Læknablaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 27

FRÆÐIGREINAR / LUNGU OG HEILSA
Table X. Variables explaining variation in the prevalence of wheeze, asthma, atopic sensitization and bronchial responsive- ness.
Wheeze Asthma Bronchial responsiveness Atopic sensitization
Age h h _
Female sex - (+) -
Rhinitis (in childhood) + (in adulthood) + + +
Allergic sensitization (+) <+) +
Current smoking (+) (+) +
Gas cooking Cat ownership Damp dwellings + (in women) <+) <+) (+) (to mite) (to grass and cat) + (to cat in subjects without symptoms)
Occupational exposure + + +
Parental asthma Parental atopy Number of siblings in childhood h + B <+) h (+)
Dog in childhood Cat in childhood Severe respiratory infection before the age of 5 vears (+> (to cat in subjects with atopic heredity)
+: positive association; negative association; parenthesis indicate the association was shown in local analysis, as opposed to the whole data set.
um höfðu síður ofnæmi fyrir köttum um 12-13 ára
aldur og að börnum sem höfðu umgengist gæludýr í
æsku var síður hætt við ofnæmi í nefi og asma. Niður-
stöður breyttust ekki þótt út úr könnuninni væru tek-
in börn þeirra foreldra sem meðvitað höfðu ákveðið
að vernda börn sín fyrir umgengni við dýr (72). í
framvirkri rannsókn í Tucson Arizona var niðurstað-
an hins vegar þveröfug. Fylgst var með bömunum frá
fæðingu til 13 ára aldurs og fundust ekki nein vernd-
andi áhrif gegn ofnæmi hjá þeim börnum sem um-
gengust ketti eða hunda á fyrstu æviárunum (73).
Þess vegna hefur því ekki verið endanlega svarað
hvort náin umgengni við hunda og ketti í æsku sé
verndandi gegn ofnæmi.
En hvað þá um mun á ofnæmi í þéttbýli og sveit-
um? Samkvæmt grein úr Evrópurannsókninni var
fjórðungi minna um ofnæmi meðal þeirra sem ólust
upp við búskap en hinna sem ólust upp í þéttbýli (48).
Þetta er fyrsta rannsóknin sem kannar þess konar
áhrif hjá fullorðnum. Aður höfðu birst greinar sem
sýndu fram á minna frjóofnæmi meðal bændabarna
en annarra barna frá fimm ára aldri upp til 24 ára
aldurs (74-79). Sumar þessara rannsókna sýndu að
búskaparumhverfi minnkaði hættu á öllu ofnæmi (74,
75, 77, 79). í rannsóknarþýði Evrópurannsóknarinn-
ar var munurinn marktækur varðandi ofnæmi fyrir
grasfrjói og köttum, en það kom einnig fram munur
varðandi rykmaura (OR: 0,81), þótt hann væri ekki
marktækur (48).
Nærtækt er að útskýra gagnverkandi samband
búskaparumhverfis og ofnæmis með því að mikið
návígi við dýr valdi þoli fyrir dýrum (77). Strachan,
sem fyrstur sýndi fram á þýðingu fjölskyldustærðar-
innar, áleit að skýringin á minna ofnæmi í stórum fjöl-
skyldum væri sú að eldri systkini smituðu yngri syst-
kinin með sýklum og við það fengju þau þol gegn of-
næmi (64). Von Mutius og félagar hennar báru saman
magn endotoxína úr frumuveggjum Gram-neikvæðra
sýkla á heimilum bænda sem héldu dýr og fjölskyldna
í sama umhverfi sem ekki bjuggu við dýr (80). Magn
endotoxína var meira hjá þeim sem héldu dýr og
rannsóknaraðilarnir vörpuðu fram þeirri skoðun að
endotoxínin hefðu verndandi áhrif gegn ofnæmi.
Björksten og félagar hans nálguðust þessa hugmynd
frá annarri hlið. Þeir báru saman gerlamyndun í saur
ungbarna með ofnæmi og heilbrigðra barna á fyrsta
æviárinu (81). Hjá börnum með ofnæmi fundu þeir
sjaldnar enterococca á fyrsta mánuði ævinnar (p<0,05)
og einnig ræktuðust sjaldnar bifidobacteria á aldurs-
skeiðunum 1, 3, 6 og 12 mánuðum eftir fæðingu (p<
0,05). Hins vegar höfðu börnin með ofnæmi meira af
clostridia eftir þrjá mánuði og staphylococcus aureus
eftir sex mánuði. Höfundar greinarinnar benda á að
áður hafi verið sýnt fram á mismun í þarmaflóru
barna með ofnæmi og þeirra sem ekki höfðu ofnæmi
(82-84) og þeir velta því fýrir sér hvort mismunandi
Læknablaðið 2002/88 903