Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.03.2014, Side 44

Fjármál
heimilanna
Ódýrustu borgirnar
Morgunblaðið/Ómar
Búdapest
Þinghúsið við
Dóná í Búdapest *Er verið að skipuleggja utanlandsferð sum-arsins? Kannski borgar sig að taka stefnuna áódýrustu borgir Evrópu skv. nýlegri saman-tekt Guardian. Ef marka má listann er tveggjanátta ferð ódýrust ef haldið er til Búdapest.Næst kemur Madrid, þá Barcelona, svo Nice,Brussel, Berlín, París, Amsterdam, Lissabon
og loks Prag.
Linda Rós Ragnarsdóttir er annar eig-
andi verslunarinnar Spilavina. Þar er
núna verið að undirbúa alþjóðlega Table
Top daginn sem haldinn verður 5. apríl.
Þá er hvatt til að fólk hittist og spili
borðspil og verður vafalítið líflegt í
versluninni.
Hvað eruð þið mörg í heimili?
Við erum fimm ég, maðurinn minn,
Þorlákur Lúðvíksson og börnin okkar
þrjú, Máni Snær, Breki Steinn og Ragna
Þóra
Hvað fer fjölskyldan með í mat
og hreinlætisvörur á viku?
Veistu, ég hef ekki hugmynd. Þorri versl-
ar oftar en ég í matinn. Væri kannski góð
hugmynd að virkja Meniga hjá mér.
Hvað áttu alltaf til í
ísskápnum?
Held ég verði að segja laukur, hvítlauk-
ur og engifer því það er alltaf til í ís-
skápnum hjá mér.
Hvar kaupirðu helst inn?
Við förum helst í Bónus eða Krónuna
til að kaupa það helsta en svo er það yf-
irleitt Víðir í Skeifunni.
Hvað vantar helst á heimilið?
Með fimm í heimili, klárlega annað kló-
sett. Við rifum auka-baðherbergið í
breytingum sem við gerðum 2010 og
höfum ekki klárað það ennþá. En ann-
ars vantar líka nýtt sodastream-tæki,
það er ómögulegt að fá hylki í gömlu
tegundina.
Hvað freistar í
matvörubúðinni?
Ef ég fer í Víði þá eru það ávextirnir.
Erfitt að labba fram hjá þeim án þess að
grípa einhverja girnilega ávexti í körf-
una.
Hvernig sparar þú í
heimilishaldinu?
Kannski aðallega með að fara í „litla“
Bónus, Bónus í Skútuvogi. Það er erfitt
að kaupa einhverja vitleysu þar.
Eyðir þú í sparnað?
Já, en ekki nóg, þar sem baðherbergið
er ekki enn komið.
Skothelt sparnaðarráð?
Fara ekki svöng út í búð.
LINDA RÓS RAGNARSDÓTTIR
Fer ekki svöng út í búð
Linda Rós segir enn eftir að klára endurbætur sem hófust á öðru
baðherberginu árið 2010. Og ekki gott með fimm manns á heimilinu.
Aurapúkinn hefur allt frá því hann
var lítill púkalingur hugsað vel um
hlutina sína. Eitthvað hefur heppn-
ast svona vel í uppeldinu, að það
sem Púkinn á er vel um séð: fatn-
aður endist svo árum skiptir, því
hann er þveginn varlega. Púkinn
notaði sömu skólatöskuna frá 10
ára aldri og út háskólann. Aldrei
sást á leikföngunum. Skór fylgja
púkanum í gegnum heilu æviskeið-
in.
Að hugsa vel um eigurnar er
eitt besta sparnaðarráð sem hugs-
ast getur, og leyfir líka að fólk get-
ur látið eftir sér dýrari og vand-
aðri hluti.
Þegar gæði og rétt umgengni
fara saman gerast galdrar.
Til dæmis er ekkert sem segir
að dýrir spariskór frá góðum
framleiðanda, sem fá reglulega
næringu og bón, og er haldið frá
vætu og slabbi, geti ekki enst alla
ævi. Hvað þá ef skósmiður fær að
nostra við skóna á nokkurra ára
fresti.
Og er ekki skrítið hvað vand-
lega þrifnir bílar virðast bila
sjaldnar?
púkinn
Aura-
Að fara vel
með hlutinaF
átt er óskemmtilegra en að
fá það í höfuðið að hafa
gerst ábyrgðarmaður fyrir
láni. Eflaust er stór hluti
landsmanna í persónulegri ábyrgð
fyrir láni hjá ættingja eða vini,
eða búinn að gefa veð í fasteign
sinni. Því miður stendur skuldar-
inn ekki alltaf við sitt og þá taka
ábyrgðarmönnum að berast
óskemmtileg innheimtubréf inn
um lúguna.
Vilhjálmur Þ.Á. Vilhjálmsson
segir í sumum tilvikum hægt að
losna undan ábyrgðinni, hafi lán-
veitandinn ekki rækt skyldur sín-
ar vel. Vilhjálmur stendur að
vefnum www.lansved.is ásamt fé-
laga sínum Þórði Guðmundssyni.
Báðir eru þeir héraðsdóms-
lögmenn og starfa hjá Borgar-
lögmönnum.
„Rétt er að taka það skýrt
fram að ábyrgðarmenn ættu að
stilla væntingum sínum í hóf. Í
sumum tilvikum er skýrt að ekki
er hægt að aflétta ábyrgðinni, en
í öðrum er lagalegur möguleiki til
staðar,“ segir hann. „Svo eru ófá
tilvik þar sem óvíst er að hvaða
niðurstöðu dómstólar muni komast
og skortur á dómafordæmum frá
Hæstarétti um ákveðin mikilvæg
vafaatriði. Væri gaman ef fleiri
stigju fram sem tilbúnir væru að
fara með mál sitt alla leið á efsta
dómstig.“
Greiðslumat og upplýsingar
Vilhjálmur segir helst líkur á því
að losna megi undan ábyrgð ef
sýna má fram á að lánveitandinn
athugaði ekki nægilega vel
greiðslugetu lántakandans og/eða
vanrækti að upplýsa ábyrgðar-
manninn um lánshæfi lántakand-
ans og skyldur ábyrgðarmanna.
„Fjármálastofnanir gerðu með sér
samkomulag árið 1998 og svo aft-
ur 2001, og loks var samkomu-
lagið formfest í lögum árið 2009.
Þar eru gerðar þær kröfur að
greiðslugeta lántakanda sé skoðuð
vandlega, ef lánsupphæðin er yfir
einni milljón króna, að ábyrgðar-
menn skilji örugglega hvaða
skyldur þeir eru mögulega að
taka sér á herðar og að þeir geti
vitað hvort lántakandinn er talinn
borgunarmaður fyrir skuldinni.“
Að sögn Vilhjálms hefur ábyrgð
verið dæmd ógild í tilvikum þar
sem fjármálastofnanir fylgdu ekki
þessum reglum, eða t.d. vönduðu
ekki nógu vel til verka við gerð
greiðslumats. „Hvort reglunar frá
1998 eiga við eldri lán er ekki
með öllu ljóst og greinir lögfræð-
inga á um túlkanir á meðan ekki
eru til dómafordæmi frá Hæsta-
rétti. Sumir líta svo á, og finna
má þeirri skoðun stuðning í öðr-
um dómum, að reglurnar frá 1998
hafi aðeins formfest eðlilega
starfshætti og eigi því við lánsá-
byrgðir lengra aftur í tímann.“
Vafi um LÍN og lífeyrissjóði
Hvort sömu viðmið gilda um lán
frá LÍN eða frá lífeyrissjóðum er
svo enn flóknari spurning. Vil-
hjálmur segir forsendurnar veik-
ari til að aflétta ábyrgð á náms-
láni en meiri líkur séu á að
dómstólar kunni að fallast á að
lífeyrissjóðslán falli undir regl-
urnar frá 1998, þó að lífeyris-
sjóðir hafi ekki verið aðilar að því
samkomulagi. „Er þá hægt að líta
svo á að þar sem lánveitingar eru
stór liður í starfsemi lífeyrissjóða,
og að þar eru sérfræðingar að
störfum, þá megi líta svo á að
eðlilegt sé að vinnubrögðin séu
með sama hætti og hjá bönkum
og sparisjóðum. Er rétt að minna
á að lífeyrissjóðum bar, sam-
kvæmt lögum að starfa í sam-
ræmi við góða viðskiptahætti,“ út-
skýrir hann.
„Í þremur dómsmálum í héraði
hefur niðurstaðan verið sú að
ekki sé hægt að líta svo á að á
lífeyrissjóðunum hafi borið skylda
til að fylgja almennum viðmið-
unum fjármálafyrirtækja. En hér-
aðsdómar hafa takmarkað for-
dæmisgildi og vantar enn að
hæstiréttur taki afstöðu til máls
af þessum toga. Hæstiréttur hefur
hins vegar ógilt ábyrgð gagnvart
lífeyrissjóði árið 2003 en deilt er
um fordæmisgildi þess dóms, þar
sem ábyrgðarmaðurinn var
greindarskertur. Þá er nýlegur
dómur frá Hæstarétti sem gefur
þeirri skoðun byr undir báða
vængi að lífeyrissjóðir séu bundn-
ir af samkomulaginu frá 1998, þar
sem Hæstiréttur fjallar um í máli
gegn sparisjóði að reglurnar séu í
raun óskráðar meginreglur. Niðu-
staðan hvað lífeyrissjóðina varðar
er þar af leiðandi sú að það er
réttaróvissa fyrir hendi og það
vantar einfaldlega einstakling sem
hefur vilja og þor til að fara með
mál sitt alla leið.“
VORU VINNUBRÖGÐIN EÐLILEG?
Er ábyrgðin ógild?
LÖGFRÆÐINGUR SEGIR Í SUMUM TILVIKUM HÆGT AÐ LÁTA REYNA Á SKYLDUR LÁNVEITANDA OG MÖGULEGA LOSA
ÁBYRGÐARMENN LÁNA UNDAN SKULDBINDINGUM SÍNUM.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Vilhjálmur segir ýmsum lagalegum spurningum um ábyrgðarmenn ósvarað.
Morgunblaðið/Þórður