Morgunblaðið - Sunnudagur - 31.08.2014, Blaðsíða 42

Sérviska
42 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31.8. 2014
S
érviska, viska sem er eitthvað sér-
stök, er þokukennt hugtak yfir
ýmiss konar hegðun og venjur
sem eru kannski ekki alveg eftir
bókinni – eitthvað sem er frá-
brugðið meðalhegðuninni eða meðalvenj-
unum. Viðhorf til sérvitringa getur birst á
alla vegu í daglegu tali og umræðu. Árið
1980 birtist grein í Helgarpóstinum þar sem
þær áhyggjur voru viðraðar að fólk leyfði
sér ekki lengur að vera sérviturt og sérvitr-
ingum færi óðum fækkandi. „Allir eru orðnir
keimlíkir. Frumleikinn er óðum að hverfa,“
skrifar blaðamaðurinn Guðjón Arngrímsson
meðal annars og vitnar svo til Helga Hálf-
danarsonar þýðanda sem á að hafa sagt að
betra væri að vera sérvitur en samheimskur.
Nokkrum árum síðar skrifaði Ólafur Orms-
son grein um sérvisku í Morgunblaðið og
sagði það af sem áður væri; að fólk væri virt
fyrir sjálfstæði sitt og frumleika.
Sérviska er í skrifum gjarnan tengd
greindum og skapandi einstaklingum og ein-
staklingarnir sjálfir tengja sérvisku sína oft
einhvers konar hjátrú eða hreinlega aukinni
vellíðan.
Ekki skal fullyrt að viðmælendur í þessari
grein séu sérvitringar enda virðast það vera
fremur duttlungafullar ákvarðanir sem
ákvarða hverjir falla undir þá skilgreiningu
og hverjir ekki. Hins vegar eiga viðmæl-
endur á næstu síðum sameiginlegt að hafa
tileinkað sér, meðvitað og ómeðvitað, ein-
hvers konar hegðun, sem trúlegt er að sé
eitthvað frábrugðin hinu „venjulega“. Sumir
tengja þessa hegðun einhvers konar hjátrú
en þessir ávanar hamla viðmælendum þó
ekki í hinu daglega lífi heldur gefa þeim í
flestum tilfellum skemmtilegan lit og skreyta
mannlífsflóruna í augum okkar hinna.
Þess má geta að árið 2012 var gerð úttekt
á sérvitrustu einstaklingum heims af banda-
ríska samskiptafyrirtækinu Natural Valley
og greint frá niðurstöðum í fjölmiðlum á
þeim tíma. Einn Íslendingur, Björk Guð-
mundsdóttir söngkona, komst á þann lista en
hún lenti í 10. sæti yfir sérvitrustu ein-
staklinga heims.
Ekki eftir
bókinni
Í DAGLEGU AMSTRI GEFUR ÞAÐ LÍFINU LIT AÐ VITA TIL ÞESS AÐ ÞARNA
ÚTI ERU EINSTAKLINGAR SEM BRJÓTA UPP DAGLEGT MYNSTUR OG
SKREYTA MANNLÍFIÐ MEÐ EINHVERJU EILÍTIÐ ÖÐRUVÍSI Í HEGÐUN SINNI
OG VENJUM. MISMIKIÐ OG MISOFT OG VISSULEGA SPURNING
HVAÐ MÁ KALLA MEÐVITAÐ OG HVAÐ ÓMEÐVITAÐ.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Þóra Sigurðar-
dóttir í einni af
sínum hefðbundnu
innkaupaferðum.
Morgunblaðið/Þórður
„Ef þú færð sms og ég er nálægt geturðu
gert ráð fyrir að heyra hljóðið tvisvar,“
segir Hannes Þórður Þorvaldsson lyfja-
fræðingur og útskýrir þetta nánar.
„Ég á það sem sagt til að ósjálfrátt end-
urtaka hljóð sem ég heyri í umhverfinu.
Allt frá símhringingum, tónlist og tali
annars fólks upp í hljóð úr prenturum.“
Þetta geta verið ansi flókin hljóð sem
fólk lærir ekki svo glatt eins og sumar
sms-meldingar, sem eru oft í fimmundum
að sögn Hannesar.
„Ef fólk segir hlutina á einhvern afger-
andi hátt endurtek ég oft ýktu hljóðin eða
syng þau í kjölfarið. Ef sími hringir eða
einhver fær facebook-skilaboð sem
hljóma yfir rýmið muntu heyra þau hljóð í
annað sinn. Þetta getur jafnvel farið í
taugarnar á manni sjálfum,“ segir Hannes
og bætir við að reyndar heyri hann oft að
það eru fleiri en hann í því að bergmála.
Þegar hann hafi bent fólki á það komi það
hins vegar yfirleitt af fjöllum og átti sig
ekki á því.
„Kannski tek ég frekar eftir þessu því
ég hef verið mikið í söng og pæli í hljóð-
um. Hljóð úr prentara minnir til dæmis
svolítið á Star Wars-stefið og mér finnst
það skemmtilegt.“ Þegar eitt blað prent-
ast út í vinnunni hjá Hannesi má því búast
við að önnur ósýnileg blaðsíða, úr smiðju
Hannesar, fylgi í kjölfarið.
HANNES ÞÓRÐUR ÞORVALDSSON LYFJAFRÆÐINGUR
Morgunblaðið/Kristinn
Bergmálar prentara
Hannes Þórður Þor-
valdsson með prent-
aranum vini sínum.
Sé Kjartan Guðmundsson
staddur í stigagangi er hann
rækilega með hugann við
það hvernig hann gengur
hann upp og niður og al-
mennt ef hann er að feta sig
upp og niður þrep.
„Þegar ég geng upp og nið-
ur tröppur verð ég að enda á
hægri fæti þegar ég er kom-
inn á síðasta þrepið eða ef
þetta er stigagangur þá verð
ég að enda á hægri fæti á
hverjum palli milli hæða.“
Þetta getur verið sérlega
flókið því Kjartan vill ekki
þurfa að skipta um fót í
miðjum stiganum og hann
reynir því að reikna út tröpp-
urnar áður en hann leggur af
stað. Hann er þó orðinn
nokkuð lunkinn í því með
aldrinum og segist yfirleitt
örsnöggur að því.
„Ef útreikningurinn klikk-
ar, þar sem eru til dæmis
mjög margar tröppur, reyni
ég frekar að hoppa yfir eitt
þrep á öðrum fæti í stað þess
að væflast með að skipta um
fót á sama þrepi. Þetta er
undarlegt vegna þess að ég
hef alltaf verið glataður í
stærðfræði og vonlaus með
allt er viðkemur tölum.“
KJARTAN GUÐMUNDSSON ÚTVARPSMAÐUR
Morgunblaðið/Þórður
Reiknar út áður en
lagt er af stað
Kjartan Guðmunds-
son útvarpsmaður í
frekar auðveldum
stiga sem þægilegt
er að reikna út.