Fréttablaðið - 17.09.2014, Qupperneq 17

MIÐVIKUDAGUR 17. september 2014 | SKOÐUN | 17
ESB þróast á ógnarhraða
þessa dagana. Þetta á eink-
um við á fjármálasviðinu en
ríki ESB vinna nú hörðum
höndum að þróun Banka-
bandalags Evrópu sem hefur
það yfirlýsta markmið að
búa innri markaði Evrópu
öruggari og tryggari fjár-
málageira. Þessi þróun hefur
bein áhrif á kjarna EES-
samstarfsins – innri markað-
inn – og þar af leiðandi bein-
ar afleiðingar fyrir Ísland.
Hið nýtilkomna bankabandalag
byggir á tveimur meginstoðum: Sam-
eiginlegu fjármálaeftirlitskerfi svo
og bankagjaldþrotskerfi. Þessar stoð-
ir standa á sameiginlegum grunni:
Samevrópsku regluverki fyrir fjár-
málastofnanir á innri markaði
Evrópu (Single Rulebook) sem á m.a.
að tryggja Evrópubúum aukna vernd
ef bankinn þeirra fer á hausinn.
Markmið evrópska fjármála-
eftirlitsins er að skapa stöðugleika
í fjármálageiranum, skapa réttlát
lánsskilyrði í allri Evrópu og sjá til
þess að bankar, en ekki skattgreið-
endur, borgi fyrir sín eigin mistök.
Fram kemur í síðustu yfirlitsskýrslu
sendiráðs Íslands í Brussel að „ESB
og EFTA-ríkin vinn[i] nú sameigin-
lega að lausn fyrir EFTA-ríkin við að
innleiða reglur á sviði sameiginlegs
fjármálaeftirlits“. Það er því ljóst
að Ísland sér hag sinn í því að taka
þátt í nýja fjármálaeftirlitskerfinu,
enda myndi það auka tiltrú og traust
á bankakerfi landsins. Hins vegar
á Ísland mjög erfitt með það því
lögfræðiálit komast ítrekað að þeirri
niðurstöðu að það feli í sér of mikið
framsal ríkisvalds til yfirþjóðlegra
stofnana til að geta staðist stjórnar-
skrána. Þeim sérlausnum sem lagð-
ar voru til við ESB var hafnað. Málið
hefur því staðið fast í kerfinu
frá 2012 og engin lausn í sjón-
máli. Á meðan engin lausn
finnst nýtur Ísland ekki
góðs af því öfluga stuðnings-
neti sem evrópska fjármálaeftirlit-
skerfið veitir. Þá er ljóst að á meðan
ástandið er svona starfa íslenskir
bankar ekki í jafn öruggu starfs-
umhverfi og evrópskir bankar sem
hefur neikvæðar afleiðingar fyrir
samkeppnishæfni þeirra og þar með
íslenskan almenning sem nýtir sér
þjónustu þeirra.
Aðildin að innri markaðinum, sem
EES-samningurinn veitir, hefur
reynst Íslandi mjög vel. Ef við ætlum
hins vegar að geta notið góðs af þeim
betrumbótum sem orðið hafa á lög-
gjöf innri markaðarins síðastliðin
ár og veitt íslenska fjármálageiran-
um betri umgjörð og aðhald en áður
hefur þekkst, verðum við að tryggja
að íslensk lög á sviði fjármálaþjón-
ustu rími við löggjöf ESB.
Áskorunin sem íslenskir stjórn-
málamenn standa frammi fyrir
er að svara því hvernig EES-sam-
starfið á að geta staðið sem grunn-
urinn að framtíðarsamskiptum
Íslands og ESB ef ekki er hægt að
finna leið til að innleiða EES-lög-
gjöf á Íslandi. Hvernig ætlum við
að tryggja íslenskum bönkum sam-
bærilegt stuðningsnet við það sem
samkeppnisaðilar þeirra í Evrópu
hafa, ef við erum ófær um að inn-
leiða viðeigandi EES-löggjöf?
➜ Á meðan engin
lausn fi nnst nýtur
Ísland ekki góðs af því
öfl uga stuðningsneti
sem evrópska fjármála-
eftirlitskerfi ð veitir.
RúmGott · Smiðjuvegi 2 (við hliðina á Bónus) · Kópavogi · Sími 544 2121
Opið virka daga frá kl. 10-18 og laugardaga kl. 11-16 · www.rumgott.is
VIÐ FRAMLEIÐUM ÞITT RÚM EFTIR ÞÍNUM ÞÖRFUM
Framleiðum dýnur og rúm fyrir hótel og gistiheimili
FAGLEG RÁÐGJÖF OG
FRÍ LEGUGREINING
Komdu í heimsókn,
prófaðu legugreininguna,
og fáðu faglega ráðgjöf
um val á heilsudýnum,
án skuldbindinga!
· HAUSTTILBOÐ ·
20-30% AFSLÁT
TUR
Mikil umræða fer nú fram um fjar-
lagafrumvarp ársins 2015. Viljum
við undirrituð vekja athygli á grund-
vallarstefnubreytingu í aðgengi
allra að framhaldsskólum landsins.
Ríkisendurskoðun skilaði skýrslu
til Alþingis í febrúar á þessu ári
sem dró upp vægast sagt dökka
mynd af stöðu framhaldsskólanna í
landinu. Þar kemur fram að framlög
til framhaldsskólanna hafa dregist
saman um 2 milljarða á milli áranna
2008 og 2012. Nú þegar hefur verið
gripið til flestra tiltækra hagræð-
ingaraðgerða, svo sem að segja upp
starfsfólki, fækka námsbrautum,
fjölga nemendum í námshópum og
draga úr stuðningi við þá. Í skýrsl-
unni kemur jafnframt fram að bæði
fulltrúar mennta- og menningar-
málaráðuneytis og framhaldsskól-
anna eru einu máli um að rekstur
skólanna sé kominn að þolmörkum.
Það eru því uggvænleg tíðindi
sem felast í fjárlagafrumvarpi árs-
ins 2015. Þar er hvergi að sjá við-
brögð við þessari alvarlegu stöðu
framhaldsskólanna, gert er ráð
fyrir frekari skerðingu m.a. á
grundvelli þess að nemendum á að
fækka um 4,7% strax á næsta ári.
Það mun auðvitað leggjast af tvö-
földum þunga á haustönn næsta árs.
Í texta frumvarpsins kemur ítrek-
að fram að fyrirhuguð stytting
námstíma til stúdentsprófs muni
skila hagræðingu í rekstri fram-
haldsskólanna. Það hefur sem sagt
verið tekin pólitísk ákvörðun um að
spara í framhaldsskólanum, ekk-
ert samráð hefur átt sér stað um
slíka stefnumörkun enda er hún á
engan hátt studd faglegum rökum.
– Við höfum ítrekað óskað eftir því
að vera kölluð til samráðs og okkar
fagþekking virt þegar svo stefnu-
mótandi ákvarðanir eru teknar.
En stærstu tíðindin í fjárlaga-
frumvarpinu er ákvörðun um að
nú á að takmarka aðgengi 25 ára
og eldri nemenda að námi á fram-
haldsskólastigi. Þar er talað um að
megináhersla verði lögð á að mæta
óskum nemenda undir 25 ára aldri
um skólavist. Og miðað við tæp-
lega 5% fækkun nemenda í fram-
haldsskólunum er ljóst að fjölmörg-
um nemendum sem vilja sækja sér
menntun er vísað frá.
Meðalaldur nemenda á starfs-
námsbrautum er 25,2 ár. Á sama
tíma og talað er um eflingu verk- og
starfsnáms er hér mörkuð sú megin-
stefna að nemendur yfir 25 ára verði
annars flokks þegnar og hafi ekki
sama rétt til náms og áður.
Hlutfall fullorðinna án fram-
haldsskólaprófs er með því lægsta
á Íslandi af OECD-ríkjunum og hafa
20% einstaklinga undir 24 ára aldri
á Íslandi ekki lokið framhaldsskóla-
prófi eða eru ekki skráðir í nám. Í
Hvítbók um umbætur í menntun
eru sett fram markmið um nám í
framhaldsskóla um hækkað hlut-
fall þeirra sem ljúka námi á tilsett-
um tíma og lækkun brottfalls.
Fjárlagafrumvarp 2015 varðar
ekki rétta leið að þeim markmið-
um – það er ljóst að Hvítbók er ekki
pappírsins virði ef orðunum eiga
ekki að fylgja efndir – og fjármagn.
Í stað þess að styrkja rekstur fram-
haldsskólanna er aðgengi ungs fólks
að námi takmarkað og stúdentspróf-
ið í núverandi mynd gjaldfellt með
rýrara innihaldi. Verst mun þetta
koma niður á litlum framhalds-
skólum á landsbyggðinni og verður
vart séð að þeir lifi af. Þá erum við
að stíga aftur til fortíðar þar sem
íslensk ungmenni búa við mismunun
og skert aðgengi að námi á grund-
velli búsetu.
Það er öllum ljóst að aðhalds er
þörf í ríkisrekstri. En ef þetta er
afleiðing skattalækkana verða
menn að spyrja sig hvort það sé
þess virði. Ein af grunnstoðum sam-
félagsins er góð og traust menntun
og jafnt aðgengi allra að námi. Það
er vissulega pólitískur viðsnún-
ingur í íslenskri menntastefnu ef
þetta frumvarp verður að lögum
í óbreyttri mynd. Hvaða alþingis-
menn vilja setja stafina sína við
aftur hvarf til fortíðar í menntamál-
um á Íslandi?
Sýn stjórnvalda í mennta-
málum, aftur til fortíðar
MENNTAMÁL
Guðríður
Arnardóttir
formaður Félags
framhaldsskóla-
kennara

Ólafur
Sigurjónsson
formaður
Félags stjórnenda
í framhaldsskólum
Öngstræti í ESB-málum
EVRÓPUMÁL
Jóna Sólveig
Elínardóttir
alþjóðastjórnmála-
fræðingur
➜ Það eru því uggvænleg
tíðindi sem felast í fjárlaga-
frumvarpi ársins 2015.