Morgunblaðið - 16.08.2014, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fiskveiði-stjórn-arkerfið ís-
lenska hefur um
árabil verið öðrum
þjóðum fyrirmynd
og æ fleiri hafa séð kosti þess
að nýta sér kvótakerfi með
varanlegum framseljanlegum
veiðiheimildum við stjórn fisk-
veiða. Hagkvæmnin sem kerf-
ið hefur skilað hér á landi er
ótvíræð og hefur leitt til þess
að sjávarútvegurinn hefur
þróast úr því að þurfa ítrekað
að leita til ríkisins, líkt og
þekkist víða erlendis þar sem
útgerðin er niðurgreidd, yfir í
að vera arðbær atvinnugrein
og undirstaða efnahagslífs og
velferðar í landinu.
Mbl.is greindi í fyrradag frá
því að Japan hefði verið að
stíga skref í þessa átt með
ágætum árangri á afmörk-
uðum sviðum. Á vefnum Sea-
foodsource.com er sagt frá því
að fyrir þremur árum hafi á
tilteknu svæði í Japan verið
brugðist við minnkandi rækju-
stofni með því að úthluta kvót-
um þannig að miðað var við
veiðireynslu síðustu fimm ára
á undan og úthlutunin höfð
nokkrum prósentum minni en
veiðin á því tímabili. Að auki
voru gerðar kröfur um
möskvastærð til að hlífa minni
rækjunni og er árangurinn af
því sá að nú er stærri og verð-
mætari rækjan um 70% veið-
innar en var áður aðeins 20-
30%.
Breytingin er einnig sú að í
stað þess að stundaðar væru
samkeppnisveiðar á skömm-
um tíma með tilheyrandi óhag-
ræði, hefur veiðitímabilið
lengst og fersk rækja kemur á
markaðinn þegar eftirspurn er
mikil, sem skilar hærra af-
urðaverði.
Í Japan er vilji
til að stíga frekari
skref í þessa átt og
fyrirhugað að
beita kvótakerfi
við fiskveiðistjórn-
un fleiri tegunda, svo sem við
makrílveiðar.
Í tíð fyrri ríkisstjórnar hér á
landi var margt reynt til að
grafa undan því fiskveiði-
stjórnarkerfi sem komið var á
fyrir um aldarfjórðungi og
rúmlega það. Stærri hluti
veiðanna en áður var tekinn út
úr kerfinu með því óhagræði
sem slíku fylgir og að auki var
viðbótarskattlagningin slík að
hún sýndi einbeittan vilja til
að knésetja fyrirtækin í grein-
inni. Þó að þetta hafi skaðað
greinina mikið, og þar með allt
atvinnu- og efnahagslíf í land-
inu, tókst fyrri valdhöfum ekki
að umbylta greininni þannig
að hún yrði aftur svo veik-
burða að hún félli í fang rík-
isins sem gæti í framhaldinu
stokkað hana upp að eigin geð-
þótta og með þeim fordómum
sem einkenndu viðhorf fyrri
ríkisstjórnar í garð sjáv-
arútvegsins.
Nú er unnið að því að endur-
skoða starfsumhverfi sjáv-
arútvegsins og mikilvægt að
þeirri vinnu ljúki sem fyrst og
á sem farsælastan hátt. Í því
sambandi er full ástæða til að
taka mið af því að aðrar þjóðir
hafa horft til Íslands sem fyr-
irmyndar vegna þess hvernig
staðið hefur verið að stjórn
fiskveiða á síðustu áratugum,
með fyrrnefndum undantekn-
ingum. Því má segja að við
ættum að leitast við að læra af
þeim sem hafa lært af okkur
og lagfæra hið fyrsta það sem
aflaga hefur farið í fiskveiði-
stjórnarkerfinu á síðastliðnum
árum.
Ísland getur lært af
lærisveinum sínum í
sjávarútvegi}
Japanir fikra sig í rétta
átt í stjórn fiskveiða
Þrjú stærstuhagkerfi
evrusvæðisins,
Þýskaland, Frakk-
land og Ítalía,
drógust saman á
öðrum fjórðungi ársins. Sam-
drátturinn í Frakklandi var að
vísu óverulegur, en sam-
dráttur í stað vaxtar engu að
síður. Samdrátturinn á Ítalíu
kom ekki á óvart, enda þriðji
fjórðungurinn í röð sem
ítalska hagkerfið dregst sam-
an.
Áhyggjuefnið er einkum
samdráttur Þýskalands, sem
hingað til hefur verið litið á
sem mögulega hagvaxtarvél
evrusvæðisins og
hagkerfið sem
gæti dregið öll hin
út úr erfiðleik-
unum. Ákveðnar
vísbendingar eru
um að samdrátturinn í Þýska-
landi sé ekki varanlegur, en á
móti geta efnahagsátökin við
Rússland staðið í vegi fyrir
vexti um langa hríð.
Bretland og Bandaríkin,
sem bæði búa við eigin mynt,
hafa að undanförnu sýnt
þokkalegan vöxt. Efnahags-
ástandið á evrusvæðinu er á
hinn bóginn mikið áhyggjuefni
og nýjustu tölur gefa síður en
svo tilefni til bjartsýni.
Bretland og Banda-
ríkin vaxa en evru-
svæðið ekki}
Hagvaxtarvélin hikstar H
ið opinbera býr við þann vafa-
sama lúxus að geta með litlum
afleiðingum hækkað verðið,
skattinn, sem „viðskiptavinir“
þess þurfa að greiða fyrir þjón-
ustu þess. Afleiðingarnar koma í versta falli
fram í því að einstaka sálir kjósa með fótunum
og flytja úr landi, eða kjósa þá sem hækka
skatta í burtu. Hvorugt er raunverulegt
áhyggjuefni og einokunaraðstaðan nánast al-
ger. Það þarf mikið til að hrekja hinn heima-
kæra Íslending úr landi til frambúðar. Vinstri-
flokkar hvorki segjast ætla að lækka skatta né
gera það, og fá því ekki skammir kjósenda þeg-
ar þeir gera það ekki. Það bjóst enginn við því
hvort eð er. Að sama skapi lofa hægriflokkar
skattalækkunum en standa sjaldnast við þær.
Við höfum ekkert séð ennþá, eins og einhver
sagði í lauslegri þýðingu undirritaðs.
Skattar hafa alls konar áhrif, oft önnur en menn hefðu
ímyndað sér. Skattur á fjármagnstekjur er til dæmis
skattur á hina ríku, er það ekki? 20% álagning á fjár-
magnstekjur umfram 100.000 krónur er eitthvað sem hlýt-
ur að leggjast bara á þá sem eiga skrilljónir í banka. Skatt-
ur á fjármagnstekjur leggst hins vegar líka á leigutekjur,
og ólíkt því sem er til dæmis á Danmörku er ekki heimild
til að draga fjármagnsgjöld, t.d. greidda vexti af láni, frá
fjármagnstekjum. Skattur á leigutekjur er reyndar í raun
14%, því að 30% af leigutekjum eru undanþegin skatti.
Það þýðir að konan sem leigir út íbúð fyrir 150.000
krónur, og borgar 149.999 krónur í vexti af lán-
um, greiðir í rauninni 21.000 krónur í skatt af
þessari einu krónu sem hún hefur upp úr leig-
unni.
Bjór er annað sígilt dæmi um þetta. Hið
opinbera leggur gríðarháar álögur á bjór. Af-
leiðingarnar eru væntanlega þær að við al-
múginn kaupum, og drekkum, minni bjór, sem
kann að vera markmið í sjálfu sér. En það ætti
ekki að vera sú leið sem hið opinbera fer til að
halda víni frá fólki. Ef því væri alvara með það
myndi bjórinn kosta 8.000 krónur út úr ríkinu.
Með núverandi álagningu á bjór tekst ríkinu
að bregða fæti fyrir sprotafyrirtæki á lands-
byggðinni, á borð við Bruggsmiðjuna á Ár-
skógssandi.
Eftir síðustu jól skrifaði ég þær sorgar-
fréttir að þar sem hið opinbera legði fast hátt
gjald á hvern selda bjór þyrfti Bruggsmiðjan að farga
töluverðu af Jólabjór, því útsölutími jólabjórs var liðinn í
Ríkinu. Siðaðar þjóðir, á borð við Austurríkismenn, selja
árstíðarbundna vöru, eins og páskabjór og gyllta páska-
héra, á hálfvirði eftir að hátíðarhöldunum lýkur. Þar fyrir
utan mætti gera ráð fyrir að lægra útsöluverð myndi
hvata sölu, sem aftur þýddi meiri framleiðslu með tilheyr-
andi þörf fyrir aukið vinnuafl, sem síðan dregur úr at-
vinnuleysi. Skatttekjur hins opinbera vaxa ekki á trjánum.
Þær koma úr vösum vinnandi manna og kvenna, sem vilja
frekar nota þá peninga sjálf en að láta þá í hendur emb-
ættismönnum. gunnardofri@mbl.is
Gunnar Dofri
Ólafsson
Pistill
Lækkum skatta
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
K
jörsókn í nýafstöðnum
borgar-
stjórnarkosningum
var sú minnsta frá
því árið 1928, eða
62,8%. Fyrir fjórum árum, árið
2010, var kjörsóknin 73,5%. Ljóst
þykir að kjörsókn fer ört dvínandi
og hefur því verið fleygt fram að
unga kynslóðin eigi þar hlut að
máli. Ný skýrsla, sem skrifstofa
borgarstjórnar tók saman, sýnir
fram á að það sé einmitt raunin.
Var kjörsóknin greind niður á
fimm ára aldursbil þar sem hún
fer almennt stigvaxandi frá 20 ára
aldri kjósenda. Er það ekki fyrr
en á aldursbilinu 40 til 44 ára sem
meðalkjörsókninni er náð. Skýr
munur var á kjörsókn eftir kjör-
stöðum. Minnst var hún í Klé-
bergsskóla á Kjalarnesi, þar sem
hún var 53%. Á sama tíma var
kjörsóknin í Hlíðaskóla 70,4%.
18 ára nýta kosningaréttinn
Þá vekur athygli að 18 ára
kjósendur, sem eru í fyrsta sinn á
kjörskrá, eru einkar duglegir að
nýta sér kosningarétt sinn miðað
við þá sem eldri eru. Kjörsókn
þeirra á meðal er 51,2% en kjör-
sóknin nær ekki aftur slíkum hæð-
um fyrr en komið er upp í aldurs-
bilið 30 til 34 ára, þar sem
kjörsókn er 56,2%.
Minnst var kjörsóknin hjá
fólki á aldursbilinu 20 til 24 ára,
eða 42%. Mest var hún hjá aldurs-
hópnum 70 til 74 ára, eða 80%,
næstum tvöfalt meiri en hjá hin-
um yngri.
Lækka mætti kosningaaldur
Natan Kolbeinsson, formaður
Hallveigar, félags ungra jafnaðar-
manna í Reykjavík, segir þessa
dræmu kjörsókn vera áhyggjuefni.
„Þetta sýnir hvað stjórnmál
eru komin langt ofan í mikla
flokksfestu, á sama tíma og
ungt fólk er hætt að taka þátt í
flokksstarfi, jafnvel þótt það
hafi áhuga á stjórnmálum sem
slíkum,“ segir Natan og
bætir við að leita megi
nýstárlegra lausna.
„Hægt væri að
færa kosninga-
aldurinn niður í 16 ára og færa
ungt fólk þannig nær ákvarð-
anatökunni. Einnig mætti breyta
lífsleiknikennslu í grunnskólum til
að efla lýðræðisþekkingu nemend-
anna. Þannig væri ungu fólki gert
auðveldara að mynda sér skýra
stjórnmálasýn.“
Natan segir að flokkar eins
og Samfylkingin tapi mikilvægu
fylgi af þessum sökum.
„Framsóknarflokkurinn græðir í
raun mest á þessu, þar sem hann
á jú hvað erfiðast með að ná til
ungs fólks.“
Ungir fá ekki brautargengi
Ingvar Smári Birgisson, for-
maður Heimdallar, félags ungra
sjálfstæðismanna í Reykjavík, seg-
ir þetta dæmi um þróun sem hafi
átt sér stað síðustu ár.
„Erfitt er að benda á hvað
veldur en ég hef talið að þetta sé
til marks um einhvers konar
vantrú á stjórnmálum. Ungt fólk
finnur mögulega til vanmáttar
gagnvart stjórnmálum og á erfitt
með að samsama sig stjórn-
málamönnum. Þessi þróun er nei-
kvæð en hún er skiljanleg á vissan
hátt.“ Ingvar segir að lausnin gæti
falist í að auka hlut ungs fólks á
framboðslistum flokkanna.
„Ungt fólk er ekki að fá
brautargengi á þessum helstu
framboðslistum. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur náð að auka hlut
kvenna á framboðslistum og því
var ekki náð með sérstökum kvóta
heldur ákveðinni vitundar-
vakningu. Ég tel að hennar sé
einnig þörf núna hvað þetta varð-
ar.“
Ungt fólk kýs
frekar að kjósa ekki
Kjörsókn eftir aldursbili í borgarstjórnarkosningum
31. maí 2014
Kjörsókn Meðalkjörsókn
63%
18-19
45%
20-24
42%
25-29
48%
30-34
56%
35-39
61%
40-44
65%
45-49
68%
50-54
71%
55-59
74%
60-64
77%
65-69
79%
70-74
80%
75-79
77%
80+
62%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Kjörsókn var minnst í Klébergsskóla á Kjalarnesi, 53%, sem er töluvert
undir meðalkjörsókn.
Sigríður Pétursdóttir, formaður hverfisráðs Kjalarness, segir
að engin augljós skýring sé á þessari dræmu kjörsókn.
„Allar skýringar eru í raun ágiskanir en íbúasamsetning
svæðisins gæti haft eitthvað með þetta að gera.“
Spurð hvort fjarlægð Kjalarness frá öðrum hlutum Reykja-
víkur eigi sök að máli segir Sigríður: „Hagsmunir okkar eru
ekki í öllum tilvikum þeir sömu og íbúa annarra hverfa
vegna fjarlægðarinnar en ég held samt að íbúar Kjal-
arness viti nú af því að Kjalarnes sé hluti af Reykja-
vík, svo langt er liðið síðan sameiningin átti sér
stað.“
Ekki sömu hagsmunir
KJÖRSÓKN Á KJALARNESI
Sigríður Pétursdóttir