Læknablaðið - 15.04.2000, Blaðsíða 52

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
halda. Með aukinni þekkingu á handaráverkum er von til að auka
vitund fólks um slíka áverka og efla forvarnarstarf.
E 24 Hestaslys
Björn Pétur Sigurðsson', Brynjólfur Mogensen2
Frá 'bæklunarlækningadeild og 2slysa- og bráðasviði Sjúkrahúss Reykjavíkur
Fyrirspurnir: bjornps@shr.is
Inngangur: Lítið er vitað um tíðni og gerð hestaslysa á Islandi.
Áverkar eftir hestaslys geta verið margs konar. Markmið rannsókn-
arinnar var að athuga fjölda slysa og gerð áverka þeirra, sem komu
á slysa- og bráðamóttöku Sjúkrahúss Reykjavíkur árin 1998 og 1999
eftir hestaslys.
Efniviður og aðferðir: Leitað var í norræna slysaskráningarkerfinu
að öllum, sem komu á slysa- og bráðamóttöku Sjúkrahúss Reykja-
víkur frá 1. janúar 1998 til og með 31. desember 1999 eftir hestaslys.
Niðurstöður: Alls leituðu 339 sjúklingar á deildina eftir hestaslys.
Reykvíkingar voru 168 en aðrir 171. Konur voru 184 og karlmenn
155. Kynjadreifing í sérhverjum aldursflokki er nokkuð jöfn nema
hjá táningum, þar sem slys á stúlkum eru fjórfalt algengari en á
piltum. Flest urðu slysin í júní (66) en fæst í desember (3). Óræktað
land var vettvangur flestra slysanna (98), en að minnsta kosti sex
slys urðu á vegum. Algengustu einstöku greiningarnar voru mar á
neðanverðu baki og mjaðmagrind (30), brot á rifjum (28) og
hálstognun (26). Beinbrot voru alls 108. í 24 tilfellum leiddu slysin
til innlagnar á sjúkrahús.
Umræða: Hestaslys eru algeng ástæða fyrir komu á slysa- og bráða-
móttöku Sjúkrahúss Reykjavíkur. Um helmingur slasaðra eru
Reykvíkingar. Flest verða slysin á vorin og snemmsumars, þegar
eldi er í hestunum og umgengni við þau mikil, en fæst þegar þau eru
í vetrarhaga. Beinbrot eru hlutfallslega algeng og slysin oft alvarleg.
Þörf er á öflugri fræðslu og forvarnarstarfi til þess að fækka hesta-
slysum.
E 25 Brot á brothálsi upphandleggs meðhöndluð með Haukeland
pinnum
Yngvi Ólafsson, Brynjólfur Mogensen
Frá bæklunarlækningadeild Sjúkrahúss Reykjavfkur
Inngangur: Brot á nærenda upphandleggs eru algeng. Flest öll er
hægt að meðhöndla án þess að grípa til aðgerðar. Mjög hliðruð brot
á brothálsi þarf þó að rétta og festa. Ymsum aðferðum hefur verið
beitt með misjöfnum árangri. Haukeland pinnar eru sérhannaðir til
þess að meðhöndla hliðruð brot á brothálsi upphandleggs. Hægt er
að rétta og auka stöðugleika brotanna með percutan skurðtækni.
Efniviður og aðfcrðir: Haukeland pinnar voru teknir í notkun á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur 30. mars 1999 til þess að auðvelda með-
höndlun mikið hliðraðra brota á brothálsi upphandleggs. Kannaður
var fjöldi sjúklinga á fyrstu níu mánuðunum, aldur, kynjaskipting,
brotgerð og frumárangur meðferðar.
Niðurstöður: Frá 30. mars 1999 til 1. janúar 2000 voru Haukeland
pinnar notaðir hjá átta sjúklingum til þess að rétta og festa hliðruð
brot á brothálsi upphandleggs. Um er að ræða fimm konur og þrjá
karla að meðaltali 80 ára ( 63-93 ) ára. I helmingi tilvika var um
brotaflokk NEER 3-4 að ræða. Notaðir voru tveir pinnar hjá fimm
sjúklingum en þrír hjá þremur. Brotin lágu í vel viðundandi stöðu
eftir aðgerð. Við síðasta eftirlit voru fjórir að fullu grónir. Allir sjúk-
lingarnir voru hvattir til þess að hreyfa öxlina í kjölfar aðgerðar.
Legutími var langur eða frá 1-79 daga vegna félagslegra aðstæðna.
Ekki þurfti að fjarlægja pinna hjá neinum sjúklingi.
Umræða: Haukeland pinnarnir hafa þann kost að hægt er að rétta
og festa brot á brothálsi upphandleggs á einfaldan hátt. Pinnunum
er sökkt og gengjurnar eru það grófar að þær fá viðunandi festu þótt
bein sé farið að gisna. Reynslan af notkun þessara pinna á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur lofar góðu.
E 26 Sementlausir gerviliðir í mjöðm. Nýr valkostur á íslandi.
Kynning og fyrsti árangur
Ríkarður Sigfússon, Svavar Haraldsson, Halldór Jónsson jr.
Frá bæklunarskurödeild Landspítalans
Sementeraðir heilliðir í mjöðm hafa verið í notkun frá 1962. Þeir
eru festir með methyl-methacrylat efni, sem tannlæknar höfðu áður
notað með góðum árangri. í upphafi var árangur mjög góður, en 10
árum síðar byrjuðu þessir liðir að losna milli beins og sements. Þá
gekk verulega á beinmassann og lítið bein var eftir til þess að festa
nýjan gervilið. Menn reyndu því að finna málma sem beinið gat vax-
ið að og þannig fest. Þá komu sementlausir gerviliðir á markað í lok
áttunda áratugarins. Árangur með þá er ekki sannanlega betri en
við notkun beinsements. Kosturinn er hins vegar sá að sjúklingurinn
heldur betur beini og það auðveldar næstu aðgerð. Notkun slíkra
liða er því heppileg hjá ungu fólki með gott bein.
Á Landspítalanum hafa tvær tegundir sementlausra gerviliða í
mjöðm verið í notkun frá maí 1999. Þetta eru annars vegar svokall-
að CLS (Compressive Locking System) skaft og skálarhlutar sem
hafa verið í notkun frá 1983 ásamt SL (Self Locking) skálarhluta og
hins vegar svokallað Cone skafthlutar sem hafa verið í notkun síð-
astliðin sjö til átta ár.
Alls hafa níu gerviliðir verið settir í átta sjúklinga, fimm konur og
þrjá karla. Meðalaldur er 41 (22-53) ár. Orsök slitgigtar var prímer
hjá tveimur og sekúnder hjá sex sjúklingum. Þeir fimm sjúklingar
sem fóru í aðgerð í byrjun maí 1999 eru allir verkjalausir og hafa
engin merki um hreyfingu eða los á gerviliðahlutum.
E 27A Beinbrot meðal reykvískra karla. Skráning beinbrota í
hóprannsókn Hjartaverndar
Brynjólfur Y. Jónsson1, Kristín Siggeirsdóttir2, Brynjólfur Mogensen2,
Gunnar Sigurðsson34, Helgi Sigvaldason4, Halldór Jónsson jr.5
Frá 'handlækningadeild Sjúkrahúss Akraness, 2slysadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
Myflækningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, 4Hjartavernd, 'bæklunarskurðdeild
Landspítalans. Fyrirspurnir: brynjons@mmedia.is
Hóprannsókn Hjartavendar hófst 1967 og var ætlað að finna og
fylgjast með áhættuþáttum hjarta- og æðasjúkdóma. Einstaklingar
voru valdir með slembiúrvali úr íbúaskrá Reykjavíkur og voru þeir
fæddir á árunum 1907-1934. Meðalaldur karlmanna við þátttöku í
hóprannsókninni var 48,2 ár (33-64).
I fyrsta áfanga 1967-1968 var 2.942 karlmönnum boðin þátttaka
og 2.203 tóku þátt (75%). í öðrum áfanga 1970-1971 var 2.608
körlum til viðbótar boðin þátttaka og svöruðu 2.189 (84%). Samtals
voru skýrslur 4.392 karla skoðaðar.
Öll brot frá byrjun hóprannsóknarinnar fram að 31. desember
1996 voru skráð. Meðalfylgitíminn var 21 ár.
Sjúkraskýrslur karlanna á öllum þremur sjúkrahúsum borgar-
innar voru athugaðar. Einnig voru skýrslur einstaklinganna á slysa-
\
276 Læknablaðið 2000/86