Fréttablaðið - 01.10.2014, Blaðsíða 18

1. október 2014 MIÐVIKUDAGUR| SKOÐUN | 18
Við öll sem unnum kirkju og kristni
í landinu höfum fundið sárt til þess
undanfarin ár hvernig innri átök og
utanaðkomandi andstaða hafa þjak-
að trúað fólk í landinu. Trúað fólk
hefur verið ósammála um ýmis efni
sem segja má að hafi kristallast í
afstöðunni til samkynhneigðra á
sama tíma og sterk þjóðfélagsöfl
hafa krafist þess að allri trúarlegri
tjáningu væri úthýst úr almanna-
rýminu. Það er þannig með sann-
leikann í mannlífinu að hann fæð-
ist fram. Allir foreldrar, afar og
ömmur þekkja á eigin skinni að
meðgöngur og fæðingar eru vesen.
Þetta eru fyrirhafnarsöm ferli sem
kosta alls kyns þjáningar og erfiði
en samt þráir flest fólk að vera aðili
að slíku brasi.
Á nýliðnum Kristsdegi sem hald-
inn var í Hörpu fæddist nýr sann-
leikur í samvitund kristninnar í
landinu og við sem urðum vitni að
fæðingunni og jafnframt lítum á
okkur sem náin skyldmenni erum
fagnandi og stolt. Sannleikurinn
sem þar var á hvers manns vörum
og skein úr ásjónu fólks var þessi:
Það er gott að vera ólík systkin.
Samkoman sem stóð allan daginn
og fram á kvöld var ekki síst áhuga-
verð frá lýðfræðilegu sjónarmiði.
Kringlan og Smáralind gætu vart
státað af öðru eins samansafni af
fólki með ólíkan lífsstíl, fatastíl,
fjárhag, heilsufar, menntun, lífsvið-
horf og þjóðerni. Þar ægði saman
landsbyggðarfólki og höfuðborg-
arbúum. Þarna var lyft upp klass-
ískri tónlist og gospelrokki, þjóð-
legum kórsöng og kirkjusálmum
í flutningi landsþekktra tónlistar-
manna ásamt margvíslegri ann-
arri tónlist. Þarna flutti forseti
lýðveldisins eina af sínum blaða-
lausu snilldarræðum, helstu leið-
togar kristninnar stigu á svið við
hlið hvítasunnumanna og hjálpræð-
ishersmanna auk fulltrúa margra
annarra kristinna safnaða og
félaga sem sum hver tefldu fram
fólki sem alla jafna stendur ekki
upp á fjöldasamkomum.
Áhrifaríkasta bænin
Áhrifaríkasta bænin var að okkar
mati sú þegar kona ein þakkaði
Guði fyrir starf þeirra sem vinna
í gróðurhúsum í landinu og nefndi
sérstaklega hvað ræktaðar eru fal-
legar rósir og hvað íslenskir tómat-
ar bragðast vel. Undir þeirri bæn
sem var sjálfsprottin, laus við allan
ytri styrk en full af ást á íslenskri
gróðurmold þótti okkur fegurð
þessarar samkomu ná hámarki
sínu.
Við sem þessi orð ritum höfum
árum saman gagnrýnt harðlega
þá tilhneigingu sem stundum nær
yfirhöndinni í trúarlegu samhengi
að vilja hafa vit fyrir fólki í siðferð-
isefnum með því að gera eigin lífs-
skoðanir að viðmiði fyrir alla hina.
Þá hættir systkinaástin að vera
skilyrðislaus og allir tapa. Þess
vegna bökkuðum við frá þegar hinn
umdeildi Franklin Graham kom til
landsins í fyrra á Hátíð vonar vegna
þess að við álitum hann sem opin-
bera persónu hafa framgöngu sem
útilokar fólk. Það var okkar mat.
Við sátum samkomuna í Hörpu,
hlýddum á hverja einustu bæn sem
fram var borin og gengum út þakk-
lát fyrir að heyra það óritskoðaða
kærleiksákall sem þarna var fram
borið í þágu landsmanna.
Viðurkenna skal að það voru mis-
tök af hálfu nefndarinnar að láta
umdeild málefni eins og fóstur-
eyðingar liggja frammi sem fyrir-
bænarefni á opinberum vef. Slíkt
hlaut auðvitað að leiða til deilna.
En hrósa má öllum aðstandendum
Kristsdags fyrir það að vísa veg-
inn í átt að fjölmenningu í verki
þar sem ekki ríkir menningarþótti
heldur umvefjandi skilningur og
alúð.
Þakkað fyrir tómata og rósir á Kristsdegi
Mér rennur blóðið til skyld-
unnar. Ég verð að stinga
niður penna og fjalla örlítið
um stöðu barnabókarinnar á
Íslandi í dag. Sem handhafi
Bókaverðlauna barnanna
árið 2014 finn ég mig knú-
inn til að koma barnabók-
inni og þar með læsi, til
varnar. Ég hef skrifað sjö
barnabækur og sú áttunda
er í prentun þegar þetta er
skrifað og ég tel mig því hafa nokk-
uð góða innsýn og skilning á heimi
barnabókanna. Það sem ég skil hins
vegar ekki – og langar að biðja þig að
útskýra fyrir mér – er málflutning-
ur þinn, elsku besti menntamálaráð-
herra, Illugi Gunnarsson, á undan-
förnum dögum og vikum varðandi
læsi og bókaverð.
Á hverju ári kemur ný PISA-
könnun þar sem niðurstað-
an er að læsi hrakar hjá
börnunum okkar. Á hverju
ári fyllast fjölmiðlar af
stjórnmálamönnum, for-
eldrum, rithöfundum og
sérfræðingum sem lýsa
yfir miklum áhyggjum
af þessu. En það er ekki á
hverju ári sem bókaverð er
hækkað með lagabreytingu.
Bjarni vinur þinn hefur
sem sagt ákveðið að hækka virðis-
aukaskattinn á bókum. Þetta á að
vera liður í því að einfalda virðis-
aukaskattskerfið. Þetta er reyndar
í mínum augum hluti af mótvægis-
aðgerðum stjórnarinnar vegna nið-
urfellingar á öðrum sköttum, s.s.
hátekjuskatti, en það getur verið
rangt hjá mér. Hver sem ástæðan
er fyrir þessari hækkun er augljóst
að þetta kemur barnafjölskyldum
verst því það liggur í hlutarins eðli
að þær kaupa mest af barnabók-
um. Að vísu kemur þetta ömmum
og öfum barnanna illa líka því það
er alkunna að þau kaupa mikið af
bókum þegar gefa á jóla- og afmæl-
isgjafir. Þannig að þetta kemur
ungum foreldrum og ellilífeyris-
þegum hvað verst. En hátekjufólki
hvað best. Auðvitað vona ég að það
hátekjufólk sem losnar við hátekju-
skattinn sinn kaupi þá meira af
barnabókum fyrir peninginn sem
það sparar sér en það er líklega
bjartsýni. Það myndi samt sem áður
stuðla að því að hinir munu líklega
kaupa minna af bókum og þar af
leiðandi leiða til aukins ólæsis.
Vefst fyrir mér
Kæri menntamálaráðherra, þú
hefur ítrekað – síðast í Íslandi í bítið
þann 29.09.2014 – bent á að læsi var
meira og betra hjá börnunum okkar
árið 2000 þegar virðisaukaskattur-
inn var 14% heldur en árið 2012
þegar hann hafði verið 7% í nokkur
ár. Þú hefur líka bent á að bókaverð-
ið sé bara hluti af því flókna vanda-
máli sem versnandi læsi er. Ég skil
það og það er rétt hjá þér. Það sem
ég skil hins vegar ekki er hvernig
það að hækka skattinn aftur á að
vera hluti af lausninni á ó-læsis-
vandanum.
Það þarf örugglega að taka til
í virðisaukaskattkerfinu, ég veit
ekkert um það en það sem er und-
arlegt við þessa ákvörðun um að
hækka bókaverðið er að á sama
tíma ferðast þú, menntamálaráð-
herra, um landið og kynnir fyrir
landslýð Hvítbókina þína þar sem
lögð er áhersla á betri menntun í
landinu. Nú vita allir að grunnurinn
að betri menntun er aukið og betra
læsi landsbarna. Það sem vefst því
fyrir mér er hvernig hækkað bóka-
verð á að styðja við þessa Hvít-
bókarstefnu. Ég bara skil það ekki.
Best væri að mínu mati að fella
virðisaukaskatt á bækur niður með
öllu. Það ætti að einfalda kerfið eins
og stefna stjórnvalda segir til um
og myndi þar á ofan vonandi hjálpa
til við að auka læsi barnanna okkar.
Elsku besti Illugi Gunnarsson, ert
þú kannski til í að skrifa hér á þess-
ar síður greinarkorn þar sem þú
útskýrir þetta allt saman fyrir mér
– helst eins og ég væri sex ára.
Elsku besti Illugi!
Ég heiti Aðalbjörg. Ég
er sjúkraliði, hjúkrunar-
fræðingur og meistara-
nemi í heilbrigðisvísind-
um. Þegar ég var 10 ára
var ég ákveðin í því að
verða hjúkrunarfræðing-
ur þegar ég yrði stór.
En ef ekki væri fyrir
frelsi í menntamálum á
Íslandi, þá væri ég ekki
hjúkrunarfræðingur í
dag og þá ekki meistara-
nemi. Oft er það nefni-
lega svo að þó að við höfum
flest góðar fyrirætlanir um að
fylgja straumnum og fara hina
hefðbundnu lífsleið, sem felur í
sér að ljúka grunnskóla, fara í
framhaldsskóla, svo háskóla og
útskrifast með höfuðið fullt af
hagnýtri þekkingu, þá færir lífið
okkur oft gjafir sem gjörbreyta
þessum áætlunum.
Ég er ein af þeim; ein af þess-
um heppnu. Á tuttugasta aldurs-
ári eignaðist ég frumburðinn,
var að verða 24 þegar tvíbura-
systur hans komu í heiminn
og fjórum og fimm árum síðar
fæddust svo litlurnar mínar
tvær. 29 ára var ég fimm barna
móðir í austurbæ Reykjavíkur,
sem átti sér enn þann draum að
verða hjúkrunarfræðingur. Og
lífsreynslan sem ég hafði upplif-
að hafði aðeins gert að verkum
að ég varð staðráðnari í að láta
hann rætast.
Gafst ekki upp
Ég man eftir sjálfri mér sitj-
andi í strætó að fara úr kvöld-
skólanum í Verkmenntaskólan-
um á Akureyri, meðan börnin
voru enn aðeins þrjú. Ég leit
upp um leið og vagninn ók fram
hjá Fjórðungssjúkrahúsinu – nú
Sjúkrahúsinu á Akureyri, og
ákvað með sjálfri mér
þetta:
Ég ætla að verða
hjúkrunarfræðingur
áður en ég verð fertug.
Innra með mér hafði ég
reyndar gífurlegar, og
ég ítreka, gífurlegar efa-
semdir um að mér tæk-
ist það. Ég var ekki með
stúdentspróf, einstæð 24
ára gömul þriggja barna
móðir sem vann vakta-
vinnu. En ég gafst ekki
upp og öðru hverju frá því ég
var 19 ára til 29 ára, tók ég einn
og einn áfanga í fjarnámi og
safnaði mér þannig einingum
upp í stúdentspróf. Þegar ég var
orðin 32 ára, var komið að því;
ég gekk á skrifstofu Guðrúnar
Hildar, kennslustjóra sjúkra-
liðabrautar Fjölbrautaskólans
við Ármúla, og sótti um. Og það
sem ég naut þess að vera loksins
komin í nám! Kennararnir voru
hvetjandi, með nýjustu þekk-
ingu á takteinum og voru góðar
fyrirmyndir. Ég útskrifaðist
vorið 2006 sem sjúkraliði og
ákvað að halda áfram og ljúka
stúdentsprófi, sem ég gerði um
jólin sama ár. Haustið 2007 fór
ég í hjúkrunarfræði við Háskóla
Íslands og ef sjúkraliðanámið
var gefandi og lærdómsríkt, þá
efldist ég á alla kanta í hjúkr-
unarnáminu. Hefur þú einhvern
tímann verið stödd eða staddur á
stað í lífinu, sem er líkt og fyrir-
fram ætlaður fyrir þig? Þannig
leið mér.
Missir samfélagsins
Það var svo vorið 2011 sem ég
tók við brautskráningarskírtein-
inu mínu sem hjúkrunarfræð-
ingur. Þá var ég 39 ára.
Og þá var það ekki aðeins höf-
uðið mitt sem var fullt af hag-
nýtri þekkingu, heldur hafði
hjarta mitt fyllst af hugsjón um
að leggja mitt af mörkum til að
gera veröldina aðeins betri. Það
er tvennt sem gerir að verkum
að ég upplifi mig geta lagt af
mörkum til annarra: Í fyrsta
lagi gjafirnar sem lífið hefur
gefið mér og í öðru lagi námið
sem hefur gefið mér verkfæri
til að skilja hið óskiljanlega og
að beita gagnrýninni hugsun við
óhugsandi aðstæður.
Það var vegna frelsis í
menntamálum á Íslandi árið
2004, sem ég er sú sem ég er
í dag. Þær Aðalbjargir sem
lífið hefur gefið sömu gjafir og
mér munu því miður ekki geta
fetað mína slóð ef fyrirætlanir
menntamálaráðherra ná fram að
ganga.
Því Aðalbjargir ársins 2015
geta aðeins fetað mína slóð ef
þær eru yngri en 25 ára.
Missir þeirra verður mikill,
en missir samfélagsins okkar
verður enn meiri. Því ég trúi
ekki að ráðamenn okkar góða
lands forgangsraði frelsi í
áfengiskaupum framar frelsi í
menntamálum.
Ekki eldri en 25 ára
í framhaldsskóla
Reykjavíkurborg er stærsti
vinnustaður landsins þar
sem að jafnaði starfa um
átta þúsund manns. Verk-
efnin eru gríðarlega mörg
og fjölbreytt en öll miða
þau að því að gangverk
borgarinnar haldi sínum
eðlilega takti.
Góð viðverustjórnun er
hluti af því að efla almenna
heilsu borgarstarfsmanna
og undanfarna mánuði
hefur borgin unnið að því
að móta nýja viðverustefnu. Við-
verustefnan hefur þann megin-
tilgang að samræma vinnuferla
vegna fjarveru frá vinnu vegna
veikinda, slysa eða áfalla um lengri
eða skemmri tíma. Rauður þráð-
ur stefnunnar er að auka vellíðan
starfsmanna og draga úr veikinda-
fjarvistum.
Veikindahlutfall hjá borginni
var 6,2% fyrstu sex mánuði ársins
sem er hærra en á hinum almenna
markaði. Það gerir samanburðinn
flóknari að veikindaréttur þeirra
sem vinna hjá hinu opinbera er
meiri en þeirra sem starfa á einka-
markaði, en engu að síður er veik-
indahlutfall borgarstarfsmanna of
hátt og við því þarf að bregðast.
Mikilvæg þjónusta
Borgin er einn vinnustaður, en
starfsstöðvar borgarinnar eru
margar og ólíkar. Hingað til hefur
skráning veikindafjarvista ekki
verið samræmd á öllum starfs-
stöðvum og einnig hefur skort
samstillt viðbrögð. Með nýrri við-
verustefnu verður tryggt að tekið
sé á fjarvistum með samræmdum
og sanngjörnum hætti. Stefnt er
að því að með réttum viðbrögðum
dragi úr fjarvistum. Vinna er þegar
hafin við að koma á kerfisbundnum
og reglulegum úttektum á fjarvist-
um. Mikilvægur hluti af innleið-
ingunni felur í sér þjálf-
un fyrir stjórnendur um
hvernig stemma megi stigu
við fjarvistum. Stjórnend-
ur fá þannig aðstoð við að
bregðast við með markvissari hætti
og veita starfsfólki ráðleggingar
varðandi úrræði. Einnig verður
lögð áhersla á að styðja sem best
við starfsmenn í veikindum og við
endurkomu til vinnu, m. a. með því
að finna leiðir til að aðstoða þá við
að efla starfshæfni sína.
Starfsfólk borgarinnar sinnir
gríðarlega mikilvægri þjónustu
við barnafjölskyldur, aldraða, fatl-
að fólk og innflytjendur. Það sér
um að auka umhverfisgæði, bæta
samgöngur, mennta börnin, auðga
menninguna – og áfram mætti lengi
telja. Starfsemi borgarinnar er því
afar umfangsmikil og Reykjavíkur-
borg ber ríka ábyrgð, bæði gagn-
vart borgarbúum og starfsfólki.
Stóra verkefnið fram undan er
að greina stöðuna vandlega, áður
en ályktun er dregin, því orsak-
ir fyrir háu veikindahlutfalli geta
verið mjög margar og mismunandi.
Verkefnið er nýlega hafið og árang-
ur ekki kominn í ljós. Sambæri-
legar viðverustefnur hafa skilað
góðum árangri í nágrannalöndum
okkar og má nefna sem dæmi að
veikindafjarvistir í Billund fóru úr
ríflega sjö prósentum í fjögur pró-
sent við innleiðingu viðverustefnu.
Góð heilsa og vellíðan starfsfólks
hefur jákvæð áhrif á þjónustuna
sem borgin veitir – og það er sam-
eiginlegur ávinningur okkar allra.
Heilsa og vellíðan
starfsfólks borgarinnar
SKATTUR
Gunnar Helgason
rithöfundur
➜ En það er ekki á hverju
ári sem bókaverð er hækkað
með lagabreytingu.
TRÚMÁL
Bjarni Karlsson
prestur
Jóna Hrönn
Bolladóttir
prestur
➜ Sannleikurinn sem þar var
á hvers manns vörum og skein
úr ásjónu fólks var þessi: Það
er gott að vera ólík systkin.
MENNTUN
Aðalbjörg Stef-
anía Helgadóttir
hjúkrunarfræðingur
➜ 29 ára var ég fi mm barna
móðir í austurbæ Reykja-
víkur, sem átti sér enn þann
draum að verða hjúkrunar-
fræðingur. Og lífsreynslan
sem ég hafði upplifað hafði
aðeins gert að verkum að
ég varð staðráðnari í að láta
hann rætast.
VIÐVERA
Ragnhildur
Ísaksdóttir
starfsmannastjóri
Reykjavíkurborgar
➜ Með nýrri við-
verustefnu verður
tryggt að tekið sé
á fjarvistum með
samræmdum og
sanngjörnum hætti.