Læknablaðið - 15.04.2000, Blaðsíða 48

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
holsjár þrengisnámi (endoscopic sphincterotomy, ES) sem einu
meðferðinni við bráðri galsteinabriskirtilsbólgu (ekki gerð gallkög-
un). Sjúklingum er fylgt eftir og metið hve stór hluti þeirra þarfnast
gallkögunar og athugað hve margir fá endurtekna briskirtilsbólgu.
Efniviður og aðferðir: Á tímabilinu 1991-1996 voru 130 sjúklingar
með briskirtilsbólgu af völdum gallsteina teknir inn í rannsóknina.
ERCP og holsjár þrengisnám var gert hjá öllum. Hjá 62 sjúklingum
voru gallsteinar fjarlægðir frá gallpípu (d. choledochus) með holsjá
og hjá 68 sjúklingum var gert fyrirbyggjandi þrengisnám (prophyl-
actic sphincterotomy). Gallkögun var ekki fyrirhuguð hjá neinum
sjúklinganna.
Niðurstöður: Sjúklingum var fylgt eftir í rúm þrjú ár (miðgildi 39
mánuðir (23-62)). Tíðni endurtekninnar briskirtilsbólgu var 1%
(1/109) og reyndist sá sjúklingur vera með nýja steina í gallpípu.
Átján prósent sjúklinga (20/109) fóru síðar í gallkögun vegna ein-
kenna frá gallvegum og höfðu 23% (25/109) haft væg einkenni sem
gætu stafað frá gallvegum. Það var engin munur á einkennum hjá
sjúklingum hvort sem gallpípusteinn hafði verið fjarlægður eða
ekki. Fimmtíu og átta prósent sjúklinga (63/109) sem voru með-
höndlaðir með holsjár þrengisnámi voru án einkenna frá gallveg-
um.
Ályktanir: Ef holsjár þrengisnám er notuð sem einasta meðferð við
bráðri gallsteinabriskirtilsbólgu eru 58% sjúklinga alveg laus við
einkenni frá gallvegum, 1% fá endurtekna briskirtilsbólgu og 18%
þarfnast aðgerðar. Við álítum þetta kjörmeðferð hjá gömlum sjúk-
lingum með gallsteinabriskirtilsbólgu, en teljum rétt að gerð sé gall-
kögun að auki hjá ungum, að öðru leyti frískum, einstaklingum.
E 19 Heilkenni aukins kviðarholsþrýstings - Áhrif aukins kviðar-
holsþrýstings á blóðþrýsting og blóðflæði í meltingarfærum
Fjölnir F. Guðmundsson1, Hjörtur Gíslason2
Frá 'handlækningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, 2handlækningadeild Haukeland
sjúkrahúsi, Bergen, Noregi
Fyrirspurnir: hjorturg@shr.is
Inngangur: Heilkenni aukins kviðarholsþrýstings er ástand sem
menn hafa gefið meiri gaum á undanförnum árum. Þetta sést til
dæmis við garnastíflu, sprunginn æðagúl á ósæð og við alvarlegar
brisbólgur. Tilgangur rannsóknarinnar er að reyna að varpa betra
ljósi á lífeðlisfræði aukins kviðarholsþrýstings hvað varðar melting-
arfæri.
Efniviður og aðferðir: Tuttugu og fimm grísir voru lagður í svæf-
ingu. Lærisslagæð og hálsbláæð (v. jug) voru þræddar til mælingar á
meðalslagæðaþrýstingi, hjartslætti og miðbláæðaþrýstingi. Lagður
var leggur inn í þvagblöðru til mælingar á þvagmagni. Flæðinemi
(transit time flow probe) var lagður umhverfis portbláæð og vinstri
nýmaslagæð. Portbláæð og vinstri nýrnabláæð voru þræddar til
mælingar á blóðþrýstingi. Lagður var leggur gegnum kviðvegg til
innhellingar á Ringers lausn og til þrýstingsmælinga. Þrýstingur var
aukinn í 20 mmHg (sjö grísir), 30 mmHg (sjö grísir) 40 mmHg
(fjórir grísir) og án þrýstings (sjö grísir). Þessum kviðarholsþrýstingi
var haldið í 180 mínútur og síðan var lausninni hleypt út og eðlileg-
um þrýstingi haldið í 50 mínútur. Litakúlur (microspheres) voru
gefnar inn í hjartað til mælinga á flæði í einstökum líffærum. Mælt
var se-mjólkursýra (se-laktat) og se-endothelin í portblóði og renín-
virknin í blóði nýrnabláæðar.
Niðurstöður: 20mmHg þrýstingur í kviðarholi olli ekki marktækum
breytingum á blóðþrýstingi eða flæði í meltingarfærum. Þvagút-
skilnaður hættir við þrýsting milli 20-30 mmHg, mælist þá verulega
aukin se-renínvirkni í nýrnabláæðarblóði og verulega hækkuð mót-
staða í nýrnaslagæðakerfi. Við 30mmHg varð marktækt fall í hjarta-
útfalli (CO), og fall í flæði portbláæðar og líffæraflæði í meltingar-
færum sem má setja í samband við minnkaðan gegnflæðisþrýsting.
Blóðflæði minnkaði mest (50-70%) í slímhimnum maga og mjó-
girnis og í briskirtli. Se-endothelin myndun óx verulega við 30
mmHg þrýsting í kviðarholi. 40mmHg þrýstingur olli miklu breyt-
ingum hjá dýrunum, verulegum mjólkursýruútskilnaði í portblóð
og tvö dýr dóu úr losti í endurgegnflæðisfasanum er dregið var úr
þrýstingi.
E 20 Slysaskrá íslands
Sigurður Guðmundsson', Brynjólfur Mogensen2,
Aðalheiður Sigursveinsdóttir1
Frá ‘landslæknisembættinu, 2slysa- og bráðamóttöku Sjúkrahúss Reykjavíkur
Fyrirspurnir: postur@landlaeknir.is
Inngangur: í lögum um Slysavarnaráð frá árinu 1995 segir að til-
gangur ráðsins sé að stuðla að fækkun slysa. Þeim tilgangi skal ráðið
ná með því meðal annars að móta reglur sem miða að því að slys séu
skilmerkilega skráð og sú skráning sé samræmd, jafnframt því sem
séð verði um úrvinnslu þeirra upplýsinga og útgáfu á slysatölum.
í þessum fyrirlestri verður kynnt hvernig ráðið hefur leitast við
að ná þessum markmiði. Kynnt verður uppbygging og innviðir
Slysaskrár íslands. Þá verður sýnt hvernig skráning ólíkra aðila fer
fram. Skráningin verður tölvuvædd og skráð eftir atburðanúmer-
um. Samstundis flytjast tölfræðiupplýsingar í miðlægan banka sem
gefa marga möguleika á úrvinnslu og ekki síður nýja möguleika á
þekkingu í forvarnastarfi.
Umræða: Þrátt fyrir að margir aðilar sjái um skráningu slysa á Is-
landi hafa upplýsingar um slys ekki reynst vera nægjanlega góðar að
flestra mati. Þetta stafar af því að skráningarkerfi og upplýsingar
sem skráðar eru, eru ekki sambærilegar. Enginn einn aðili hefur
haldið utan um upplýsingar um heildarfjölda slysa og yfirsýn á tíðni
og eðli slysa hefur vantað þrátt fyrir mikla skáningu á slysum. Auk
þessa hefur þeim aðilum er skrá slys ekki borið saman um tíðni slysa.
Til samstarfs eru fengnir allir aðilar í landinu sem skrá slys. Þar
má nefna öll sjúkrahús og aðrar heilbrigðisstofnir, lögreglu um allt
land, Tryggingastofnun ríkisins, Vinnueftirlitið, tryggingafélög, Um-
ferðarráð og Slysavarnafélagið. Ákveðið var að reyna að finna ein-
falda lausn á þessu vandamáli sem gæti hentað öllum skráningarað-
ilum. Við teljum að einföld lausn hafi fundist. Um er að ræða töl-
fræði gagnabanka sem útdeilir hverju slysi kennitölu. Afleiðingar
atburðarins eru síðan skráðar eftir þessari kennitölu. Lágmarks-
upplýsingar, eingöngu tölfræðilegar, fara í þennan gagnabanka. Þær
eru hins vegar nægjanlegar til þess að kanna tíðni og eðli slysa.
Nánar verður fjallað um hvaða möguleika þessi grunnur gefur,
hvernig skáningu í hann er háttað og hvernig ólíkir aðilar geta
notað sama skráningarform.
Lokaorð: Allt síðasta ár fór í forathuganir og kynningar á þessu
verkefni. í haust verður byrjað að skrá samkvæmt þessu fyrirkomu-
lagi og verður kerfið í fyrstu sett upp hjá þremur aðilum til reynslu.
Áætlað er að allir skráningaraðilar verði farnir að nota nýtt kerfi
um áramótin 2000-2001.
274 Læknablaðið 2000/86