða, segir í um-
sögn fyrirtækisins.
Kvóti rothögg á
veiðar og vinnslu
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Sjávarréttir Kampi kynnti starf-
semi sína í veislu á Ísafirði í sumar.