Morgunblaðið - 18.07.2014, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ 2014
Bæjarlind 16 I 201 Kópavogur I sími 553 7100 I www.linan.is
Opið mánudaga til föstudaga 11 - 18 I laugardaga 11 - 16
UNFURL kr. 109.000 Svefnbreidd 120x200
TRYM kr. 198.900 Svefnbreidd140x200
RECAST kr. 123.900 Svefnbreidd 140x200IDUN Svefnsófi kr. 259.900 I Svefnbreidd 140x200
SVEFNSÓFAR
Góðir að nóttu
sem degi...
...
...
...
POLAROIDPOLAROID
VEIÐIGLERAUGU
GUL, BRÚN OG GRÁ
MEÐ FJÆRSTYRK
TVÍSKIPT
ALVÖRU GLER,
STUTTUR AFGREIÐSLUTÍMI
HAMRABORG 10 | SÍMI: 554 3200 | SOS@EYEWEAR.IS | OPNUNARTÍMI VIRKA DAGA: 9:30-18
Það hryggir mig
alltaf ósegjanlega hve
alvörulaus umræðan
um áfengismál er
alltof oft og ég tala
nú ekki um þegar
þingmál eru flutt,
sem hvergi koma
nærri þeim
staðreyndum um
áfengisvandann sem
við er að glíma. Enn
er vegið í sama kné-
runn og mælt fyrir stjórnlausu að-
gengi að áfenginu eða það kalla ég
þrátt fyrir vanburða tilraunir til að
fela þann raunveruleika sem allt
hugsandi fólk sér. Allt er þetta í
nafni einhvers óskilgreinds frelsis,
svona eins og þetta sé einn meg-
inþátta lýðfrelsis á landi hér.
Háðsmerkið er svo reyndar sett
með, því allt í einu er farið að kalla
eftir meira fjármagni til að takast
á við þann vanda sem af skapast.
Illa er komið fyrir
Alþingi Íslendinga, ef
þetta „hugsjónamál“
fær þar framgang svo
sem margt bendir til
að muni verða. Það
hryggir mig að aðeins
einn þingflokkur skuli
hafa heilbrigðissjón-
armið að leiðarljósi
umfram þá gróðavon
kaupahéðna sem auð-
vitað er frumforsenda
þessa máls. Kveikjan
nú er trúlega fárán-
legar kröfur erlends auðrisa um
alls konar undanþágur frá íslenzk-
um lögum, þ.m.t. áfengismálum.
Við sem erum bindindismenn leit-
um fanga hjá virtustu heilbrigð-
isstofnun heims, Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnuninni WHO, sem
fjallar rækilega um þann vanda
sem af áfengisneyzlu stafar, vanda
sem t.d. Bretar telja mesta heil-
brigðisvanda þjóðarinnar og draga
ekki af í ljósi reynslu og þróunar.
En hvað segir svo í áliti hinnar
virtu stofnunar um hvað helzt beri
að varast í áfengismálum, hvað
skyldi vera þar efst á blaði? Aukið
aðgengi að áfengi er þar víta verst
að varast. Og út á hvað gengur svo
hugsjónin sem Alþingi á að fjalla
um? Það skyldi þó ekki vera að
meginþemað þar sé einmitt að
stórauka aðgengi fólks að áfengi
og samhliða því mun svo nokkuð
örugglega verða knúið á um lækk-
un áfengiskaupaaldurs, svo „frels-
ið“ verði enn fullkomnara. Þar var-
ar WHO einnig við sem víti til að
varast, af því að þar á bæ vita
menn að hvert áfengislaust ár
æskufólks er dýrmætt til fram-
búðar. En að frelsishjalinu enn og
aftur, gæsalappafrelsinu sem ég
hefi áður kosið að kalla það, þá
vildi svo til að sama kvöldið sem
ég var að blaðfesta þessi orð var
verið að sýna ljósmyndir af lífi úti-
gangsmanna í borginni og þar
sagði ljósmyndarinn einfaldlega að
enginn þessara manna hefði kosið
það hörmungarlíf sem þeir lifa og
voru orð að sönnu. Ætli þetta
ógæfusama fólk hafi ekki hrópað á
aukið aðgengi að veigunum sem
var orsökin að ógæfu þeirra? Ætli
allir þeir einstaklingar sem upp-
lifað hafa þá hræðilegu harmleiki
sem áfengið hefur valdið muni
krjúpa á kné og biðja um fleiri
slíka? Eða eru menn svo heittrúað-
ir á sinn falska málstað að þeir
skynji ekki allar þær hörmungar
sem áfengisneyzla hefur í för með
sér eða skipta þessi ósköp þá engu
máli, þegar gróðahyggjan er ann-
ars vegar? Ég var reyndar á dög-
unum að lesa athyglisverða grein
um gróðahyggjuna svo víða, þá
anga hins alþjóðlega auðvalds af
ýmsu tagi sem mergsýgur fólk um
heim allan. Þar var áfeng-
isauðvaldið í fremstu röð ógæfu-
valda mannkyns.
Skyldu áhrif þess vera til staðar
líka hér? Ég vil hreinlega ekki
trúa slíku. Á þeim bæ er ekki
spurt um lífsgæfu fólks frekar en
hjá öðru auðvaldi heimsins. Eigum
við ekki að leggja lífsgæfu fólks
hvarvetna lið?
Það gerum við ekki með því að
opna enn frekar allar flóðgáttir
áfengisneyzlunnar, svo sem þarna
er stefnt að. Aukið aðgengi þýðir
aukna neyzlu, aukin neyzla skapar
fleiri vandamál sem þó er nóg af
fyrir. Ágætu alþingismenn! Hlustið
nú á WHO ykkur til farsælla
ákvarðana. Þar er sá leiðarvísir
sem eftir á að fara.
Aukið aðgengi = aukin neyzla = aukning vandamála
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
» Illa er komið fyrir
Alþingi Íslendinga,
ef þetta „hugsjónamál“
fær þar framgang svo
sem margt bendir til að
muni verða.
Höfundur er form. fjölmiðlanefndar
IOGT.
Fljótlega verður að
öllum líkindum frum-
varp lagt fyrir á Al-
þingi sem snýst um að
leyfa sölu á áfengi í
matvöruverslunum.
Breytingin er vissu-
lega tímabær þar sem
Ísland er í hópi ör-
fárra landa í Evrópu
sem leyfa ekki sölu
áfengis í matvöru-
búðum eða almennum vínbúðum.
Það er ákaflega gamaldags hug-
arfar að banna sölu áfengis í
matvöruverslunum þar sem sam-
félagið hefur breyst mikið og kröf-
ur neytenda eru aðrar en þær voru
fyrir nærri hundrað árum, þegar
Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins
var stofnuð. Það eru þó tveir þættir
við frumvarpið sem mætti endur-
skoða og athuga frekar. Það eru í
fyrsta lagi mörkin á afgreiðslutíma
sem virðist eiga að setja á sölu
áfengisins og í öðru lagi ætti að
skoða þann möguleika að ein-
staklingar geti rekið sjálfstæðar
áfengisverslanir.
Takmörk á af-
greiðslutíma
– til hvers?
Eins og boðað er í
frumvarpinu lítur út
fyrir að sala á öllu
áfengi verði aðeins
leyfð til klukkan átta á
kvöldin. En hver er þá
raunverulega breyt-
ingin á sölu áfengisins
í búðunum frá því sem
er í ÁTVR? Nú er það
svo að nokkrar versl-
anir ÁTVR eru nú þegar opnar til
klukkan átta á kvöldin og að þessu
leyti er lítið svigrúm gefið fyrir
aukna þjónustu. Og þá má spyrja –
til hvers er verið að setja sérstakan
ramma utan um afgreiðslutíma
áfengis? Einhverjir óttast að stór
hluti þjóðarinnar verði ofurölvi all-
an sólarhringinn ef engin tímamörk
eru sett á afgreiðslutíma áfengis.
Svipaðar skoðanir voru uppi þegar
leyfi fyrir bjór var í umræðu árið
1989, en reyndin varð önnur.
Forvarnir fram yfir
höft og miðstýringu
Mikilvægt er að settar verði
skýrar reglur um hverjir geti af-
greitt áfengið, til þess að koma í
veg fyrir sölu til fólks undir aldurs-
mörkum. Það er engin lausn að
banna sölu áfengis eða takmarka
hana með höftum og miðstýringu.
Eina leiðin til að koma í veg fyrir
misnotkun er að auka umræður og
forvarnir um áfengi og skaðsemi
þess.
Eftir Geir
Andersen
Geir Andersen
» Það er engin lausn að
banna sölu áfengis
eða takmarka hana með
höftum og miðstýringu.
Höfundur er námsmaður.
Sala áfengis í mat-
vörubúðum – mikil
breyting eða ekki?
– með morgunkaffinu