Læknablaðið - 15.10.2006, Blaðsíða 58

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BRÁÐAÚTKÖLL
er einfaldast að hann yfirgefi sjúklinginn. Enginn
á að þurfa að þola hótanir frá sjúklingum og það
er skoðun höfunda að læknir hljóti ávallt að vera í
rétti til þess að neita að sinna sjúklingi sem hótar
að beita hann ofbeldi. Ef um þekkt ofbeldisverk er
að ræða er það regla að læknir og sjúkraflutninga-
menn fari ekki inn á vettvang fyrr en lögregla
hefur tryggt öryggi og ef um skotárásir er að ræða
bíður sjúkrabíll venjulega í öruggri fjarlægð í
næstu götu.
Eldsútköll
Peir sem kallaðir eru til starfa á eldstað þurfa að
gæta eigin öryggis. Á eldstað er svæðinu venjulega
lokað með tvennum hætti. Á innra hættusvæði eiga
eingöngu að vera sérþjálfaðir slökkviliðsmenn í
viðeigandi hlífðarbúnaði en læknir staðsetur sig
á ytra öryggissvæði þar sem ekki er hætta fyrir
björgunarmenn en svæðinu lokað fyrir óviðkom-
andi. Slökkviliðsmenn sjá um að koma sjúklingum
út af innra hættusvæðinu á söfnunarsvæði slasaðra
sem á að vera í öruggri fjarlægð frá eldstaðnum
sjálfum. Ef fjöldi sjúklinga er mikill fer forgangs-
röðun og bráðaflokkun fram á söfnunarsvæði.
Óbyggðir og utan alfaraleiðar
Líkt og í öðrum björgunaraðgerðum gildir sú regla
á fjöllum og í óbyggðum að fyrst verður að tryggja
öryggi björgunarmannanna, en til þess þurfa við-
komandi að hafa þekkingu og reynslu í notkun
sérhæfðs öryggisbúnaðar við þær aðstæður. Þeir
sem eru kallaðir til að sinna sjúklingi á jökli eða
fjalllendi án þess að hafa fengið þjálfun í grunn-
atriðum fjallamennsku, svo sem að klæða sig fyrir
ýmis veður, beita mannbroddum, notkun línu,
snjósleða eða GPS-tækis, eru öðrum háðir um að
tryggja öryggi sitt og geta því orðið dragbítur á
björgunarstarfið. Það er því ávallt matsatriði hvort
rétt sé að læknir taki þátt í björgunarleiðangri í
óbyggðum eða bíði í byggð og láti sérþjálfuðum
björgunaraðilum eftir fjallaferðir. Að sjálfsögðu
getur sú ákvörðun einnig farið eftir því hverjir
aðrir séu í björgunarleiðangrinum, eðlilegt er að
treysta þjálfuðum bráðatækni til að sinna mun al-
varlegri vandamálum en manni með skyndihjálp-
arþekkingu.
Vatn og sjór
Aðgangur að réttum hlífðarfatnaði og flotvest-
um eru frumskilyrði þess að viðbragðsaðilar geti
sinnt störfum á og við vötn eða sjó. Enginn ætti
til dæmis að fara um borð í báta án þess að vera í
flotvesti. Einnig er hér spurning um vinnuaðstöðu,
lítil vinnuaðstaða er um borð í flestum bátum. Ef
vegalengdir eru ekki þeim mun meiri er rétt að
setja upp söfnunarsvæði slasaðra á öruggu svæði
á landi. Ef vegalengdin er hins vegar mikil er
spurning hvort útbúa eigi sérstakan bát til þess að
sinna sjúklingum og setja bátinn þá upp þannig að
vinnuaðstaða sé um borð. Vinna við straumvatn
eða á ís getur verið mjög hættuleg og ekki réttlæt-
anlegt að björgunarmenn leggi sig í hættu án þess
að þeir séu sérstaklega þjálfaðir til þess að eiga við
þessar hættur.
Sjúkraflug
I mörgum tilvikum er sjúkraflug fljótlegasta og
ódýrasta leiðin til að flytja sjúkling á sjúkrahús.
Meti læknir ástand sjúklings af einhverjum ástæð-
um ótryggt fyrir flutning með sjúkraflugi skal
leita annarra leiða. Ósjaldan er farið í sjúkraflug
við aðstæður þar sem almennt farþegaflug yfir
íslandi liggur niðri. Það er á ábyrgð flugmanna
og flugumsjónar að meta hvort veðuraðstæður og
lendingarskilyrði séu örugg til flugs en læknum er
óheimilt að hafa áhrif á ákvarðanir flugmanna sem
snúa að flugöryggismálum.
Árlega skulu heilbrigðisstarfsmenn og flugmenn
sem koma reglulegu að sjúkraflugi halda saman
öryggisnámskeið. Þar skal farið yfir öryggisbúnað
flugvélarinnar og viðbrögð við neyðar ástandi um
borð.
Líkt og við aðra sjúkraflutninga eiga sjúkraflutn-
ingsmenn og læknar vera í hlífðargöllum og með
gúmmíhanska við vinnu sína. Hlýjar yfirhafnir
eiga að vera til taks. Eyrnatappar eða heyrnaskjól
718 Læknablaðið 2006/92