Morgunblaðið - 28.10.2014, Page 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 2014
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson, Sigtryggur Sigtryggsson ritstjorn@mbl.is Viðskipti Sigurður Nordal vidskipti@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Sunna Ósk Logadóttir netfrett@mbl.is, Smartland Marta María Jónasdóttir, smartland@mbl.is Umræðan | Minningar | Bréf til blaðsins mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Greinileg umskipti urðu á eftirspurn
íbúðalána hjá innlánsstofnunum sl.
vor þegar vinsældir nýrra verð-
tryggðra íbúðalána tóku að aukast
merkjanlega á kostnað nýrra óverð-
tryggðra íbúðalána.
Eins og stærra grafið hér til hlið-
ar sýnir voru ný verðtryggð íbúða-
lán heimila með veð í íbúð, að frá-
dregnum uppgreiðslum, mun lægri
en óverðtryggð íbúðalán á tíma-
bilinu frá janúar 2013 til mars á
þessu ári.
Tvöfalt hærri í september
Þá snýst dæmið við og hafa ný
verðtryggð íbúðalán, samkvæmt
sömu skilgreiningu, verið mun
hærri síðan. Voru verðtryggðu lánin
orðin um tvöfalt hærri hjá innláns-
stofnunum í september sl.
Samkvæmt upplýsingum frá
Seðlabankanum er þessi skilgrein-
sem eftir stendur af óverðtryggða
láninu er hið hreina nýja útlán.
Ítrekað skal að hér er aðeins mið-
að við heimili, en ekki til dæmis fjár-
festa og fyrirtæki sem kaupa líka
fasteignir á markaði. Eins og
smærra grafið hér sýnir er hlutfall
óverðtryggðra íbúðalána um 11,5%.
Tekið skal fram að dagsetning á
stöðu lánanna hjá viðkomandi stofn-
unum er mismunandi. Það hefur þó
ekki áhrif á heildarmyndina.
Verðbólga hefur verið undir 2,5%
markmiði Seðlabankans síðan í febr-
úar. Spurður hvort lítil verðbólga
það sem af er árinu hafi aukið vin-
sældir verðtryggðra íbúðalána segir
Ari Skúlason, sérfræðingur hjá
Landsbankanum, að hlutfall slíkra
lána af nýjum íbúðalánum hafi verið
um 70% í ár „þrátt fyrir neikvæða
umræðu um verðtryggðu lánin“.
Lánin segja ekki alla söguna
„Nýjum óverðtryggðum íbúða-
lánum hefur hlutfallslega fækkað
milli ára,“ segir Ari og tekur fram
að varhugavert geti verið að meta
markaðinn út frá skiptingu nýrra
íbúðalána hjá innlánsstofnunum.
Þau segi ekki alla söguna.
„Þessi íbúðalán fjármagna ekki
nema 15-20% af markaðnum.
Stærstur hluti viðskiptanna fer fram
með eigin fé eða öðrum peningum.
Það segir okkur að sá hópur sem
þarf mest á íbúðalánum að halda,
þ.e. ungt fólk, er ekki að taka íbúða-
lán. Þeir sem eru virkir á mark-
aðnum eru fyrirtæki eða fólk sem á
íbúðir eða eigið fé,“ segir Ari sem
bendir jafnframt á að samdráttur sé
í nýjum verðtryggðum íbúðalánum
hjá ÍLS og lífeyrissjóðum. Þar sé
meira borgað inn á lánin en lánað út.
Flest heimili velja verðtryggð lán
 Við litla verðbólgu sl. vor jókst eftir-
spurn eftir verðtryggðum íbúðalánum
Vægi óverðtryggðra íbúða-
lána af öllum íbúðalánum
Í milljónum króna*
Hlutfall
*Ath.mismunandi dags. lánastöðu.
164.945
329.579
768.480
174.506
1.437.510
Óverðtryggt –
innlánsstofnanir
30.9.14
Verðtryggt – inn-
lánsstofn. 30.9.14
Verðtryggt – ÍLS
31.12.13
Verðtr. – lífeyris-
sjóðalán 31.8.14
Samtals
11,5%
22,9%
53,5%
12,1%
Ný útlán heimila með veð í íbúð
að frádregnum uppgreiðslum*
Í milljónum króna 2013-2014
20
13
-0
1
20
14
-0
1
20
13
-0
7
20
14
-0
7
20
13
-0
2
20
14
-0
2
20
13
-0
8
20
14
-0
8
20
13
-0
3
20
14
-0
3
20
13
-0
9
20
14
-0
9
20
13
-0
4
20
14
-0
4
20
13
-1
0
20
13
-0
5
20
14
-0
5
20
13
-1
1
20
13
-0
6
20
14
-0
6
20
13
-1
2
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
*Heimild: Seðlabanki Íslands
Óverðtryggt Verðtryggt
ing á nýjum íbúðalánum ágæt við-
miðun um eftirspurnina. Ástæðan er
sú að hér er miðað við útlánin þegar
búið er að endurfjármagna kaup á
fasteign. Til dæmis þegar óverð-
tryggt lán er tekið til að kaupa fast-
eign sem verðtryggt lán hvílir á. Það
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Rjúpnaskyttur eru ósammála því
mati Náttúrufræðistofnunar Ís-
lands (NÍ) að mikil fækkun hafi
orðið á refum. Þetta mátti lesa á
spjallvefjum og samfélagsmiðlum
eftir fyrstu veiðihelgina á rjúpu.
Veiðimenn kvörtuðu margir yfir
lítilli rjúpnaveiði en sögðust víða
hafa séð mikið af tófusporum.
„Tófan búin að kemba svæðið,“
skrifaði veiðimaður á Suðurlandi á
Facebook. Annar sem var á Holta-
vörðuheiði sá „hrikalega mikið af
tófuförum“ og veiðimaður á sömu
slóðum kvaðst aldrei hafa séð
jafnmikið af tófusporum. Í svip-
aðan streng tóku veiðimenn sem
höfðu verið á Snæfellsnesi, á
Norðurlandi vestra og Vestur-
landi. Veiðimaður á Suðvestur-
landi sagði greinilegt að tófan
hefði fínkembt svæðið. Hann var
þeirrar skoðunar að tófan rændi
eggjum rjúpna og hreinsaði svo
upp þá unga sem upp kæmust.
Á spjallvef var greint frá tveim-
ur veiðimönnum sem fóru vestur á
firði á rjúpna- og refaveiðar um
helgina. Afraksturinn var átta ref-
ir, þrír minkar og sex rjúpur.
Veiðimenn skila ekki dýrum
Náttúrufræðistofnun byggir mat
á stærð refastofnsins á hræjum
veiddra refa og aldurssamsetningu
þeirra. Einar Haraldsson, tækni-
fræðingur og skotveiðimaður til 30
ára, benti á að þegar sveitarfélög
hættu að greiða fyrir refaskott
hefðu margir veiðimenn hætt að
skila veiddum refum. Einar telur
líklegt að þetta eigi þátt í því að
NÍ telji að refastofninn sé á nið-
urleið.
„Sveitarfélög hættu í stórum stíl
að greiða fyrir refaskott,“ sagði
Einar. „Önnur greiða bara
ákveðnum einstaklingum fyrir
veidda refi eða þau borga bara
fyrir refi sem veiddir eru í kring-
um æðarvarp. Sum eru með kvóta
og borga fyrir ákveðinn fjölda
refa. Þá veiða menn bara upp í
kvótann og hætta svo að veiða.
Sumir halda raunar áfram að
veiða en hætta að skila inn dýrum.
Það hlýtur að skekkja tölurnar um
stofnstærð út frá veiddum refum
ef menn hætta að stunda veið-
arnar eða hætta að skila veiddum
refum,“ sagði Einar.
Hann kvaðst hafa kallað eftir
upplýsingum um útreikninga
Náttúrufræðistofnunar og töl-
urnar sem lagðar eru til grund-
vallar.
Geyma refi í frysti
„Reynsla okkar sem veiðum er
ekki sú að refum hafi fækkað um
þriðjung á þremur árum. Við
sjáum gríðarlega mikið af förum
og fáum þónokkuð mikið af ref,“
sagði Einar. Hann sagði að á með-
an veiðistjóraembættið var og hét
hefði verið greitt fyrir refaskott
og flestum veiddum refum verið
skilað. Þegar ríkið dró úr
greiðslum fyrir veidda refi hefðu
sveitarfélögin gert það einnig.
„Með því minnkaði hvatinn hjá
veiðimönnum að skila inn veiddum
refum. Hvers vegna á ég að skila
ref ef ég fæ ekkert fyrir það,“
spurði Einar.
Hann kvaðst áætla að veiðimenn
sem hann þekkir til geymdu um
3-4 hundruð refi frá síðustu árum
í frysti. Oft væru þetta vetrar-
veiddir fallegir refir. Eina verð-
mætið í þessu væri ef hægt væri
að stoppa dýrin upp og selja.
Veiddum refum
ekki lengur skilað
 Rjúpnaskyttur ósammála því að
refastofninn hafi minnkað mikið
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Refur Rjúpnaskyttur sáu mikið af
tófusporum um síðustu helgi.
Fjarskipti hf.
hafa ákveðið að
áfrýja ekki úr-
skurði héraðs-
dóms frá 14.
október sl., þar
sem dómurinn
komst að þeirri
niðurstöðu að sýslumanni bæri að
leggja lögbann á aðgang við-
skiptavina Fjarskipta að skráar-
skiptasíðunum deildu.is og Pirate
Bay.
„Það er mat Fjarskipta hf. að
dómur hins fjölskipaða héraðsdóms
í málinu hafi verið vel rökstuddur,
m.a. með vísun í fordæmi Hæsta-
réttar í máli ÍSTORRENT. Munu
Fjarskipti hf. því una niðurstöðu
héraðsdóms,“ segir í tilkynningu á
heimasíðu Vodafone. Þar segir
einnig að komi til lögbanns sýslu-
manns á hendur fjarskiptafyr-
irtækjum vegna dómsins verði lok-
að fyrir umræddar síður.
Fjarskipti áfrýja ekki
lögbannsúrskurði
Alveg mátulegur
Heimilis
GRJÓNAGRAUTUR
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
SÍ
A
Í stillunni sem ríkt hefur undan-
farið á höfuðborgarsvæðinu hefur
verið upplagt að vinna utandyra,
dytta að húsum, hreinsa og þrífa.
Gluggaþvottamaðurinn sem pússar
glugga á gamla Eimskipafélags-
Viðrar vel til útivinnu í haustblíðu í borginni
Sönglað við gluggaþrifin í stillunni
húsinu snýr baki í stórfenglega
mósaíkmynd Gerðar Helgadóttur á
Tollstöð Reykjavíkur.
Morgunblaðið/Golli