Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.10.2014, Blaðsíða 44

Fjármál
heimilanna
Morgunblaðið/Ómar
Morgunblaðið/Golli
*Sitt sýnist hverjum um hvort ríkið á að minnkaeða stækka. Hagfræðingurinn James Gwartneyvann áhugaverða rannsókn á 10. áratugnum ogkomst að því að ríkisútgjöld geta haft mjög slæmlangtímaáhrif á hagvöxt. Eftir að hafa leiðrétt fyrirýmsar breytur komst hann að því að þegar ríkiðeyðir jafnvirði 50-59% af landsframleiðslu má bú-
ast við 2% hagvexti, en ef ríkisútgjöld eru undir
25% af landsframleiðslu má vænta 6,6% hagvaxtar.
Meiri ríkisútgjöld, minni hagvöxtur
S
tærsta frétt vikunnar var án
vafa umræðan um
virðisaukaskattsfrumvarp
fjármálaráðherra. Nánar til-
tekið var fólki hugleikið hversu
hárri upphæð frumvarpið gerir ráð
fyrir að dæmigert heimili eyði í mat
og drykk.
Var talan 248 kr. á máltíð nefnd í
því sambandi.
Nánari skoðun leiðir þó í ljós aðr-
ar og lægri tölur. Hitt sem skiptir
kannski meira máli er að ef mat-
arútgjöld heimilanna hafa verið
verulega vanáætluð af höfundum
frumvarpsins þá er sennilegt að fyr-
irhugaðar breytingar á virð-
isaukaskatti, vörugjöldum og barna-
bótum hafi í för með sér meiri
kostnað en ávinning fyrir vísitölu-
fjölskylduna.
Hverju á að breyta?
Fyrst er rétt að lesendur skilji
helstu tillögur frumvarpsins. Á að
hækka lægra virðisaukaskattsþrepið
úr 7% í 12% og lækka hærra virð-
isaukaskattsþrepið úr 25,5% í 24%.
Þá verða vörugjöld felld niður og
barnabætur hækkaðar.
Matvæli bera í dag virðis-
aukaskatt á lægra þrepi, svo mat-
arinnkaupin yrðu heilt yfir dýrari
en á móti kemur lækkun á sköttum
og háum vörugjöldum á heim-
ilistæki, s.s. þvottavélar og sjónvörp.
Stóra spurningin er hvort for-
sendurnar sem frumvarpið miðar
við skila meðalfjölskyldunni þeim
ávinningi sem að er stefnt. Ef
matvælaútgjöld eru sá útgjaldaliður
sem mun hækka, og ef frumvarpið
hefur vanáætlað verulega kostnað
vegna matarinnkaupa, þá er hætt
við að breytingarnar sem frum-
varpið leggur til hafi neikvæð áhrif.
166-417 kr. á máltíð
Í töflunum hér til hliðar má sjá
kostnaðinn á hverja máltíð sam-
kvæmt þeim forsendum sem koma
fram í frumvarpinu sjálfu. Er rétt
að taka fram að tölurnar ná aðeins
til matarinnkaupa en undanskilja
þann mat sem keyptur er á veit-
ingastöðum.
Miðað við aðeins þrjár máltíðir á
dag eyðir barnlaus einstaklingur
með mánaðarútgjöld upp á 300.000
417 kr. í hverja máltíð. Barnlaus
hjón með 465.000 kr. útgjöld í mán-
uði punga út 333 kr. fyrir máltíðina.
Hjón með tvö börn komast upp með
að greiða 209 kr. fyrir hverja máltíð
og einstætt foreldri með tvö börn
166 kr.
Umræðan í vikunni bendir til að
þessar tölur séu ekki í samræmi við
veruleikann og þar liggur vandinn,
því ef t.d. matarkostnaður einstæðu
móðurinnar með börnin tvö er ekki
166 kr. á máltíð heldur 470 kr. þá
eru nettó áhrif frumvarpsins orðin
neikvæð.
Hjá hjónunum með börnin tvö fer
frumvarpið að hafa neikvæð áhrif ef
máltíðin kostar 330 kr. en ekki 209
kr.
BREYTINGAR Á VIRÐISAUKASKATTI OG VÖRUGJÖLDUM
Hvað þýðir það ef matarútgjöldin
eru rangt reiknuð?
EF FORSENDURNAR Í NÝJU FRUMVARPI FJÁRMÁLARÁÐHERRA ERU RANGAR ÞÁ GÆTI ÞAÐ ORÐIÐ TIL
ÞESS AÐ FYRIRHUGAÐAR LAGABREYTINGAR GERI FJÖLSKYLDUM MEIRA ÓGAGN EN GAGN
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Kostnaður á hverja máltíð samkvæmt frumvarpi
Mánaðarlegur ávinningur af frumvarpinu
Þar af
matvæli og
drykkjarvara
Hækkun
VSK á öðru
Samtals á
dag mv. 30
daga
Lækkun
almenns
VSK þreps
Hvermáltíðá
mannmv.3
máltíðir
ádag
Niðurfelling
vörugjalda
Hærri
barnabætur Samtals
Heildarútgjöld á
mánuði
Hækkun VSK á
matvælum
Heimilisgerð
Heimilisgerð
300.000 kr.
465.000 kr.
465.000 kr.
300.000 kr.
-2.089 kr.
-3.520 kr.
-3.020 kr.
-1.752 kr.
1.490 kr.
2.511 kr.
2.000 kr.
1.250 kr.
1.530 kr.
2.372 kr.
2.372 kr.
1.530 kr.
166 kr.
209 kr.
333 kr.
417 kr.
2.250 kr.
3.488 kr.
3.488 kr.
2.250 kr.
3.389 kr.
1.586 kr.
- kr.
- kr.
3.880 kr.
2.066 kr.
980 kr.
828 kr.
14,90%
16,20%
12,90%
12,50%
-1.200 kr.
-1.860 kr.
-1.860 kr.
-1.200 kr.
Einstætt foreldri með 2 börn, annað yngra en 7 ára
Hjón með tvö börn, annað yngra en 7 ára
Barnlaus hjón
Barnlaus einstaklingur
Einstætt foreldri með 2 börn, annað yngra en 7 ára
Hjón með tvö börn, annað yngra en 7 ára
Barnlaus hjón
Barnlaus einstaklingur
Í frumvarpinu eru reiknuð út áhrif breytinga á sköttum, vörugjöldum og bótumm.v. átta mismunandi forsendur eftir breytilegum
fjölskyldugerðum og tekjum. Hér eru sýndir útreikningarnir m.v. neðri tekjuforsendurnar. Fyrirvari er gerður í bæði töflum og grein
ummögulegar villur í útreikningum.
appelsínu
Mjög skiptar skoðanir eru um hversu mikið máltíðin kostar hjá alvöru íslenskum fjölskyldum og sumir vilja meina að fumvarpstölurnar séu út úr kú.
Getty Images
Þannig veit Púkinn yfirleitt nokkuð vel hvað liggur á
að kaupa og hvað ekki. Fyrir vikið á hann auðveldara
með að standast freistingarnar, getur sett sér skýr
markmið um sparnað og útgjöld, og sjaldan að
hann eyðir peningum í eitthvað til þess eins að sjá
eftir því.
Á listann má líka setja fjárhagsleg markmið í
bland við útgjaldaóskirnar. Kannski er meira ár-
íðandi að greiða upp yfirdráttinn eða skrapa saman í
varasjóð en að kaupa nýjan flatskjá.
Nú fer að styttast í jólin og börnin eru vís til að gera
óskalista handa jólasveininum.
Aurapúkinn vill meina að óskalistar séu ekki bara fyr-
ir börnin í desember, heldur líka fyrir fullorðna fólkið,
allt árið.
Aurapúkinn stundar það reglulega að hripa niður
hvað hann vantar og langar í. Hann setur jafnvel upp
Excel skjal þar sem auðvelt er að raða og breyta og
forgangsraða hlutunum á listanum, og láta verð fylgja
með.
púkinn
Aura-
Gott að eiga óskalista