Morgunblaðið - 06.11.2014, Blaðsíða 86

86 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. NÓVEMBER 2014
✝ Helga K. Ein-arsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 1.
september 1941 en
ólst upp í Kópavogi.
Hún lést á dvalar-
og hjúkrunarheim-
ilinu Grund við
Hringbraut þann
31. október 2014.
Helga var dóttir
Þrúðar Ólafsdóttur
Briem, kennara,
frá Eyjum í Breiðdal og Einars
Baldvins Guðmundssonar frá
Hraunum í Fljótum. Þau bjuggu
ekki saman og Helga ólst upp
hjá móður sinni í Kópavogi.
Helga giftist Finni Torfa Hjör-
leifssyni kennara, seinna lög-
fræðingi og héraðsdómara, 1965
og eignuðust þau 3 börn. Einar
Torfa, leiðsögumann og deild-
arstjóra hjá Íslenskum fjallaleið-
sögumönnum, f. 1965. Kona
hans er Ingibjörg G. Guðjóns-
dóttir, f. 1966. Börn þeirra eru
Helga Bryndís, f. 1999 og Ísar
Örn, f. 2006. Hjörleif, þjóðgarðs-
vörð í Vatnajökulsþjóðgarði, f.
1969. Synir hans og Ingu Fann-
eyjar Sigurðardóttur eru Dýri,
f. 2009 og Kolbeinn, f. 2011. Gló-
ey, lögfræðing hjá Isavia, f.
1970. Eiginmaður hennar er
en hún hóf störf á Borg-
arbókasafninu þar sem hún
vann fyrst á Bústaðasafni, þá
Kringlusafni og loks Ársafni,
þar til hún varð að láta af störf-
um sökum veikinda árið 2006. Á
sumrin vann hún í landvörslu í á
annan áratug. Helga tók virkan
þátt í ýmiskonar félagsstarfi.
Hún var m.a. formaður Félags
bókasafnsfræðinga 1979-1981,
formaður Landvarðafélags Ís-
lands 1990-1994, tók virkan þátt
í starfi Íslandsdeildar IBBY og
var meðal stofnfélaga í Nátt-
úruverndarsamtökum Íslands.
Helga ritaði fjölda greina í
blöð og tímarit, aðallega um
barnabækur og barnamenningu
auk þess sem hún sagði sögur
bæði í útvarp og sjónvarp. Hún
skráði ævisögu Ragnars Stef-
ánssonar þjóðgarðsvarðar í bók-
inni Ragnar í Skaftafelli, end-
urminningar og frásagnir
(1995). Hún tók saman tvö safn-
rit um íslensk náttúruljóð, Allt
fram streymir (2003) og Cold
was that Beauty (2002) auk þess
sem hún valdi náttúruljóð í ritið
Náttúrusýn (1994). Helga gaf út
hefti með ljóðum, Helgudaga
(1995). Þá voru birt ljóð eftir
hana í bókunum Ljóðmál (1997)
og Sköpun (2001). Þá þýddi
Helga nokkrar barnabækur og
tók að sér prófarkalestur fjölda
bóka.
Jarðarför Helgu verður gerð
frá Salnum í Kópavogi í dag, 6.
nóvember 2014, og hefst athöfn-
in kl. 15.
Scott Riddell, um-
hverfisfræðingur,
f. 1967. Sonur
þeirra er Lewis
Árni, f. 2009. Stjúp-
synir Helgu, synir
Finns Torfa frá
fyrra hjónabandi,
eru Árni Finnsson,
f. 1958, giftur
Hrafnhildur Arn-
kelsdóttir og eiga
þau tvær dætur og
Magnús Einar Finnsson, f. 1959,
d. 2005. Kona hans var Jóhanna
Erla Birgisdóttir og þau áttu
þrjú börn. Helga og Finnur
skildu 1988. Systkini Helgu sam-
mæðra eru Örn Þorvaldsson og
Rannveig Þorvaldsdóttir.
Helga lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1960, kennaraprófi 1963 og BA-
prófi í bókasafnsfræði frá H.Í.
1977. Hún stundaði framahalds-
nám í bókasafnsfræði við Osló-
arháskóla veturinn 1981-2 og
lauk landvarðaprófi 1989. Helga
var kennari í Kópavogi 1963 til
1970 og 1972-1973. Hún vann
sem bókasafnsfræðingur frá
1977, fyrst á skólabókasafni
Víghólaskóla, síðan á Bókasafni
Kópavogs og á bókasafni
Kvennaskólans í Reykjavík áður
Ég þarf að hugsa aftur ein 20
ár til að muna mömmu eins og
hún var áður en Alzheimer-sjúk-
dómurinn fór að læða klónum í
hana. Mömmu sem kunni ráð við
öllu. Mömmu sem var alltaf með
bók í hendi. Mömmu sem þekkti
öll blóm. Mömmu sem sagði sög-
ur.
Mömmu sem kunni öll ljóð.
Mömmu sem þoldi ekki óréttlæti.
Mömmu sem lét stundum of mik-
ið yfir sig ganga. Mömmu sem
átti svo marga vini. Mömmu sem
var rauðsokka og femínisti.
Mömmu sem prjónaði peysur.
Mömmu sem fannst gaman að
dansa. Mömmu sem elskaði mig
skilyrðislaust.
Svo kom sjúkdómurinn. Lædd-
ist í fyrstu og lét lítið fyrir sér
fara en varð frekari og minna
feiminn með árunum. Sjúkdóm-
urinn sem breytti mömmu. Kom í
veg fyrir að mamma gæti lært
nýja hluti. Gerði mömmu minna
ræktarlega við vini og fjölskyldu.
Svipti mömmu sjálfstrausti. Tók
af mömmu prjónana. Tók af
mömmu bækurnar. Tók af
mömmu málið. Tók af mömmu að
þekkja sína nánustu.
Síðasti áratugur var mömmu
erfiður. Hún stóð sig vel og hélt
sinni reisn eins lengi og unnt var.
Á meðan hún gat enn búið heima
sneið hún sér stakk eftir vexti og
naut þess sem notið varð.
Löngum og miklum ferðalögum
um landið var skipt út fyrir síend-
urtekna sömu ferðina, fyrst í
Heiðmörk og svo æ styttri göngu-
ferðir um nágrennið. Hún naut
þess að hlusta á tónlist og þó hún
gæti ekki lengur lesið gekk hún
um með bækurnar sínar sem
gamla vini. Svo kom að því að hún
varð að flytja að heiman og það
var henni þungt.
Hamingjan er í stundinni,
hvort sem hún gleymist strax eða
geymist í minningunni. Ham-
ingjustundir voru inn á milli þó
þeim fækkaði eftir því sem sjúk-
dómurinn dró mömmu niður.
Ekki fyrir löngu sat ég hjá henni
og hún virtist víðsfjarri og lítið
vita af mér. Svo leit hún allt í einu
upp, horfði í augun á mér, strauk
mér um hárið og sagði: Þú ert svo
góð. Á þeirri stundu vissi ég að
þrátt fyrir allt þá vissi hún í
hjarta sínu að ég var hennar. Það
var hamingjustund.
Hvíl í friði, elsku mamma.
Glóey Finnsdóttir
Mamma mín hún Helga K.
Einarsdóttir lést síðastliðinn
föstudagsmorgun eftir langa bar-
áttu við Alzheimer og krabba-
mein að auki. Hún var 73 ára.
Mamma var mér fyrirmynd um
margt, hún hafði ríka réttlætis-
kennd og stóð með minni máttar,
hún var rauðsokka og femínisti
og mikill talsmaður jöfnuðar og
jafnréttis. Hún ræktaði stóran
vingarð og leitaði eftir því sem
sameinaði hana við vini sína frek-
ar en því sem skildi að. Hún fór
ekki í manngreinarálit, tengdist
vináttuböndum við fólk þvert á
kynslóðir bæði eldri og yngri en
hún var sjálf. Hún leit á börn og
unglinga sem jafningja og vini.
Margir vinir mínir og systkina
minna minnast hennar fyrir
þetta.
Mamma var mikil bókaunn-
andi og mikil áhugakona um
barnabækur. Smekkur hennar á
bókmenntum var fjölbreyttur,
ljóð, krimmar, skáldsögur og
fantasíur ásamt öllu hinu sem
hinn óþrjótandi heimur bók-
mennta býður upp á. Ævistarf
hennar snerist um bækur og þar
var hún á heimavelli.
Hún var mikill náttúruunnandi
og náttúruverndarkona. Það voru
fáar plöntur í íslenskri flóru sem
hún gat ekki greint á staðnum.
Gönguferðir, ferðalög og útilegur
voru stór hluti af hennar lífi.
Hún var tónlistarunnandi og
kenndi mér að meta þjóðlagatón-
list af ýmsu tagi.
Hún hafði mikinn áhuga á ætt-
fræði og tók þátt í að skrá sögu
Briem-ættarinnar sem báðir for-
eldrar hennar voru hluti af.
Hún var afar dugleg hannyrða-
kona þótt henni fyndist ekki alltaf
mikið til um það sjálfri, saumaði
sér og börnum sínum föt og
prjónaði mikið.
Eins og áður hefur komið fram
var hún félagslynd og fannst ekk-
ert skemmtilegra en að gera sér
glaðan dag í hópi vina. Þegar ég
horfi til baka sé ég að hún lagði
sig fram um að lifa í núinu og
njóta líðandi stundar, hún hafði
alltaf tíma fyrir tíu dropa, eitt
sérrístaup með vinkonunum eða
gönguferð upp í Heiðmörk. Hún
var hófsöm og sóttist ekki eftir
miklum efnislegum gæðum, kaus
frekar að eiga tíma til að sinna
hugðarefnum sínum, fjölskyldu
og vinum.
Því miður lagðist Alzheimers-
sjúkdómurinn á hana fyrir aldur
fram. Við það skertist fé-
lagsfærnin, hún fór að eiga erf-
iðara með að læra nýja hluti, varð
gleymin og að lokum varð hún al-
veg ósjálfbjarga og ekki nema
skugginn af sjálfri sér. Þó ég
sakni hennar mikið þá finnst mér
gott að hún hefur nú fengið hvíld-
ina löngu.
Við sem eftir sitjum yljum okk-
ur við góðar minningar.
Einar Torfi Finnsson
Eftir fráfall Helgu Einarsdótt-
ur vinkonu minnar og frænku er
heimurinn snauðari en áður.
Þrátt fyrir að við Helga vissum
hvor af tilveru annarrar lágu leið-
ir okkar ekki saman fyrr en báðar
bjuggu í Ósló á níunda áratug síð-
ust aldar.
Helga kom til Óslóar til að
bæta við menntun sína í bóka-
safnsfræði og sérhæfði sig í þjón-
ustu bókasafna fyrir börn. Að
venju héldu íslensku stúdentarn-
ir vel saman. Helga var heldur
eldri en hinir en aðlagðist hópn-
um mjög fljótt. Oft var gaman í
Ósló og lífið ekki tekið allt of há-
tíðlega, án þess þó að slá slöku við
námið.
Helga var mikill náttúru-
nnandi. Hún gekk mikið um land-
ið, þekkti nánast allar jurtir, hafði
gaman af því að tína ber og vann
nokkur sumur við landvörslu.
Einnig var hún bókelsk, las heil
lifandis ósköp af bókum, bæði
þær sem skrifaðar eru fyrir full-
orðna og börn. Þá unni hún mjög
ljóðum. Þannig sameinaði hún
áhugamál sín þegar henni var fal-
ið að velja ljóð í bækurnar Nátt-
úrusýn (Háskóli Íslands 1994),
Cold was that beauty (Salka
2002) og Allt fram streymir – ís-
lensk náttúruljóð (Salka 2003). Þá
gaf Helga einnig út sína eigin
ljóðabók, Helgu dagar árið 1995.
Ættfræði og þjóðlegur fróðleikur
voru einnig Helgu hugleikin og
hún var í útgáfunefnd þegar
Briemsætt var gefin út og skráði
ævisögu Ragnars í Skaftafelli
sem Hörpuútgáfan gaf út árið
1995.
Helga var bókasafnsfræðingur
af gamla skólanum, vissi allt um
bækur og las iðulega fyrir börn á
þeim bókasöfnum þar sem hún
starfaði. En nútíma rafræn tækni
kom örlítið of seint til sögunnar
til þess að hún næði að tileinka
sér alla þá tækni.
Aðeins 64 ára að aldri greindist
Helga með Alzheimer-sjúkdóm
og kom þá í ljós að sjúkdómsferlið
hafði hafist nokkru áður. Á þeim
árum sem liðin eru síðan breyttist
þessi skrafhreifna, lifandi kona
smátt og smátt í þögla veru sem
þekkti ekki alltaf sína nánustu.
Fyrst í stað reyndu börnin henn-
ar, systkini og vinir að annast
hana. En síðan var Helga svo
heppin að hún fékk inni á hjúkr-
unarsambýlinu Roðasölum og
síðar á dvalar- og hjúkrunar-
heimilinu Grund þegar heilsu
hennar hrakaði enn frekar. Vil ég
nota tækifærið til að þakka frá-
bæru starfsfólki á báðum stöðum
fyrir elskulegt og notalegt viðmót
og góða umönnun. Það hefði ekki
á nokkrum öðrum stöðum farið
betur um Helgu mína.
Minning um góða konu mun
lifa. Ég votta börnum og systk-
inum Helgu og fjölskyldum
þeirra innilega samúð mína og
kveð mína kæru vinkonu með
ljóðinu Sorg sem birtist í Allt
fram streymir, náttúruljóðabók-
inni hennar.
Eins og blóm án blaða
söngur án raddar
skyggir dökkur fugl á heiðríkjuna.
Vorið, sem kom í gær,
er aftur orðið að vetri.
(Magnús Jóhannsson)
Brynhildur Briem.
Það er alltaf erfitt að kveðja,
alveg sama þó viðkomandi hafi í
raun verið löngu farinn. Sú Helga
sem við þekktum og nutum sam-
vista við á árum áður var löngu
horfin þó líkaminn hafi enn verið
þessa heims.
Við sem þetta skrifum erum
svo heppnar að hafa þekkt Helgu
lengi. Við komum úr ólíkum átt-
um en hún leiddi okkur saman í
bókaklúbbi, Krimmaklúbbnum,
þar sem eingöngu átti að lesa
glæpasögur eftir konur. Sá til-
gangur klúbbsins var okkur
reyndar gleymdur en rifjaðist
upp af þessu tilefni. Enn hittumst
við, ræðum bækur og skiptumst á
skoðunum þó Helga hafi verið
fjarverandi um nokkurt skeið.
Helga var full af lífsvilja og átti
mikið að gefa, af miklu að miðla
og var dugleg að fræða. Hún var
t.d. óþreytandi í að kynna okkur
fyrir rithöfundum, sérstaklega
konum, sem henni fannst að við
ættum að lesa. Hún var hugsjóna-
manneskja og þreyttist aldrei á
að vinna þeim málum brautar-
gengi sem hún hafði trú á. Kven-
frelsi, náttúrvernd, hverskonar
jöfnuður, bókmenntir og bóka-
söfn voru henni hugleikin en
Helga sagði einhverju sinni að
það væri trú sín að bókasöfnin
myndu frelsa heiminn.
Helga var góður félagi, hlátur-
mild og naut þess að skemmta sér
í góðra vina hópi. Henni þótti
einkar gaman ef þar var sungið
og ekki verra ef einnig var dans-
að. Helga hafði einstaklega þægi-
lega nærveru, var fróð og mikil
sagnakona sem alltaf var gaman
að hlusta á.
Hún hafði afskaplega
skemmtilega kímnigáfu en gat
stundum verið ögn fljótfær en var
jafn fljót að biðjast afsökunar ef
henni fannst hún hafa hlaupið á
sig.
Helga var alla tíð mikill nátt-
úruunnandi eins og ljóðasafn
hennar og hennar eigin ljóðabók
sýna. Á heimleið eftir síðasta
krimmaklúbbsfundinn sem hún
komst á naut hún þess ljóslega að
horfa á norðurljósin dansa á vetr-
arhimninum, þrátt fyrir að vera
þá orðin afar veik.
Á kveðjustund minnumst við
kraftmikillar, sterkrar, glað-
lyndrar og ráðagóðrar konu,
góðrar vinkonu sem skilur eftir
margar skemmtilegar minningar
sem við getum yljað okkur við.
Eftirfarandi ljóðbrot er niður-
lag ljóðs eftir Helgu sem heitir
„Kveðja til Gests Guðfinnssonar“
og birtist í kveri hennar „Helgu
dagar“ sem út kom árið 1995.
Okkur finnst það eiga vel við á
þessari stundu.
Langt er síðan við fundumst síðast
en gott var
að sitja með þér
undir því fjalli
Ef ég hitti þig einhvern tíma
tínum við bláber
teljum blómin á þúfunum
og að kvöldi
sjáum við rauð ljós kvikna í heiðinni
hinum megin.
Anna Jensdóttir, Dóra
Juliussen, Ingibjörg
Rögnvaldsdóttir, Sigurborg
Rögnvaldsdóttir
og Þorbjörg Jónsdóttir.
Hér kveðjum við kæran vin.
Helga K. Einarsdóttir lést 31.
október síðastliðinn eftir langvar-
andi veikindi.
Ég kynntist Helgu árið 1974
þegar ég flutti ásamt fjölskyldu
minni á Álfhólsveg 113 í Kópa-
vogi.
Þessi flutningur úr hinu gróna
umhverfi Vesturbæjar í Reykja-
vík inn í víðáttu Kópavogs, sem á
þeim tíma var í uppbyggingu,
reyndist börnum mínum dásam-
leg breyting þar sem þau fengu
að búa við meira frjálsræði og
svigrúm.
Helga bjó í næsta húsi ásamt
fjölskyldu sinni og urðu börn okk-
ar beggja strax mestu mátar og
eru enn í dag. Fljótlega tengd-
umst við Helga traustum vináttu-
böndum sem aldrei hafa rofnað.
Hún skipar stóran sess í minn-
ingum frá þessum árum sem eru
mér einstaklega kærar.
Hér áður fyrr sveif andi frum-
byggja Kópavogs yfir vötnunum
og var Helga tákn þess tíma þar
sem hún hafði alist upp ásamt
systkinum sínum og móður.
Helga hafði einstaklega góða
frásagnarhæfileika sem ein-
kenndust af látleysi og gaman-
semi, en var um leið fræðandi.
Hún var í alla staði hógvær
manneskja og þeim eiginleikum
gædd að geta miðlað þekkingu og
fróðleik án þess að maður tæki
eftir því. Hún var jafnframt
merkisberi frelsis og jafnréttis og
hafði víðtæk áhrif á umhverfi sitt
í þeim efnum.
Helga var skemmtilegur ferða-
félagi þar sem hún þekkti hverja
þúfu, holt og hæðir á ferðalögum
sínum og oftar en ekki fylgdu
skemmtilegar sögur með. Marg-
sinnis var leitað í hennar visku-
brunn og óbrigðult minni eftir að-
stoð við að stílfæra og koma
skrifum á prent. Hún var „kúnst-
ner“ í öllu sem viðkom íslensku
máli, hvort sem það var bundið
eða óbundið.
Því var það ekki sársaukalaust
að sjá Helgu hverfa á síðustu ár-
um inn í huliðsheim þann sem
ekkert okkar hefur aðgang að.
En bros hennar og hlýtt handtak
minnti okkur alltaf á hver hún
var.
Komið er að kveðjustund, en
ljúft verður að eiga minningar um
góðan samferðamann og vin.
Með þakklæti fyrir góðar
stundir.
Sigurbjörg S. Jónsdóttir.
Helga Kristín
Einarsdóttir
Fallin er frá yndisleg og falleg
kona sem ég er mjög þakklát fyr-
ir að hafa kynnst. Elsku Inga
amma, það er svo margt í lífi
mínu og fjölskyldu minnar sem
þú hefur snert djúpt með þinni
jákvæðni, góða og yfirvegaða
skapinu þínu og ógleymanlega
fallega brosinu þínu. Sá kærleik-
ur og væntumþykja sem þú hefur
sýnt mér, Stefáni (ömmustrákn-
um þínum) og börnum okkar,
þeim Hörpu Lind og Axel Gerð-
ari er okkur óborganleg, við mun-
um varðveita þá tilfinningu í
Ingveldur
Jónasdóttir
✝ Ingveldur Jón-asdóttir fædd-
ist í Garðhúsum á
Eyrarbakka 29.10.
1917. Hún lést í
Seljahlíð, heimili
aldraðra, 23. októ-
ber 2014.
Útför Ingveldar
fór fram frá Foss-
vogskirkju 31.
október 2014.
hjörtum okkar alla
tíð.
Það var ávallt
gaman að koma í
heimsókn til ykkar
hjóna hvort sem það
var á Skeljagrand-
ann eða síðan seinna
í Seljahlíðina. Marg-
ar sögur voru sagð-
ar, minnisstæðust
er þó sagan um fal-
legu „næluna“ þína
sem átti allan þátt í að leiða þig og
Jón afa saman á sínum tíma,
endalaust falleg og sönn saga.
Margar vísur fengum við einnig
að heyra og er mér ein helst of-
arlega í huga ….
„Amma, hún er mamma hennar
mömmu,
og mamma er það besta sem ég á.
Gaman væri að gleðja hana ömmu,
og gleðibros á vörum hennar sjá.
Í rökkrinu segir hún mér oft sögur,
og svæfir mig þá allt er orðið hljótt.
Syngur við mig sálma og kvæði fögur,
þá sofna ég svo vært og undur rótt.“
Elsku Inga amma, það er sárt
að sakna og þekkir þú það einna
best. Ég vona að þú hafir fundið
hann Jón þinn og að þið njótið
samveru ykkar á ný. Nú kveð ég
þig með söknuði en mun ávallt
minnast þín með jákvæðni og
brosi á vör. Guð varðveiti þig og
Jón afa, knús til ykkar beggja frá
okkur í Ástralíu.
Hrefna.
Elsku Inga amma mín og æð-
islegur vinur hefur nú lokið kafla
í samveru okkar sem hefur verið
bæði lifandi og skemmtilegur. Að
eiga góða ömmu er æðislegt og að
fá að vera samferða í góðum anda
sem fylltur var af brosmildum
sögum og upplifunum eru sönn
forréttindi.
Það er undarleg tilfinning að
missa ömmu sem hefur alla tíð
verið stór hluti af lífi mínu. Til-
finningin er blönduð söknuði,
skilningi fyrir tíma og öllum góðu
minningunum sem við áttum
saman. Listinn er langur af sam-
verustundum og minningum sem
við byggðum saman hvort sem
var við Þingvallavatn með Ingu
ömmu og Jóni afa, heimsókn í
gömlu mjólkurbúðina nú eða sem
oftar heimsókn til ömmu og afa í
Bogahlíðina, Skeljagrandann eða
síðustu árin í Seljahlíð. Það er
mér mikils virði að hafa notið
djúprar vináttu ömmu minnar og
að hafa fengið að deila því með
Hrefnu minni og börnum okkar,
Hörpu Lind og Axel Gerðar. Bros
kemur við hugsunina um heim-
sóknir til langömmu þar sem
Harpa Lind og Axel Gerðar eru
að hlusta á sögurnar frá Eyrar-
bakka af uppvaxtarárum ömmu í
Garðhúsum, börnin höfðu ekki
alltaf þolimæðina til staðar, en
eitt veit ég að þau höfðu gaman af
sögum langömmu sinnar sem hún
sagði ávallt svo skemmtilega frá.
Já og dagsferða á Eyrarbakka
sem voru alveg óborganlegar,
það var gaman að sjá og upplifa
staðinn með henni. Margt situr
eftir, því í ófá skipti hafa þau vitn-
að í sögurnar gömlu. Inga amma
mín kenndi mér margt gott sem
er styrkur í mínum grunni sem
einstaklingur, það er gott að
hugsa til Ingu ömmu og minnast
allra góðu stundanna með henni,
hennar fegurðar og kærleika.
Eðalkona sem gott er að minnast.
Hvíl í friði, elsku amma mín.
Kveðja,
Stefán.