Læknablaðið - 15.04.2000, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / HEILSUTENGD LIFSGÆÐI
Heilsutengd lífsgæði
Islendinga
Tómas Helgason1
Júlíus K.
Björnsson2
Kristinn
Tómasson3
Erla Grétarsdóttir1
Frá 'Ríkisspítulum, stjómun-
arsviöi, :Rannsóknarstofnun
uppeldis- og menntanjála,
3Vinnueftirliti ríkisins,
atvinnusjúkdómadeild,
4geödeild Landspítalans.
Bréfaskipti, fyrirspurnir:
Tómas Helgason, Stigahlíö 75,
105 Reykjavík. Netfang:
tomashe@isholf.is
Lykilorð: heilsa, lífsgœði, kyn,
aldur, viðmið.
Ágrip
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga
heilsutengd lífsgæði fullorðinna Islendinga með prófi
sem samið hefur verið hér, HL-prófinu, hvort þau
væru eins hjá körlum og konum og hvort þau breytt-
ust með hækkandi aldri. Jafnframt var ætlunin að fá
almenn viðmið eftir aldri og kyni svo að hægt væri að
meta frávik ákveðinna hópa.
Efniviður og aðferðir: HL-prófið var sent til 2800
einstaklinga, lagskipts slembiúrtaks úr þjóðskrá, jafn-
margra karla og kvenna á hverju 10 ára aldursbili frá
20-79 ára og 80 ára og eldri. Reiknaðar voru grunn-
einkunnir fyrir hvern kvarða prófsins og fyrir prófið í
heild, fyrir karla og konur í aldurshópunum, 20-49
ára, 50-69 ára og 70 ára og eldri og þeim breytt í
staðaleinkunn, T-einkunn.
Niðurstöður: Heildarsvörun var 61%, lægri í yngsta
(20-29 ára) og elsta aldursflokknum (80 ára og eldri)
en svipuð hjá körlum og konum. Innra brottfall var
lítið. Areiðanleiki prófsins í heild reyndist góður
(Cronbachs alfa=0,91).
Heilsutengd lífsgæði kvenna í heild eru greinilega
lakari en karla og á flestum kvörðum. Heilsutengd
lífsgæði minnka með hækkandi aldri, með undan-
tekningum þó. Áberandi munur er á elsta og yngsta
hópnum. Lífsgæði elsta hópsins eru lakari en hinna
yngri bæði í heild og á flestum kvörðum nema fjárhag
og kvíða. Depurð og samskipti breytast ekki mark-
tækt með aldri. Þeir elstu eru áberandi lakastir á
kvörðunum almennt heilsufar, þrek og líkamsheilsa.
Svefn versnar með hækkandi aldri, einkum hjá kon-
um.
Fimm meginþættir skýra mest af breytileikanum,
almennt heilsufar (23,4%), andleg líðan (20,5%),
ánægja (9,0%), svefn (6,9%) og fjárhagur (6,3%).
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að
nauðsynlegt er að þeir sem skipuleggja heilbrigðis-
þjónustu og rannsaka árangur meðferðar taki tillit til
mismunandi heilsutengdra lífsgæða karla og kvenna
og til þeirra breytinga sem verða með aldrinum.
Inngangur
Þrjár ástæður til að bjóða læknismeðferð eru, lenging
lífs, hindrun frekari veikinda og/eða bætt líðan sjúk-
linganna (1). Einfalt er að mæla árangur með tilliti til
tveggja fyrri atriðanna og menn hafa reynt að láta
ýmsar lífeðlis- og lífefnafræðilegar mælingar nægja í
staðinn fyrir klínískar mælingar á líðan sjúklinganna.
ENGLISH SUMMARY
Helgason T, Björnsson JK, Tómasson K,
Grétarsdóttir E
Health-related quality of life among lcelanders
Læknablaöiö 2000; 86: 251-7
Objective: To study health-related quality of life (HRQL)
among adults in lceland with a generic lcelandic instru-
ment, IQL (lcelandic Quality of Life), if it is the same among
men and women, and if it changes by increasing age.
Furthermore, it was intended to find norms for men and
women in different age groups in order to evaluate
patients’ deviation in HRQL.
Material and methods: IQL was sent to 2800 individuals,
a random sample from the national registry, stratified by
sex in 10 years age groups from 20-79 years and those
above 80 years. For each sub-scale on the instrument and
for the combined instrument raw scores were calculated
for men and women in the age groups 20-49 years, 50-69
years and 70 years and older which were converted to a T-
score.
Results: The response rate was 61 %, lower among the
youngest (20-29 years) as well as among the oldest (80
years and older), but similar for men and women. Internal
missing values were few. Reliability of the test was good
(Cronbach’s alfa=0.91).
HRQL among women in general was worse than that of
men both in general as well as on most sub-scales. HRQL
decreases with advancing age, however, with certain ex-
ceptions. A marked difference was found between the
youngest and the oldest. The quality of life in the oldest
group is worse than among the younger, both in general
and on most sub-scales except finance and anxiety. De-
pression and social function do not change significantly
with age. The oldest are especially worse on the scales
general health, energy and physical health. Sleep be-
comes worse with increasing age, especially among
women.
Five factors explain two thirds of the variance, general
health (23.4%), mental wellbeing (20.5%), satisfaction
(9.0%), sleep (6.9%) and finance (6.3%).
Conclusions: When evaluating HRQL among patients it is
necessary for health-care providers and researchers to
take into consideration the difference in HRQL between
men and women and the changes occurring with age.
Key words: health, quality of life, sex, age, norms.
Correspondance: Tómas Helgason. E-mail:
tomashe@isholf.is
En eins og læknar vita er ekki beint samband milli
niðurstaðna úr slíkum rannsóknum og þess sem sjúk-
Læknablaðið 2000/86 251