Fréttablaðið - 13.08.2014, Blaðsíða 12

13. ágúst 2014 MIÐVIKUDAGUR| fRéttIR | 12
Árið 2003 fluttu Íslendingar út
sjávarafurðir fyrir 600 milljónir til
Rússlands. Í fyrra voru útflutnings-
verðmætin 18,6 milljarðar króna.
Aukningin er 32-föld. Nýsett inn-
flutningsbann til landsins er því
áhyggjuefni og mikilvægt fyrir
íslensk sjávarútvegsfyrirtæki að
markaðurinn haldist opinn vegna
mikilvægis fyrir ákveðna afurða-
flokka.
Sinnum 32
Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu í
lok síðustu viku um innflutnings-
bann gagnvart Vesturlöndum, sem
tók gildi tafarlaust. Bannið er aug-
ljóslega svar þeirra við sífellt hert-
um viðskiptaþvingunum vestrænna
ríkja í kjölfar afskipta Rússa í
Úkraínu. Bannið er víðtækt, nær til
Evrópusambandsríkjanna, Banda-
ríkjanna, Kanada, Ástralíu og Nor-
egs. Eins og greint hefur verið frá
vekur vera Noregs á listanum, en
ekki Íslands, sérstaka athygli, enda
hefur Noregur sömu stöðu gagnvart
Rússlandi.
Í nýrri greiningu Íslenska sjávar-
klasans taka hagfræðingarnir
Bjarki Vigfússon og Haukur Már
Gestsson saman helstu atriði þessa
máls, sem mun hafa áhrif á íslenska
verslun við Rússland með beinum
og óbeinum hætti.
Fyrst af öllu vekja þeir Bjarki og
Haukur Már athygli á því að útflutn-
ingsverðmæti sjávarafurða til Rúss-
lands hefur vaxið gríðarlega á und-
anförnum árum. Munar þar mest
um útflutning á heilfrystum mak-
ríl, en jafnframt hefur útflutning-
ur á heilfrystum karfa, heilfrystri
loðnu, loðnuhrognum og heilfrystri
síld stigið jafnt og þétt síðasta ára-
tuginn.
Makríllinn mikilvægastur
Það er makríllinn sem skiptir hér
meginmáli. Vöxtur útflutnings til
Rússlands skýrist af sölu þessarar
uppsjávartegundar. Mikilvægt er að
hafa í huga að frysting hefur verið
helsta leið framleiðenda uppsjávar-
fisks til aukinnar verðmætasköp-
unar, í stað mjöl- og lýsisvinnslu. Á
síðasta ári skapaði heilfrystur upp-
sjávarfiskur útflutningsvirði upp á
38 milljarða, en þar af skilar Rúss-
landsmarkaður 14 milljörðum, eða
ríflega 37%. Því er ljóst að fram-
leiðendur þessara afurða hafa tölu-
verðra hagsmuna að gæta af áfram-
haldandi viðskiptum milli Íslands
og Rússlands.
Í greiningunni koma fram þær
upplýsingar að talsvert magn af
óseldum makríl sé í frystigeymslum
hér á landi eftir vertíð sumarsins
og að sama skapi sé einhver hluti
afla sumarsins geymdur óseldur í
frystigeymslum erlendis. Nú þegar
rússneskum fyrirtækjum reynist
ólöglegt að versla við norsk sjávar-
útvegsfyrirtæki er hugsanlegt að
íslenski makríllinn seljist hraðar en
ella. Til skamms tíma gæti innflutn-
ingsbann Rússa því haft góð áhrif
á greiðslustöðu íslensku útgerðar-
innar. Þó verður að slá þann var-
nagla að innflutningur til Rússlands
er háður ströngum skilyrðum sem
ekki allir makrílframleiðendur hér
á landi uppfylla. Þá verður að teljast
ólíklegt að bannið muni hafa mikil
áhrif á verð á makríl.
Laxinn aðalmálið
Útflutningur Norðmanna á upp-
sjávarfiski, einkum síld, loðnu
og makríl, er áþekkur hinum
íslenska og mikilvægi hans svipað
og fyrir íslensk fyrirtæki í slíkri
útgerð. Árið 2013 fluttu norskir
framleiðendur út uppsjávarfisk
til Rússlands að andvirði 20 millj-
arða íslenskra króna. Samtals
fluttu norsk fyrirtæki um 300.000
tonn af sjávarafurðum til landsins
og útflutningstekjur þeirra námu
120 milljörðum íslenskra króna af
þeim viðskiptum.
Viðskiptahagsmunir Norðmanna
felast fyrst og síðast í verslun til
Rússlands með eldislax. Tölurn-
ar eru ógnarháar. Rússar keyptu
eldislax af Norðmönnum fyrir að
jafnvirði 100 milljarða íslenskra
króna í fyrra. Þetta opnar hugsan-
lega einhverjar dyr fyrir íslensku
laxeldisfyrirtækin inn á nýjan
markað í Rússlandi, en í greining-
unni er það talið ólíklegt.
Í greiningunni er jafnframt
talið ólíklegt að innflutningsbann-
ið hafi mikil áhrif á verð á eldis-
laxi, kannski lítið eitt til lækk-
unar. Þeir vitna til sérfræðinga
sem eru sammála um að Norð-
menn muni finna sér aðra kaup-
endur lokist Rússlandsmarkaður
til lengri tíma.
Það er ein aðalniðurstaða grein-
ingarinnar að þótt rætt hafi verið
um hugsanleg tækifæri íslenskra
útflytjenda sjávarafurða af brott-
hvarfi Norðmanna af Rússlands-
markaði sé ljóst að aðalhagsmunir
Íslendinga felist í því að Rúss-
landsmarkaður haldist opinn.
Þrítugföldun útflutnings á áratug
Á aðeins áratug hafa viðskipti með sjávarafurðir á milli Íslendinga og Rússa tugfaldast. Rússneski markaðurinn fyrir íslenskar sjávarafurðir
vex hvað hraðast. Norsk fyrirtæki fluttu 300.000 tonn af sjávarafurðum til Rússlands í fyrra og innflutningsbann því áhyggjuefni þar.
ÞAÐ SeM ALLt SnýSt UM Eftir að makrílveiðar hófust og vinnsla til manneldis
margfölduðust viðskiptin við Rússa. fRéttablaðið/óskaR
BjARKI
VIGfúSSon
HAUKUR MáR
GeStSSon
Afurð Verðmæti* Hlutfall
Makríll – heilfrystur 8.929 43%
síld – fryst 2.818 25%
karfi – heilfrystur 2.763 26%
loðna – fryst 2.363 27%
loðnuhrogn – fryst 1.021 20%
Gulllax – heilfrystur 259 24%
kolmunni – heilfrystur 102 42%
aðrar sjávarafurðir 343
Samtals 18.600
* allar tölur í milljónum króna
KAUpA MAKRíL fyRIR níU MILLjARÐA KRónA
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is