Læknablaðið - 15.11.2007, Qupperneq 12

FRÆÐIGREINAR
HJARTALÍNURIT
upplýsingar á því formi. Ýmsum líkönum er beitt
til að greina þykknun vinstri slegils á hjartalínuriti
og eru þau misflókin. Dæmi um slík eru Sokolow-
Lyon-líkanið (14) og Romhilt-Estes-líkanið (15),
auk Minnesota-líkansins sem Hjartavernd styðst
við. Þegar Minnesota-líkaninu er beitt eru R-
bylgjur í ákveðnum leiðslum mældar og kannað
hvort þær uppfylli skilyrði um hæð. Hér er því
um einfalt líkan að ræða sem er mjög útbreitt og
eru fleiri svipuð í notkun. Rannsóknum ber ekki
saman um forspárgildi þessarra líkana varðandi
dánartíðni af völdum hjartasjúkdóma og á þetta
sérstaklega við um karla þegar almennt þýði er
rannsakað (15, 23, 24). Það sama er ekki uppi á
teningum þegar sjúklingar með háþrýsting eru
í rannsóknarhópnum, en samkvæmt LIFE rann-
sókninni eykst dánartíðni þeirra af völdum hjarta-
og æðasjúkdóma í takt við stækkandi QRS útslög
á hjartalínuriti, þótt blóðþrýstingur sé lækkaður
með lyfjum (16). Könnuð voru gögn sem aflað
var fyrir Reykjavíkurrannsókn Hjartaverndar og
samkvæmt niðurstöðum voru karlar sem upp-
fylltu skilyrði Minnesota-líkansins ekki marktækt
líklegri til að deyja af völdum hjartasjúkdóma en
þeir sem ekki uppfylltu skilyrðin (HR = 1,05; 95%
CI = 0,75-1,47). Konur sem uppfylltu skilyrðin
voru hins vegar í marktækt meiri áhættu (HR =
3,07; 95% CI = 1,50-6,31) (17). Eins kom fram að
þrefalt fleiri karlar en konur uppfylltu skilyrðin.
Þetta gæti bent til þess að skilyrði Minnesota-lík-
ansins séu of víð hvað varðar karla. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að kanna hvort hægt væri
að þrengja skilyrðin fyrir karlana, það er krefjast
sífellt stærri R-bylgja, og finna þannig þá stærð
sem sameinaði best næmi og sértæki varðandi
áhættu á dauða af völdum hjartasjúkdóma.
Aðferðir
Rannsóknin var unnin úr gögnum sem aflað
var fyrir Reykjavíkurrannsókn Hjartaverndar
(18, 19). Þátttakendur áttu allir lögheimili á
Stór-Reykjavíkursvæðinu 1. desember 1966.
Bæði körlum og konum var boðin þátttaka í
Reykjavíkurrannsókninni en eingöngu karlmenn
voru í þýði þessarar rannsóknar og voru þeir
fæddir árin 1907, 1910, 1912, 1914, 1916, 1917,
1918,1919,1920,1921,1922,1924,1926,1928,1931
og 1934. Þeim var skipt í þrjá hópa, A, B og C eftir
fæðingardegi: hópur B var fæddur fyrsta, fjórða,
sjöunda hvers mánaðar og svo framvegis: hópur C
fæddur annan, fimmta, áttunda og svo framvegis
og hópur A var fæddur þriðja, sjötta, níunda og
áfram. í hópum D og E voru karlar fæddir á þeim
árum á árabilinu 1907-35 sem ekki hafa þegar
verið talin upp hér að ofan. Þeir sem voru í hópi
D voru fæddir fyrsta, fjórða, sjöunda hvers mán-
aðar og svo framvegis og þeir í hópi E voru fæddir
annan, fimmta, áttunda og áfram.
Heildarþýði Reykjavíkurrannsóknarinnar var
tæplega 20.000 einstaklingar. Rannsóknin fór fram
í fimm áföngum, þeim fyrsta á árunum 1967-69,
öðrum á árunum 1970-72, þriðja 1974-79, fjórða
1979-84 og fimmta 1985-91. Hópi B var boðið að
taka þátt í öllum áföngunum, hópi C í áföngum II-
III, hópi A í áfanga III, hópi D í áfanga IV og hópi
E í áfanga V (mynd 1).
Af þeim sem boðin var þátttaka mættu á bilinu
65-77% og fór þátttakan minnkandi eftir því sem
leið á rannsóknina. Alls tóku 9134 karlmenn þátt í
rannsókninni að minnsta kosti einu sinni.
I hverri heimsókn fór fram læknisskoðun,
hæðar- og þyngdarmæling og blóðþrýstingsmæl-
ing. Auk þess var tekið hjartalínurit, sykurþols-
próf og blóðfitumælingar og önnur blóðpróf gerð.
Þykknun vinstri slegils (ÞVS) var skilgreind
samkvæmt Minnesota (310) líkaninu:
- A: R-bylgja >26 mm í leiðslum V5 eða V6 eða
-B: R-bylgja >20 mm í leiðslum I, II, III, aVF eða
-C: R-bylgja >12 mm í leiðslu aVL
Öll hjartalínuritin sem fengið höfðu grein-
inguna ÞVS í Reykjavíkurrannsókninni voru
endurskoðuð og skráð hvaða leiðsla/-ur upp-
fylltu Minnesota-líkanið hér að ofan. Fyrir þá
einstaklinga sem áttu mörg hjartalínurit var stuðst
við fyrsta ritið sem sýndi ÞVS. Hjartalínuritin
voru endurmetin og hæð R-bylgjanna mæld af
einstaklingi sem ekki hafði Minnesota-líkanið til
hliðsjónar. Ritin voru síðan endurlesin af einum
höfunda. Áður höfðu 200 rit verið valin af handa-
hófi úr viðmiðunarhópnum og lesin til að kanna
möguleika á vangreiningu ÞVS og reyndist ekkert
þeirra uppfylla skilyrðin.
Tilfellahópurinn innihélt þá karlmenn sem
uppfylltu Minnesota-líkanið fyrir ÞVS, við-
miðunarhópurinn innihélt alla hina karlana
í Reykjavíkurrannsókninni. Þegar litið er á
Minnesota-líkanið hér að ofan sést að til þess að
fá greininguna ÞVS þarf hjartalínurit einstaklings
að uppfylla að minnsta kosti eitt af þeim þremur
skilyrðum sem þar koma fram. Við úrvinnslu
gagnanna nú voru skilyrði fyrir ÞVS á hjartalínu-
riti þrengd kerfisbundið (tafla I) með það fyrir
augum að finna hvenær stærð útslaga færi að
tengjast dánartíðni annars vegar og dánartíðni og
sjúkrahlutfalli hins vegar. Tilfellahópur og viðmið-
unarhópur breyttust því í takt við breytt skilyrði
(þeir sem ekki uppfylltu strengri skilyrði fluttust í
viðmiðunarhópinn).
744 LÆKNAblaðið 2007/93