Læknablaðið - 15.12.2002, Page 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SIÐFRÆÐI LÍFVÍSINDA / MÁLEFNI ALDRAÐRA
úr vanköntunum svo sem unnt er. Á ráðstefnunni
kom fram að skoðanir á erfðabreyttum matvælum eru
mjög skiptar í heiminum. Það stafar ekki síst af því
hversu erfitt er að rannsaka langtímaáhrif erfðabreyt-
inganna. Flestar þær rannsóknir sem gerðar eru hafa
verið kostaðar af framleiðendum erfðabreyttra mat-
væla og því er ekki hægt að segja að þær séu með öllu
marktækar. Margir íbúar þriðja heimsins binda miklar
vonir við erfðabreytt matvæli og á þinginu voru
fulltrúar frá Kúbu mjög ánægðir með þær tilraunir
sem þar hafa verið gerðar með notkun slíkra aðferða
við ræktun og framleiðslu.
Á móti hafa margir bent á að við vitum ekki hver
áhrifin á flóruna verða til lengri tíma, ekki síst í ljósi
þess að nytjategundum fer stöðugt fækkandi. Hins
vegar er erfitt að sjá hvernig þessi breyttu gen stökkvi
yfir í mannfólkið þótt það neyti jurta sem innihalda
þau.
Loks má nefna að rætt var um þá mótsögn sem er
fólgin í því að í sumum heimshlutum er fólk að deyja
úr hungri á sama tíma og fólk veikist og deyr úr ofáti
á Vesturlöndum. Hins vegar er það staðreynd að fæðu-
skortur og alnæmi hrjáir sömu lönd og þar er vandinn
svo mikill að hann yfirskyggir allt annað. Þetta er
náttúrulega hápólitísk umræða sem snertir efnahags-
lega afkomu þessara ríkja,“ sagði Einar Oddsson og
bætti því við að íslenskir læknar ættu fullt erindi í þá
umræðu sem fram fer á ráðstefnum sem þessum.
Eldri ökumenn með heilabilun
Grein um „ökumenn og heilabilun“ eftir Jón Snæ-
dal yfirlækni og Helgu M. Hallgrímsdóttur félags-
ráðgjafa birtist í Læknablaðinu nýlega (Lækna-
blaðið 2002; 88: 303-6).
Rannsókn náði til 346 einstaklinga er leituðu á
minnismóttöku Öldrunardeildar Landspítalans á
Landakoti. Af 346 voru 121 virkur ökumaður
(35%), 110 höfðu hætt akstri, þar af 84% af eigin
hvötum en 48 höfðu aldrei haft ökuskírteini. Vit-
ræn skerðing var greind með skilmerkjun MMSE
(Mini-Mental State Examination). Vitræn skerð-
ing var talin alvarleg ef stigin voru 20 eða færri af
30, en væg eða þó nokkur (mild to moderate) ef
stigin voru fleiri en 20. Af þeim er höfðu vægari
skerðingu óku 104 eða 40%. Alls höfðu 12 einstak-
lingar, eða 5,2%, lent í óhöppum síðustu þrjú ár á
undan eftir að einkenni vitrænnar skerðingar komu
fram. Aðstandendur 27 virkra ökumanna höfðu
áhyggjur af akstri þeirra. Alvarleg slys eru ekki tíð
en hafa þó komið einstaka sinnum fyrir.
Niðurstaða höfunda er að akstur einstaklinga
með byrjandi heilabilun sé í heild ekki stórt vanda-
mál. Talið er að 65 ára og eldri séu í 1,6-2,0 meiri
hættu en fólk á aldrinum 25-64 ára að lenda í
óhappi. Slysa- og árekstrartíðni ungra ökumanna á
fyrsta ári eftir ökupróf er um 40%. En skýrari regl-
ur skortir. Eigum við að láta þetta lönd og leið eða
bregðast við? Við teljum einfaldast að mat á öku-
hæfni nái einnig til minnishæfni. Heimilislæknar
eru vel í stakk búnir að mæla slíkt. Ef ökubeiðandi
hefur töluverða minnisskerðingu er rétt að vísa
honum til taugasálfræðings eða taugasérfræðings
sem gætu þá metið réttilega dómgreind, innsæi,
fjarlægðar- og rýmdarskynjun viðkomandi. Þessu
er kastað hér fram til nánari athugunar.
Að lokum ein tillaga: að láta þá 65 ára og eldri
er lenda í árekstrum gangast undir ökupróf (meðal
annars minnispróf). í grein 21 er kveðið á um að
dómsmálaráðuneytið setji í samráði við landlækni
leiðbeinandi reglur um útgáfu og endurnýjun öku-
skírteina.
Ólafur Ólafsson
Fyrir hönd stjórnar Félags eldri borgara
Ólafur Ólafsson
Höfundur er fyrrverandi
landlæknir og formaður
Félags eldri borgara.
Læknablaðið 2002/88 927
L