Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.10.2014, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.10. 2014
Lóðin nýtt til að minnka skuldir
Saga byggingar Útvarpshúss-ins við Efstaleiti spannar umfjóra áratugi. Ríkisútvarpið
var stofnað árið 1930 og sjónvarps-
hlutinn bættist við 1966, en það var
árið 1970 – á 40 á afmæli stofn-
unarinnar – að sett var á fót bygg-
ingarnefnd til að skoða möguleika
á nýbyggingu fyrir starfsemi Rík-
isútvarpsins. Áður höfðu verið hug-
myndir uppi um að byggja hús
undir starfsemina þar sem Þjóð-
arbókhlaðan stendur nú. Þar var
búið að teikna hús en fallið var frá
þeirri staðsetningu.
Arkitektarnir Vilhjálmur Hjálm-
arsson og Helgi Hjálmarsson voru
ráðnir til verksins en fyrsta skóflu-
stungan var ekki tekin fyrr en árið
1978. Tafirnar stöfuðu að hluta af
ágreiningi um hvernig greiða
skyldi fyrir framkvæmdirnar. En
teikning af Útvarpshúsinu var svo
samþykkt í ársbyrjun 1980. Sjö ár-
um síðar fluttist útvarpið í húsið.
Síðar átti eftir að standa nokkur
styr um flutning Sjónvarpsins úr
húsnæði sínu á Laugavegi 176 í
Efstaleitið, en það flutti árið 2000.
Við þá flutninga var einnig deilt
um kostnað auk þess sem margir
höfðu efasemdir um að starfsemi
útvarps og sjónvarps ætti heima
undir sama þaki.
Grunnhugsunin var að
hafa opin rými
Vilhjálmur Hjálmarsson, arkitekt
hússins, segir að sér lítist vel á að
nú skuli efnt til samkeppni um nýt-
ingu hinnar gríðarstóru lóðar.
Aldrei hafi staðið til að stofnunin
fyllti alveg út í lóðina.
„Við vorum upphaflega beðnir
um að teikna hús fyrir Útvarpið.
Þegar við könnuðum hvort útvarp
og sjónvarp ættu að vera á sama
svæði var svarið að það væri ekk-
ert óskynsamlegt. Það var þá sem
við gerðum svokallað „masterplan“
sem tók mið af því besta sem við
höfðum kynnst erlendis,“ útskýrir
Vilhjálmur í samtali.
Írskir sérfræðingar, arkitektar
og tæknimenn, höfðu verið fengnir
til ráðgjafar. „Við hönnuðirnir
skoðuðum útvarpsbyggingarnar í
Dyflinni auk þess að kynna okkur
svipuð hús í Finnlandi og Dan-
mörku.“ Upphaflega átti að vera
stór tónleikasalur í húsinu, sem
gæti tekið allt að 300 áhorfendur.
Frá því var þó horfið en plássið
sem átti að fara í salinn nýtt undir
stóra upptökusal Sjónvarpsins.
Árið 1980 þegar teikningar húss-
ins voru samþykktar störfuðu 91
hjá útvarpinu og 144 hjá sjónvarp-
inu, að því er fram kom í grein í
Morgunblaðinu frá 1996 þar sem
ítarlega var fjallað um bygging-
arsögu hússins. Árið 1996 var
starfsmannafjöldi hins vegar kom-
inn upp í 175 hjá útvarpi og 205
hjá sjónvarpi.
Að sögn Vilhjálms var heilmikið
mál að koma öllum starfsmönnum
fyrir þegar flutningarnir voru árið
2000, en allt hafi gengið upp á end-
anum. „Það var hluti af grundvall-
arhugsuninni í þessu að það væri
sveigjanleiki í húsinu. Þú hleypur
ekkert með stúdíóin en hugmyndin
var alltaf sú að það væru sem
fæstar lokaðar skrifstofur en sem
mest af opnum rýmum. Ég hannaði
því ákveðið færanlegt veggjakerfi
svo sveigjanleikinn væri sem mest-
ur. Þetta er ekkert venjulegt skrif-
stofuhúsnæði,“ segir Vilhjálmur.
Sveigjanleikinn í húsinu kom sér
til að mynda vel í sumar þegar far-
ið var í það verkefni að rýma 1.000
fermetra skrifstofuhluta, á 4. og 5.
hæð, og koma öllu núverandi
starfsfólki fyrir á aðalhæð hússins.
Heildarstærð Útvarpshússins er
16.300 fermetrar.
Oft hefur verið nefnt að húsið
hafi í raun átt að vera miklu
stærra. Vilhjálmur segir það ekki
alls kostar rétt, það hafi aldrei ver-
ið hugmyndin að húsið væri mikið
stærra en það er nú. Arkitektarnir
hafi hins vegar verið fengnir til að
stilla upp nokkurs konar analísu á
því hvernig húsnæðið gæti mögu-
lega þróast ef starfsemin færi að
hlaða utan á sig. Á þeim tíma sem
húsið var teiknað var ekki vitað
hvernig fjölmiðlar myndu þróast
eða hversu mikið rými þyrfti undir
starfsemina til frambúðar.
RÚV fékk upphaflega alla lóðina
sem markast af Bústaðavegi í
suðri, Listabraut í norðri, Háaleit-
isbraut í austri og Efstaleiti í
vestri en löngu er orðið ljóst að
ekki verður þörf fyrir allt það rými
undir starfsemina. Heilsugæsla,
lögfræðistofa, skrifstofur og göngu-
deild SÁÁ og höfuðstöðvar Rauða
krossins hafa nú þegar risið á lóð-
inni. Vilhjálmur segist spenntur að
sjá hvaða hugmyndir um frekari
nýtingu lóðarinnar komi út úr sam-
keppninni.
Í tilkynningu frá RÚV segir að
ákvörðun borgarráðs um að efna til
skipulagssamkeppni á lóðinni við
Efstaleiti sé mikilvægur áfangi í að
leysa fjárhagsvanda RÚV auk þess
sem hún styðji við markmið borg-
arinnar um að þétta byggð og
fjölga leiguíbúðum.
Efnt verður til sam-
keppni um nýtingu lóðar
Útvarpshússins og hefur
borgarstjóri sérstaklega
talað um fjölgun leigu-
íbúða í því samhengi.
Morgunblaðið/Ómar
ÍBÚÐIR GÆTU RISIÐ Á LÓÐ ÚTVARPSHÚSSINS Í EFSTALEITI Í FRAMTÍÐINNI EN BORGARRÁÐ HEFUR NÚ SAMÞYKKT AÐ EFNA TIL SKIPU-
LAGSSAMKEPPNI Á LÓÐINNI. FYRSTA SKÓFLUSTUNGAN VAR TEKIN AÐ HÚSINU 1978 EN ÞAÐ VAR EKKI FYRR EN UM ALDAMÓT AÐ
BÆÐI ÚTVARP OG SJÓNVARP VORU SAMEINUÐ ÞAR UNDIR EINU ÞAKI. ARKITEKT ÚTVARPSHÚSSINS LÍST VEL Á AÐ FARIÐ VERÐI Í SAM-
KEPPNI UM NÝTINGU ÞEIRRAR STÓRU LÓÐAR SEM HÚSIÐ STENDUR Á. BYGGINGARSAGA HÚSSINS NÆR AFTUR TIL ÁRSINS 1970.
Ávinningur af breyttu skipulagi á lóð Útvarpshússins í Efstaleiti verður nýttur
til að grynnka á skuldum sem RÚV hefur safnað upp.
Í Tímanum hinn 29. nóvember 1970
birtist frétt um það að Kópavogs-
bær vildi fá Útvarpshúsið til sín.
Ekki var orðið við því.
Hinn 28. ágúst 1974 birtist frétt á
baksíðu Morgunblaðsins um að
Vilhjálmi Hjálmarssyni, þáverandi
menntamálaráðherra (og alnafna
arkitekts hússins) hefði verið afhent
skófla sem hvatning til að hraða bygg-
ingu Útvarpshúss. Það var forveri
hans í embætti, Gylfi Þ. Gíslason, sem
tók upphaflega ákvörðun um að hefja
byggingu hússins, skipaði bygging-
arnefndina og réði arkitekta til starfa.
*Útvarpið var til húsa á Skúlagötu 4 þar til í júní 1987þegar útvarpshúsið í Efstaleiti var vígt. Starfsemi Sjón-varps fluttist ekki í Efstaleitið fyrr en aldamótaárið 2000.ÞjóðmálEYRÚN MAGNÚSDÓTTIR
eyrun@mbl.is