Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Blaðsíða 47

hinn langa tíma séu kenningar Darwins enn þá að-
eins kenningar, þótt margar rannsóknir og skrif hafi
vissulega aukið við gildi þeirra og trúverðugleika.
Alltof oft er fjallað um kenningar Darwins eins og
þær skáki trúnni til hliðar, sem er fjarri öllu lagi. Í
annan stað hættir jafnvel vitmönnum, eins og þeim
sem áður var kynntur til sögu, til að láta eins og
Darwin hafi farið með stóru spurninguna í það far
að hún snúist um það hvort manneskjan sé komin af
öpum og ekkert heilagt hafi haft neinn atbeina að
þeirri sköpun og þar með ekki að neinu öðru. Nú
mun Darwin að vísu hafa haldið því fram að maður-
inn og apinn ættu sér sameiginlegan forföður enda
hefur aldei tekist að draga beina línu á milli apa og
manns, þótt óneitanlega rekist maður stundum í
samkvæmum á menn sem ættu að minnsta kosti að
hafa stöðu grunaðra í slíkum efnum.
En þrátt fyrir kenningar sínar hélt sá góði maður
Charles Darwin áfram að sækja sínar kirkjur með
sínu fólki, eins og ekkert hefði ískorist. Og hann er
grafinn í einni af höfuðkirkjum Bretaveldis, West-
minster Abbey. Þar hefur ekki, svo kunnugt sé, enn
neinn api verið grafinn, í hefðbundnum skilningi
þess orðs.
Disraeli ættfærir sig
En kannski hafa þeir sem urðu órólegir vegna kenn-
inga Darwins af ásettu ráði komið öllum kenningum
hans í það smælki að halda því fram að fræðimaður-
inn segði mennina komna af öpum. Eftir að Darwin
hafði sett fróðleik sinn fram urðu miklar umræður
og stundum hávaðasamar og gekk á ýmsu. Stjórn-
málamenn gátu ekki undan því vikist að taka þátt í
þeim. Benjamin Disraeli var einn helsti stjórnmála-
skörungur Breta á 19. öldinni. Og raunar endaði það
svo, að breski Íhaldsflokkurinn tók hann í pólitíska
dýrlingatölu eftir að hann hafði kvatt þennan heim.
Disraeli var, eins og nafnið bendir til, gyðingur en
skírðist til kristinnar trúar að ráði föður síns, D. Is-
raeli, líklega til að eiga greiðari för í þjóðfélaginu. Á
þeim tíma var sanntrúuðum gyðingum t.d. bannað
að taka sæti á þinginu í London.
Nýlega kom út bók um Disraeli, sem Douglas
Hurd, fyrrverandi utanríkisráðherra, er aðalhöf-
undur að. Honum virðist nokkuð í mun að draga
nokkuð úr þeirri dýrkun sem verið hefur á Disraeli
í breskri stjórnmálasögu og telur að hann hafi ekki
átt allt það lof skilið, sem á hann hefur verið hlaðið,
enda mistækur um margt og æði sveiflukenndur í
skoðunum. En snjall var hann, segir Hurd, að laga
umræðuna sér í hag á málfundum og sást þá ekki
fyrir.
Disraeli var eitt sinn á fjölmennum fundi þar sem
deilt var hart um kenningar Darwins. Í lokin tók
Disraeli málið saman með sínum hætti, efnislega á
þessa leið: „Mér sýnist að hér sé í hnotskurn deilt
um það, hvort maðurinn sé kominn af öpum eða
englum. Sé valið þetta hef ég ákveðið fyrir mitt
leyti að halla mér að englunum.“
Menn geta haft sína skoðun á því hversu merkileg
þessi uppsetning var, en hitt stendur eftir að þakið
ætlaði að rifna af húsinu yfir þessari snilld.
Morgunblaðið/Þórður
* Er við höfðum setið smá-stund heyrðum við röddSigurbjörns Einarssonar bisk-
ups fara með einn af Passíu-
sálmunum. Þótt engin fyrir-
mæli hefðu verið gefin í þá veru
datt engum í hug að líta um öxl.
20.4. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47