Morgunblaðið - 24.07.2014, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ 2014
✝ Ástríður HafdísGuðlaugsdóttir
Ginsberg fæddist í
Reykjavík 16. júní
1948. Hún lést á
krabbameinsdeild
Landspítala 16. júlí
2014.
Foreldrar voru
Guðlaugur Júlíus
Þorsteinsson, stýri-
maður, f. 27. júlí
1909 í Reykjavík, d.
9. september 1974 og eftirlifandi
móðir, Guðrún Jónsdóttir, hús-
freyja, f. 18. júní 1911 að Bala í
Gnúpverjahreppi. Systkini
Ástríðar eru: 1) Hilmar, f. 2. des-
ember 1930, m. Jóna G. Steins-
dóttir, f. 6. desember 1928, 2)
Þorsteinn Rínar Guðlaugsson, f.
4. júní 1934, d. 9. apríl 2014, eft-
irlifandi kona hans er Aðalheiður
Birna Gunnarsdóttir, f. 13. mars
1943, 3) Kristín Jóna, f. 17. febr-
þar við bókhald og almenn skrif-
stofustörf. Árið 1986 vann hún
við bókhald og sem launa-
gjaldkeri hjá Bændasamtök-
unum og síðar hjá Harðviðarvali.
1999 var Ástríður ráðin til
Tæknigarðs hf. til að annast mót-
töku hússins og almenn skrif-
stofustörf fyrir Rannsóknaþjón-
ustu Háskóla Íslands auk þess að
vera aðstoðarkona forstöðu-
manns stofnunarinnar.
Mest sinnti hún verkefnum
fyrir Landskrifstofu Mennta-
áætlunar ESB á Íslandi og tók
virkan þátt í að byggja upp þjón-
ustu við evrópskt samstarf. Ást-
ríður varð starfsmaður Rannís –
Rannsóknamiðstöðvar Íslands
þegar Evrópuverkefni voru flutt
þangað í ársbyrjun 2013 og starf-
aði þar til dauðadags.
Ástríður verður jarðsungin
frá Dómkirkjunni í dag, 24. júlí
2014, og hefst athöfnin kl. 15.
úar 1937, m. Krist-
ján K. Pálsson, 15.
júlí 1933, d. 4. nóv-
ember 2012.
Árið 1969 giftist
Ástríður Heinz Die-
ter Ginsberg, f. 27.
feb. 1939. Foreldrar
Wilhelm Ginsberg,
f. 20. mars 1901, d.
15. júní 1942 og
Hertha Christine
Rosenkaimer Gins-
berg, f. 28. feb. 1912, d. 28 des.
2000.
Ástríður lauk barnaskólaprófi
frá Melaskóla árið 1960 og Gagn-
fræðaskólaprófi frá Kvennaskól-
anum í Reykjavík 1964. Hún
starfaði fyrstu árin hjá Vélsmiðj-
unni Hamri en á árunum 1969-
1984 bjó hún ásamt eignmanni
sínum í Írlandi, Nigeríu, Botsv-
ana og í Þýskalandi sem var
hennar annað heimili og starfaði
Ásta frænka er látin aðeins
sextíu og sex ára. Maðurinn býr
yfir tækni til að senda menn til
tunglsins en hefur ekki enn náð
að finna lækningu við sjúk-
dómnum sem dregur allt of
marga unga sem aldna til
dauða, krabbamein. Það er ekki
nema rúmt ár síðan Ásta
frænka geindist með þennan
sjúkdóm og voru síðustu vik-
urnar vont stríð.
Ásta var föðursystir mín en
ekki nema árið á milli okkar, ég
einu ári yngri, þannig að við
vorum frekar sins og systur, ég
naut þess því ef Ásta fékk
dúkkuvagn frá mömmu sinni og
pabba, þá fékk ég líka dúkku-
vagn frá ömmu og afa og ef
Ásta fékk sendar dúkkur frá
föðursystur sinni sem bjó í Am-
eríku fékk ég líka og það
gleymist aldrei að þegar Ásta
fékk fyrstu nælonsokkana 11
ára hætti ég ekki að suða fyrr
en amma gaf mér líka.
Ásta frænka átti viðburðaríka
ævi. Hún kynnist ung Dieter,
Þjóðverja sem var að vinna hér
á Íslandi, giftist honum og
bjuggu þau víða um heim þar
sem Dieter vann hjá stórum
verktakafyrirtækjum við virkj-
anir, fyrst á Írlandi, síðan í Afr-
íku en lengst af bjuggu þau í
Þýskalandi við ýmis störf.
Heimsóttum við þau bæði til Ír-
lands og svo oft til Þýskalands
og móttökurnar alltaf höfðing-
legar. Áríð 1997 flytjast þau síð-
an til Íslands.
Þeim varð ekki barna auðið
en reyndust mínum börnum
alltaf vel og yngsta dóttir mín
heitir Guðrún Ásta í höfuðið á
elsku ömmu minni og Ástu
frænku, held ég að henni og
þeim báðum hafi þótt vænt um
það.
Lífið er undarlegt og okkur
ekki gert að skilja það, elsku
amma, vel ern, 103 ára gömul,
sér nú á eftir yngsta barni sínu
og aðeins fyrir þremur mán-
uðum dó Dinni, sonur hennar,
áttræður. Eftir lifa systkinin
Systa og pabbi, hann Malli.
Ásta frænka var mjög góður
kokkur og var óspör á að gefa
okkur uppskriftir og ráðlegg-
ingar um matseld og meðferð
matar, þá var hún góður bakari
og komu þau Dieter aldrei svo í
Mallakot að það væri ekki kaka
með í farteskinu. Við vorum
saman í leikfimishópi í mörg ár
sem hittist alltaf tvisvar í viku
og svo var gleði inná milli og
var Ásta sjálfskipuð í matseld-
ina og hafði hún Siggu spriklara
með sér í því, alltaf jafn gott
hjá þeim.
Ásta frænka gat verið stjórn-
söm og féll það nú ekki alveg
alltaf í kramið en mikið lifandis
skelfing vildi ég að hún gæti
núna stjórnað öllu og öllum í
kringum sig, við komum til með
að sakna þess óskaplega.
Ég, Bóbó og börnin okkar öll
eigum góðar minningar um
Ástu frænku og söknum hennar
sárt, Dieter minn, megi allar
góðar vættir halda utan um þig.
Hvíl í friði, Ásta frænka.
Steingerður.
Allt of snemma hefur góð
vinkona, nafna og samstarfs-
kona til fimmtán ára kvatt
þennan heim, hennar verður
sárt saknað.
Ég minnist þess þegar Ásta
kom til starfa í Tæknigarði og
hjá Rannsóknaþjónustu Háskól-
ans, hve fljótt kom í ljós að hún
myndi annast okkur öll með
góðu skipulagi, hlýju og einnig
ákveðni. Hún vann störf sín af
einlægni og heilindum en ekki
nóg með það, heldur bakaði hún
gómsætar kökur sem hún færði
okkur í kaffitímum, bjó til sultu
úr berjum sem hún tíndi hjá
starfsfélögum og færði okkur
og svo safnaði hún öllum góðum
uppskriftum bæði handavinnu-
og mataruppskriftum og dreifði
til samstarfsfélaga.
Ásta var góður vinur, fylgdist
vel með öllu sem gerðist hjá
vinnufélögum, tók þátt í gleði
og sorgum hjá okkur eins og
hjá stórfjölskyldu sinni og hún
talaði alltaf um börn og barna-
börn systkina sinna sem væru
þau hennar eigin. Þá hafði hún
mikinn áhuga á ferðalögum, þá
helst til Þýskalands, þar sem
hún og Dieter höfðu búið lengi.
Og sem dæmi um skipulags-
hæfileika hennar og hugulsemi,
þá skipulagði hún fyrir okkur
hjónin 4 daga Þýskalandsdvöl,
merkti á kort hvert við áttum
að fara, í bók hvað ætti að
skoða og sendi okkur upplýs-
Ástríður Hafdís
Guðlaugsdóttir Ginsberg
Við kveðjum
elskulegan bróður
með miklum sökn-
uði. Það var mikið
áfall þegar hann
greindist með bráðahvítblæði
fyrir stuttu. Engan gat grunað
það, hann hafði verið eins og
venjulega, hress og í fullu fjöri.
Hann var yngstur systkinanna,
agnarlítill við fæðingu (aðeins
átta merkur), fyrir ást og ein-
staka umhyggju móður okkar
dafnaði drengur og óx vel.
Brot úr litlu ljóði sem hún
samdi til Hauks er góð kveðja
hér.
Sonur minn.
Litli sveinninn ljúfi,
ljós á vegi mínum,
sefur sætt og rótt.
Ástarengill vaki
yfir beði þínum
góði, góða nótt.
Hann var 12 ára þegar fjöl-
skyldan flutti til Reykjavíkur.
Aðspurður hvort ekki hafi verið
erfitt fyrir sveitastrákinn að
byrja í nýjum skóla, lét hann
ekki illa af því. Smá tilraun í
fyrstu að tuska strák til með því
að kaffæra í snjóskafli, en hann
borgaði fyrir sig næsta dag. Eft-
ir það voru allir góðir vinir. Í
Verslunarskólanum kynntist
hann einum af sínum bestu vin-
Haukur
Hannesson
✝ Haukur Hann-esson fæddist
þann 15. ágúst
1936. Hann lést 12.
júlí 2014. Útför
Hauks fór fram 21.
júní 2014.
um, Heiðari, hann
var þá kominn með
„dansbakteríuna“
og fékk Hauk með
sér í Dansskóla Ríg-
mor Hanson, þar
sem þeir nutu sín
vel og voru fljótlega
gerðir að aðstoðar-
kennurum. Haukur
lagði það nú samt
ekki frekar fyrir
sig, en hafði alltaf
gaman af að dansa. Hann tók
líka þátt í ýmsum íþróttum, m.a.
körfubolta og var um tíma í
landsliðinu.
Við eigum minningar um góð-
an og skemmtilegan bróður. Í
mörg ár hefur það verið venja
hjá okkur systkinunum að hittast
einu sinni í viku og spila kana og
spjalla. Nú er skarð fyrir skildi
en spilað verður eitthvað áfram
og hver veit nema hann fylgist
með og brosi kíminn ef heyrist
sagt KANI!
Eftir að Haukur og María
hættu störfum hafa þau notið
þess að sinna sínum hugðarefn-
um. Fóru mikið norður á æsku-
stöðvarnar á Hvammstanga og í
Vatnsdalinn, en þar vann Hauk-
ur mikið starf frá fyrstu tíð. Eins
hafa þau stundað golf og farið
með vinahópi til útlanda í golf-
ferðir.
María hefur stutt sinn mann
einstaklega vel þessa erfiðu mán-
uði og Haukur hefur notið þess
að hafa börn og barnabörn í ná-
vist sinni. Við vottum þeim öllum
innilega samúð og óskum þeim
alls góðs.
Ásta, Jón og Auður.
Í frétt Mbl.is
þann 27. júní er
ítrekað fullyrt að
kísilvinnsla sé
hreinni en ál-
vinnsla. Staðhæf-
ingin er ekki
beinlínis útskýrð
en af samhenginu
má ráða að hún
byggist alfarið á
því að kísilverin
eru minni en ál-
ver.
Á sama hátt má segja að
jeppar séu hreinni samgöngu-
máti en strætisvagnar. Hver
jeppi mengar jú minna en hver
strætisvagn. En augljóst er að
það segir ekki alla söguna um
umhverfisáhrifin; skoða þarf
mengun á hvern farþega.
Hvernig berum við þá sam-
an mengun frá ólíkum gerðum
stóriðjuvera? Fram-
leiðslumagn í tonnum er léleg-
ur mælikvarði því afurðir eru
gerólíkar og það hefur í sjálfu
sér enga þýðingu hvort þær
eru léttar eða þungar. Á þann
mælikvarða yrði blýverk-
smiðja alltaf umhverfisvænst
en dúnhreinsun mesti um-
hverfissóðinn, hvort tveggja
líklega óverðskuldað. Skyn-
samlegra er að miða við orku-
notkun hverrar verksmiðju,
því að með uppbyggingu stór-
iðjuvera er jú verið að ráðstafa
takmörkuðum orkuauðlindum
og eitt af því sem við viljum
gjarnan vita er hvaða ráð-
stöfun orkunnar
veldur minnstri
mengun.
Í frétt Mbl.is
voru birtar upp-
lýsingar um bæði
mengunina og
orkuna: sýnd var
aflþörf þeirra
þriggja kís-
ilmálmverk-
smiðja sem til
stendur að reisa
hér á landi ásamt
áætlaðri losun
þeirra á CO2 (koltvísýringi) og
SO2 (brennisteinsdíoxíði), og
sömu upplýsingar um álverið á
Grundartanga.
Í fréttinni var því miður
ekki reiknuð losun á hvert
megavatt, en það er vitaskuld
sáraeinfalt út frá þessum upp-
lýsingum. Í ljós kemur alger-
lega skýr og afdráttarlaus nið-
urstaða: álverið losar margfalt
minna af CO2 á hvert megavatt
en hver kísilmálmverksmiðja
eða 880 tonn samanborið við
2.300-3.490 tonn, og sömuleiðis
umtalsvert minna af SO2 eða
6,7 tonn samanborið við 8-11,9
tonn.
Sú fullyrðing blaðamanns,
sem einnig er höfð eftir starfs-
manni Umhverfisstofnunar, að
álver mengi „hlutfallslega
meira“ en kísilmálmverk-
smiðjur er því úr lausu lofti
gripin og gengur þvert gegn
tölunum í fréttinni sjálfri.
Enda hefur viðkomandi starfs-
maður Umhverfisstofnunar
staðfest að þetta orðalag,
„hlutfallslega meira“, hafi ekki
verið í samhengi við innihald
greinarinnar heldur hafi upp-
lýsingar af hans hálfu átt við
um heildarlosun efna út í um-
hverfið frá hverri og einni
verksmiðju.
Það kemur engum á óvart
að jeppinn sé hreinni en stræt-
isvagninn ef skoðuð er heild-
arlosun. Eftir stendur, og
meiru skiptir, að strætisvagn
fullur af fólki er hreinni á
hvern farþega.
Vart þarf að taka fram að
skoða þyrfti fleiri þætti, bæði
jákvæða og neikvæða, til að
meta umhverfisáhrif í heild, en
hvað efnistök þessarar fréttar
snertir er niðurstaðan alveg
skýr og afdráttarlaus.
Áliðnaðurinn gengst að
sjálfsögðu við þeirri mengun
sem hann veldur. Hann stend-
ur að mörgu leyti sterkt að vígi
hvað það varðar. Og öll viljum
við njóta sannmælis.
Álver hreinni á megavatt
Eftir Ólaf Teit
Guðnason
Ólafur Teitur
Guðnason
» Sú fullyrðing að
álver mengi
„hlutfallslega
meira“ en kísil-
málmverksmiðjur
er úr lausu lofti
gripin og gengur
þvert gegn tölunum
í fréttinni sjálfri.
Höfundur er upplýsinga-
fulltrúi Rio Tinto Alcan
á Íslandi.
Flestir vís-
indamenn eiga
sér óskastöðu
þegar fram í sæk-
ir. Hún er sú að
ná að öðlast þekk-
ingu sem lengst,
leggja fram efni
til framþróunar
sinna fræða,
miðla þekkingu
og reynslu og ná
að vekja aðra til dáða. Þor-
steinn Ingi Sigfússon getur
sextugur horft um öxl og ver-
ið ánægður með sína stöðu –
nú sem starfandi forstjóri Ný-
sköpunarmiðstöðvar Íslands
(NMÍ) frá árinu 2007. Hún
hefur náð mjög góðum ár-
angri og stefnir ótrauð áfram.
Eðlisfræðingurinn með sitt
doktorsnám í Cambridge,
verðlaunaðan rannsóknaferil
þar, í Rússlandi og hér heima,
og prófessorsstöðu við Há-
skóla Íslands hefur vakið,
ásamt dugmiklu liði NMÍ,
mikilvæga nýsköpun á tímum
þegar samfélagið hefur þarfn-
ast hennar sem aldrei fyrr.
Það gerist með hæversku en
þunga, hugmyndaauðgi og
reynslu, dugnaði og lempni,
jafnt gagnvart þeim sem
skapa og þeim sem ráða yfir
fjármagni og stjórnkerfi
landsins.
Lykilbók um nýsköpun
Ákveðið var að halda upp á
þessi tímamót á ferli Þor-
steins Inga með útgáfu bókar
rúmlega þrjátíu höfunda um
jafn mörg efni sem varða vís-
indi og nýsköpun í landinu,
starfssvið Þorsteins Inga og
sögu NMÍ. Hún nefnist Þekk-
ingin beisluð –
nýsköpunarbók
og er rúmar 600
blaðsíður að
lengd. Fyrir
stórri ritnefnd
fór ritstjórinn
Árdís Ármanns-
dóttir og um út-
gáfuna sá Hið ís-
lenska
bókmenntafélag.
Bókin er bæði
vönduð og
smekkleg og all-
ir kaflarnir með enskum út-
drætti.
Í bókinni eru til dæmis
greinar um stóru dráttar-
klárana meðal nýsköpunar-
fyrirtækjanna, svo sem Marel
og Össur, um minni en vel
gróna brautryðjendur á borð
við Vaka-fiskeldiskerfi og
DNG og fleiri, fjölbreytt ný-
sköpunarverkefni, til dæmis í
samgöngum með grein frá Ís-
lenskri nýorku um þýðingu
vetnis í þeim. Þar kallast efnið
á við bók Þorsteins Inga,
Dögun vetnisaldar, sem kom
út 2008.
Aðrir kaflar fjalla til dæmis
um rannsóknir sem stundaðar
eru við Háskóla Íslands, um
mannauð, nýsköpun og
menntun á landsbyggðinni
með mótun Háskólans á Ak-
ureyri og Fab Lab og einnig
með mótun enn eins vísinda-
og menntasetursins sem er
Háskólinn í Reykjavík. Sagn-
fræði samtímans er gerð skil
meðal annars með köflum um
tilurð samfélagsins að Ásbrú
við Keflavíkurflugvöll og
einnig frumkvöðlastarf NMÍ.
Hvernig og hvar fer það fram.
Lykilgreinar um fjár-
mögnun nýsköpunar er að
finna í bókinni, ásamt grein-
um um klasastarfsemi – ný-
mæli sem hefur sýnt mátt
sinn í jarðhita- og sjáv-
arútvegsklösum. Þá er fjallað
í einum kafla um nýsköpun í
ferðaþjónustu. Flestar grein-
arnar eru ýmist vel leiðbein-
andi eða höfða sem fróðleikur
til almennings en nokkrar
fræðilegar greinar eru þar
líka, svo sem um vistvæna
steypu, íslenska álvinnslu,
kísiljárn og rafeindasmásjá
NMÍ. Og þrír rússneskir sér-
fræðingar fjalla um efnara-
fala en í því verkefni hefur
Þorsteinn Ingi verið ötull
samstarfsmaður. Skapandi
greinar koma við sögu, mál-
verk Tolla á kápu og grein um
útrás íslenskrar tónlistar.
Á erindi við marga
Nýsköpunarbókin á erindi
við afar marga, og ekki hvað
síst við þá sem stýra skipulagi
og fjármögnun nýsköpunar í
landinu. Á að vera þeim
skyldulesning.
Í snörpu og fróðlegu viðtali
Guðrúnar Pétursdóttur við
Þorstein Inga (niðurlag bók-
arinnar) segist hann langa til
að vinna við að nálgast
kjarnasamruna sem er ein
nýrra leiða til öflugrar og
vistvænnar orkuöflunar. Bók-
in sjálf er eins konar kjarna-
samruni og minnir á að hin
raunalegi málsháttur (með
orðum Þorsteins Inga), að
ekki verði bókvit í askana lát-
ið, er fjarri réttu lagi í nútíma
samfélagi. Þetta greinarkorn
er skrifað til að vekja athygli
á bókinni.
Gagnlegt bókvit
um nýsköpun
Eftir Ara
Trausta
Guðmundsson
Ari Trausti
Guðmundsson
»Nýsköpunar-
bókin á erindi
við afar marga, og
ekki hvað síst við þá
sem stýra skipulagi
og fjármögnun ný-
sköpunar í landinu.
Höfundur er jarðvísinda-
maður og rithöfundur.