Fréttablaðið - 13.08.2014, Blaðsíða 14

13. ágúst 2014 MIÐVIKUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
B
jarkey Gunnarsdóttir, þingmaður Vinstri grænna,
skrifaði grein í Fréttablaðið í gær undir fyrirsögninni
„fjölskylduskatturinn“ og gerði að umtalsefni áform
Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra um að jafna
þrep virðisaukaskattsins; tvöfalda virðisaukaskattinn
á matvælum úr sjö prósentum í fjórtán en lækka á móti almenna
þrepið úr 25,5 prósentum í 24,5.
Bjarkey segir að með slíkri breytingu væri ríkisstjórnin „enn
og aftur að þyngja byrðar þeirra sem lægri tekjur hafa“. Bjarkey
segir breytinguna munu koma verst við ungar og barnmargar
fjölskyldur. Lækkunin á efra þrepinu muni snerta margar vörur
sem lágtekjufólk neiti sér frekar um – þar á meðal „ýmsar lúxus-
vörur“. Hins vegar þurfi allir
að borða og því muni breytingin
bitna á þeim sem sízt skyldi.
Þetta er hins vegar hæpin og
í raun villandi framsetning á
málinu. Alþjóðagjaldeyrissjóður-
inn hefur bent á að samræming
virðisaukaskatts í einu þrepi myndi ekki hafa verulega meiri
áhrif á hina tekjulægri en aðra. Neyzlukönnun Hagstofunnar sýni
nánast engan mun á vægi vara sem eru í lægsta þrepi virðisauka-
skattsins í neyzlu lágtekjufólks og þeirra sem hafa hærri tekjur.
Þannig verji fjölskyldur í neðsta fjórðungi tekjustigans um 22,3
prósentum af neyzluútgjöldum sínum í vörur í sjö prósenta skatt-
þrepinu, en hlutfallið hjá þjóðinni í heild er 21,4 prósent.
Jón Steinsson hagfræðingur fjallaði um þetta í grein í Frétta-
blaðinu í janúar, þegar hugmyndir fjármálaráðherra voru til
umræðu, og benti á að lágur matarskattur væri óhagkvæm leið til
að bæta hag þeirra sem verst væru settir. Það væri hagkvæmara
að gera hluti beint en óbeint í skattkerfinu. Ef nota ætti skattkerf-
ið til að jafna tekjur ætti að gera það með hærri persónuafslætti,
fremur en að reyna að lækka matarverð.
Jón benti á að hátekjufólk notar fleiri krónur í mat og aðra vöru
í lága þrepinu en lágtekjufólk og fær þess vegna fleiri krónur í
skattaafslátt. Hátekjufólkið er líka miklu líklegra til að hafa efni
á vörum sem teljast með réttu „lúxusvörur“, til dæmis gæsalifur
eða kavíar, en eru samt í lága skattþrepinu.
Jón Steinsson fjallaði líka um þá sem hafa svo lágar tekjur
að þeir greiða enga skatta og njóta því ekki persónuafsláttar.
Þeim þyrfti fremur að bæta hækkun matarverðs með stuðningi
í gegnum bótakerfið. Á það hafa bæði AGS og OECD bent, og
fjármálaráðherrann hefur rifjað þær ábendingar upp þegar hann
hefur viðrað hugmyndir sínar um einföldun skattkerfisins.
Svo má ekki gleyma því að Bjarni hefur sömuleiðis boðað
afnám vörugjalda, sem er mikið hagsmunamál neytenda. Vöru-
gjöldin leggjast ekki endilega á „lúxusvöru“ eins og stundum er
haldið fram, að minnsta kosti verður ekki séð hver er lúxusinn við
baðker og eldavélar eða af hverju útvarpstæki ber miklu hærra
vörugjald en klósett.
Það er full ástæða til að einfalda kerfi neyzluskatta og fækka
undanþágum í því. Lykilspurning í þessu máli er hvort ætlunin er
að auka tekjur ríkissjóðs og leggja þannig auknar byrðar á skatt-
greiðendur eða hvort hækkanir og lækkanir jafnast út. Ef rétt
er á málinu haldið og gripið til nauðsynlegra mótvægisaðgerða
verður skattkerfið einfaldara, gegnsærra og réttlátara og allir
njóta góðs af, líka þeir tekjulágu.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr Þráinsson
ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Elica háfar
Er breyting á virðisaukaskatti aðför að tekjulágum?
Til byrði eða bóta?
Biðlistar eftir hjúkrunarrýmum fyrir aldr-
aða hafa um nokkurt skeið verið langir. Eft-
irspurn eftir slíkum rýmum mun fara vax-
andi enda mun öldruðum fjölga mjög á næstu
árum og áratugum. Aðstaða þeirra einstak-
linga sem bíða eftir hjúkrunarrými í dag er
misjöfn en hluti hópsins er inniliggjandi á
sjúkrahúsum landsins sem leiðir af sér meiri
kostnað en ef hjúkrunarrými væri til staðar.
Skortur á hjúkrunarrýmum leiðir því af sér
aukinn kostnað í kerfinu og fjármunir ríkis-
ins nýtast ekki sem skyldi. Auk þess er óviss-
an um hvenær viðunandi úrræði fæst óþol-
andi bæði fyrir viðkomandi einstakling og
aðstandendur.
Við síðustu fjárlagagerð var samþykkt til-
laga fjárlaganefndar um að veita 200 millj-
ónir króna til þess að fjölga hjúkrunarrýmum
á landsbyggðinni án þess að leggja í nýfram-
kvæmdir. Heilbrigðisráðherra var síðan falið
að koma þeim fjármunum í notkun en víða á
hjúkrunarheimilum landsins voru til staðar
auð herbergi sem nú eru nýtt. Verkefnið skil-
aði bæði betri nýtingu á þeirri fjárfestingu
sem lagt hefur verið í og styttingu biðlista.
Ljóst er að þessi fjárveiting dugir ekki ein
og sér til þess að leysa málið til framtíðar og
ljóst að leggja þarf í fjárfestingar.
Við mat á því hversu mörg hjúkrunarrými
þurfa að vera til staðar þarf að skoða kerfið
í heild. Það skiptir máli hvernig heilsugæsl-
an starfar og með hvaða hætti heimahjúkr-
un er sinnt. Það skiptir máli fyrir einstak-
linga sem geta verið lengur heima að hafa
öfluga heimahjúkrun og að hægt sé að kom-
ast í hvíldarinnlögn á hjúkrunarheimili þegar
þannig stendur á. Það skiptir einnig máli
fyrir framtíðaruppbyggingu LSH og heil-
brigðisstofnana á landsbyggðinni hvernig
hjúkrunarheimilin starfa og hvaða kröfur eru
gerðar til aðstöðu og þjónustu þar. Allir þess-
ir mikilvægu þættir þurfa að spila saman og
nauðsynlegt er að stjórnvöld hafi heildar-
yfirsýn yfir málaflokkinn.
Besta leiðin til að takast á við uppbyggingu
heilbrigðiskerfisins til framtíðar er að gera
áætlanir varðandi uppbyggingu og fjárfest-
ingu í heilbrigðiskerfinu líkt og tíðkast t.d.
varðandi samgöngumál. Markmið slíkrar
áætlunar er að nýta fjármuni skattborgara
skynsamlega og veita þeim sem á þurfa að
halda góða þjónustu. Ég mun á haustþingi
leggja fram þingsályktunartillögu þess efnis
að slík áætlun verði unnin af heilbrigðisráð-
herra og lögð fyrir Alþingi til umfjöllunar og
samþykktar.
Heilbrigðisáætlun
➜ Það skiptir máli fyrir einstak-
linga sem geta verið lengur heima
að hafa öfl uga heimahjúkrun.
HEILBRIGÐISMÁL
Unnur Brá
Konráðsdóttir
þingmaður (D)
Engin framúrkeyrsla
Framúrkeyrsla nokkurra ríkisstofnana
hefur verið til umfjöllunar í fjölmiðl-
um upp á síðkastið. Forstöðumenn
þeirra stofnana sem hafa farið einna
mest fram úr fjárheimildum hafa rætt
við fjölmiðla og skýrt ástæður þess að
þeir hafa eytt almannafjármunum um-
fram heimildir. Á heimasíðu atvinnu-
og nýsköpunarráðuneytisins er
tilkynning þess efnis að það beri að
taka skýrt fram að útgjöld Fram-
kvæmdasjóðs ferðamannastaða
hafi verið innan fjárheimilda.
Það er svo rakið að sjóðurinn
hafi fengið 380 milljóna króna
aukafjárveitingu í maí til uppbygg-
ingar á ferðamannastöðum
og svo hafi sjóðurinn átt
200 milljónir frá fyrra
ári og sé því á núllinu.
Önnur ráðuneyti hafa ekki séð ástæðu
til að birta tilkynningar um fjárreiður
undirstofnana sinna.
Engar afsakanir
Fjárlaganefnd hélt fund í gær og
kallaði til fullrúa nokkurra ráðuneyta
til að svara fyrir ríkisstofnanir á þeirra
ábyrgð. Vigdís Hauksdóttir, formaður
nefndarinnar, var ómyrk í máli á
Bylgjunni í gærmorgun. Vigdís
ítrekaði enn og aftur að eng-
inn afsláttur yrði gefinn af
því og fjárlög ársins 2014
yrðu hallalaus, sama hvað
á gengi. Þetta hljómar
eins og Vigdís ætli ekki
að taka neinar afsak-
anir gildar fyrir
framúrkeyrslu.
Spurning
hvað gerist með stofnanir eins Sjúkra-
tryggingar Íslands, Landspítalann og
Vegagerðina sem telja sig hafa verið
að sinna lögbundnu hlutverki sínu á
fyrrihluta ársins.
Yfirreið um Vestfirði
Ragnheiður Elín Árnadóttir er á Vest-
fjörðum að heimsækja fyrirtæki og
ræða við Vestfirðinga um hvernig hægt
verði að byggja upp atvinnulíf í
fjórðungnum og annað það
sem gæti horft til framfara
fyrir Vestfirðinga. Alls
ætlar ráðherrann að eiga um
þrjátíu fundi með heima-
mönnum. Þeir ættu því að
geta komið sjónarmiðum
sínum á framfæri við
ráðherrann milliliða-
laust.