Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.10.2014, Blaðsíða 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.10. 2014
BÓK VIKUNNAR Segulskekkja er fyrsta skáldsaga
Soffíu Bjarnadóttur og ber með sér að höfundurinn hefur
afar gott vald á stíl. Sennilega verða skáldsögurnar fleiri.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Enn einn Nóbelsverðlaunahafinn semmaður þekkir ekki,“ sagði kunn-ingjakona mín eftir að tilkynnt hafði
verið að franski rithöfundurinn Patrick
Modiano hlyti Bókmenntaverðlaun
Nóbels. Bóksalar og bókmenntaunn-
endur sem fæstir þekktu til hins nýja
verðlaunahafa fóru umsvifalaust á Ama-
zon til að panta eða kaupa skáldsögur
hans og leituðu að upplýsingum um ævi-
ferilinn.
Þannig verða verðlaun eins og þessi til
að vekja áhuga á verkum vinningshafans
sem öðlast fyrir vikið nýjan lesendahóp
sem hann hefði aldrei annars eignast. Nú
bíðum við bara eftir tilkynningu um að
Friðrik Rafnsson, sá ötuli þýðandi
franskra bókmennta, eða Sigurður Páls-
son eða bara einhver annar sé sestur við
að þýða yfir á íslensku verk eftir höfund
sem er orðinn að
alþjóðlegri bók-
menntastjörnu,
þökk sé Nóbelnum.
Nýlega kom út í
íslenskri þýðingu
Silju Aðalsteins-
dóttur smásagna-
safn eftir annan
Nóbelsverðlauna-
hafa, Alice Munro.
Í bókmenntaheim-
inum er oft and-
varpað yfir því hversu illa gengur að selja
smásagnasöfn. Af einhverjum ástæðum
virðast lesendur ekki hafa nægan áhuga á
smásögum. Þetta á ekki við um smá-
sagnasafn Munro, Lífið að leysa, sem fór
á metsölulista hér á landi og er enn of-
arlega á kiljulista. Þær vinsældir má al-
veg örugglega þakka því að skáldkonan
fékk Bókmenntaverðlaun Nóbels árið
2013 og lesendur vilja kynnast verkum
verðlaunahafans.
Verðlaun vekja athygli á bókmenntum
og ýta undir lestur á þeim. Aðdáendur
Hakira Murakmi og Philips Roths and-
varpa á hverju ári því þeim finnst gengið
framhjá þeirra manni í vali á Nóbels-
verðlaunahafa í bókmenntum. En það er
allt í lagi að rífast um verðlaun og það
hver á skilið að fá þau og hver ekki. Slík-
ar deilur eru hluti af leiknum. Eftir
stendur að verðlaun eins og Nóbels-
verðlaunin vekja heimsathygli á hverju
ári. Í október ár hvert bíða bókaunn-
endur spenntir eftir úrslitum. Stundum
segja þeir: „Hver er hann?/hún?“ en
þurfa ekki lengi að bíða eftir svari, því
fjölmiðlar svara þeirri spurningu mjög ít-
arlega í fréttatíma sama dag.
Orðanna hljóðan
HVER ER
HANN?/
HÚN?
Verðlaunahafinn Patrick Modiano.
Smásagnasafn á
metsölulista.
Maðurinn sem hataði börn er nýbarnabók eftir Þórarin Leifsson,rithöfund og myndlistarmann,
prýdd myndum eftir hann. „Bókin fjallar um
innflytjendafjölskyldu sem kemur frá Barce-
lona til Íslands af því að amman, með tvö
barnabörn, erfir hús eftir íslenskan sjómann.
Allt í einu eru þau komin í hús í vesturbæ
Reykjavíkur,“ segir Þórarinn. „Svo gerist
það að einhver er farinn að myrða tólf ára
gamla drengi um allan bæ og hausar og aðrir
líkamspartar finnast hér og þar.“
Þetta hljómar nokkuð óhuggulega miðað
við barnabók.
„Ég er alltaf að leika mér með þessi mörk,
hvað er fyrir börn og hvað er fyrir fullorðna.
Mín reynsla er sú að börn þola aðeins meira
af óhugnaði en við höldum. Þegar ég var tíu
ára var ég sjálfur að lesa um óhugguleg
morð. Sem barn fannst mér eitthvað heillandi
við hryllinginn og það að vera hræddur. Í
þessari bók leysi ég hnútinn í endann með
því að ljúka henni á óræðan hátt, þannig að
þau börn sem hafa verið skelkuð ættu að
róast. Þetta er ólíkt því sem ég myndi gera
ef ég væri að skrifa fyrir fullorðna. Gallinn
við þannig fullorðinsbækur er að þær enda
allar á hrúgu af líkum og það er svo mikil
klisja. Ég varð að enda mína bók öðruvísi.“
Það er varla tilviljun að aðalpersónur sög-
unnar eru innflytjendur, eða hvað?
„Það eru ýmsar ástæður fyrir því að inn-
flytjendur koma þarna við sögu. Ég var hálf-
gerður innflytjandi sjálfur þegar kom til Ís-
lands tíu ára frá Danmörku og var ekki
lesandi á íslensku, bara dönsku. Svo var ég
Rauða kross-foreldri fyrir rúmu ári, en er
það ekki lengur, og geri reyndar grín að
þeirri reynslu í bókinni, en þar er feitur karl
að hjálpa fjölskyldunni að rata um Reykja-
vík. Sá karl er ég.“
Þórarinn hefur nýlokið við leikrit sem
nefnist Útlendi drengurinn og verður frum-
sýnt í Tjarnarbíói 16. nóvember, á degi ís-
lenskrar tungu. „Leikritið fjallar um venju-
legan íslenskan strák sem fer í Pisa-próf og
útkoman er á þann veg að hann er flokkaður
sem útlendingur, missir ríkisborgararéttinn
og bíður örlaga sinna í skólanum. Þetta er
paródía á umræðuna um menntastefnuna og
læsi drengja, án þess að ég sé að taka beina
afstöðu.“
Þú skrifar mikið og ekki síst fyrir börn. Af
hverju kýstu að skrifa fyrir börn?
„Kannski er það þörf fyrir að standa fyrir
utan hlutina og vera ekki flokkaður. Nýja
markaðsstjóranum hjá Forlaginu fannst
fyndið að ekki væri hægt að flokka mig og
hafði gaman af því. Ég hef engan áhuga á að
vera stimplaður, ekki heldur í pólitík. Rithöf-
undar eiga að vera gagnrýnir, ekki flokks-
bundnir.
En varðandi barnabækur þá held ég líka
að ég hafi farið að skrifa fyrir börn vegna
þess að ég er heillaður af hinum mynd-
skreytta heimi. Þegar ég var barn var Góði
dátinn Svejk uppáhaldsbókin mín og þar
skiptu myndirnar mjög miklu máli. Mómó
eftir Michael Ende var líka ofarlega á vin-
sældalistanum hjá mér, þar var það fantasían
sem heillaði.“
Þórarinn býr í Berlín ásamt konu sinni,
Auði Jónsdóttur rithöfundi og ungum syni
þeirra. Hann segir afar gott að búa í Berlín.
„Ég fór til Berlínar fyrir ári með tvö hálf-
kláruð handrit og mér gekk mjög vel að full-
vinna þau í borginni. Það er eins og maður
öðlist aukaheim við að búa erlendis. Best er
reyndar að geta búið bæði á Íslandi og í út-
löndum og við gerum það að miklu leyti.“
Spurður um næstu verkefni segir hann:
„Tvö síðustu verk mín fjalla um útlendinga í
íslensku samfélagi og mig grunar að tvö
næstu verkefni mín verði um Íslendinga í út-
löndum.“
HÖFUNDURINN ER PERSÓNA Í EIGIN BARNABÓK SEM FEITUR KARL SEM AÐSTOÐAR ÚTLENDINGA
Vil ekki vera flokkaður
„Ég er alltaf að leika mér með þessi mörk, hvað er fyrir börn og hvað er fyrir fullorðna. Mín reynsla
er sú að börn þola aðeins meira af óhugnaði en við höldum,“ segir Þórarinn Leifsson.
Morgunblaðið/Kristinn
ÞÓRARINN LEIFSSON GEFUR ÚT
NÝJA BARNABÓK ÞAR SEM MORÐ
KOMA VIÐ SÖGU. NÝTT LEIKRIT
EFTIR HANN VERÐUR SVO
FRUMSÝNT Í NÆSTA MÁNUÐI.
Ég les mikið og á það til að flakka á milli bóka þegar hugurinn er á fleygi-
ferð. Staflinn á náttborðinu þessa stundina er nokkuð hár, sumar hef ég
klárað, aðrar eru verk í vinnslu. Var að klára Beðið fyrir brottn-
umdum eftir Jennifer Clement. Áhrifamikil og
átakanleg saga en sögð á ótrúlega skemmtilegan hátt ef
hægt er að segja sem svo. Kláraði aðra átakanlega en
vel skrifaða bók um daginn, Paulu, eftir Isabellu Al-
leande, efnistökin minna óneitanlega á Joan Didions
The Year of Magical Thinking sem hún skrifar eftir
að dóttir hennar fellur í dá. Báðar fínar bækur. Talandi
um Joan þá er Vintage Didion, greinasafn sem ég
leita oft í, fastur gestur við rúmstokkinn. And-
arsláttur eftir Hertu Müller situr mjög í huga mér
enda ótrúlega vel skrifuð saga. Blóðhófnir eftir Gerði Kristnýju er
mögnuð bók og gríp ég einatt í hana. Nýlega las ég nýlega ævisögu Sus-
an Sontag eftir Jerome Boyd Maunsel í áhugaverðum bókaflokki
sem heitir Critical lives gefin út af Reaktion Books. Gaman að rifja upp
skrif Sontag í framhaldinu, eins og til dæmis fína þýðingu Ugga Jóns-
sonar Um sársauka annarra. Gillian Flynn sem skrifaði Hún er
horfin er skemmtilegur höfundur og hef ég lesið allar hennar bækur.
Í UPPÁHALDI
RAGNHEIÐUR SKÚLADÓTT-
IR, LEIKHÚSSTJÓRI LA
Bókastaflinn á náttborðinu hjá Ragnheiði Skúladóttur leikhússtjóra er
iðulega ansi hár, enda er hún mikill bókaormur.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Gerður Kristný.