Læknablaðið - 15.04.2009, Blaðsíða 57

j.» ei
UMRÆÐUR O G
LÆKNISLIST OG FAG
F R É T T I R
M E N N S K A
Læknar í meðferð geta verið nokkuð stjórnsamir
og stutt er í sérkröfur og sérleiðir sem eru ekki
endilega til framdráttar þegar upp er staðið.
Klínísk reynsla sýnir líka endurtekin þemu í
meðferð eins og tilhneigingu til að hella sér í
mikla vinnu. Læknar eiga oft auðvelt með að skilja
og rökfæra hugsanir og hegðun án þess að vera
endilega góðir í að breyta og framkvæma það sem
til þarf til að ná bata. Meðferðaraðilinn þarf að
vera mjög meðvitaður um eigin samkennd, eðlileg
mörk og vinnuferla.
Auk þessara þátta bætist við óvenjulegt
meðferðarumhverfi. Af ýmsum ástæðum er
meðferð lækna oft „til hliðar við" meðferð
annarra, gjarnan í einkatímum án þess að teymi
fagfólks komi að. Hætta er á að meðferðaraðilinn
vinni einn og gegni í senn mörgum hlutverkum:
Kollegi, meðhöndlari, trúnaðarmaður, mats/
eftirlitsaðili og jafnvel vinur. Það er mikilvægt
að læknar fái sambærilega þjónustu og aðrir með
aðkomu teymis fagfólks og áðurnefnd hlutverk
séu aðskilin eins og hægt er.3
Hvernig má standa betur að meðferð lækna
Vaxandi vakning hefur verið fyrir að bæta
heilbrigðisþjónustu lækna og menn hafa orðið
meðvitaðri um að stundum þarf „faglegar
sérleiðir" fyrir lækna (og hugsanlega annað
heilbrigðisstarfsfólk). Þetta á ekki síst við meðferð
og eftirlit lækna í fíknivanda. Mismunandi leiðir
hafa verið reyndar í ýmsum löndum en þróun
VIPra
.úckeNDORr
Herragarður til leigu
- í hjarta Evrópu
www.villa-lueckendorf.com
Nú gefst tækifæri á að leigja þessa gömlu villu sem rúmar
2-4 fjölskyldur. Þetta er fallegur þýskur herragarður
(Jugendstil) frá því 1900 endurbyggður og færður í
upprunalegan stíl á síðustu þremur árum.
í húsinu er stórt eldhús, 18 manna matarborð, arinstofa
og útsýnis og sólpallur á þaki. Atta þúsund fermetra
skrúðgarður er í kringum húsið með púttvelli, grilli og
eldstæði. Mjög stutt er í tvo golfvelli (18 og 9 holur),
baðströnd og sundlaug auk þess sem skemmtilegir
útvistarmöguleikar eru í næsta nágrenni. Húsið er í eigu
íslenskra fjölskyldna og allar upplýsingar aðgengilegar á
vefnum www.villa-lueckendorf.com
upplagt fyrir 2-4 fjölskyldur
sögufrægur staður
18 holu golfvöllur UtÍVÍSt
stutt til Dresden og Prag
meðferðarúrræða og verkferla er yfirleitt stutt
á veg komin. Undantekningin eru Bandaríkin/
Kanada og nánast allar árangursrannsóknir á
þessu sviði hafa verið gerðar í þessum löndum.
Þar hafa þróast meðferðarprógrömm á vegum
læknasamtaka hvers fylkis (sem svo eru undir
einum hatti). Flest prógrömmin eru alveg óháð
leyfisveitanda. Þau meta meðferðarþörf læknisins,
koma slíkri meðferð í farveg (framkvæma ekki
meðferð sjálf) og fylgja eftir. Oftast er gerður
samningur til fimm ára um meðferð, eftirfylgd
og eftirlit. Læknar leita til meðferðar eftir
ýmsum leiðum, af sjálfsdáðum eða gegnum
tilvísun yfirmanna, kollega eða leyfisveitanda.
Tilkynningaskylda er háð aðkomu og árangri. Með
þessum hætti er fagleg nálgun treyst, hlutverk
meðferðaraðila skýrari og auknar líkur á að traust
myndist milli læknisins og meðferðarkerfis.
Árangur virðist mjög góður, reyndar miklu betri
en í „hefðbundinni meðferð".4
Á íslandi er starfrækt góð og víðtæk meðferð
við fíknivanda og fordómar minni en víða. Hins
vegar er alls óvíst hvort íslenskir læknar leiti sér
frekar meðferðar en starfsfélagar þeirra í öðrum
löndum. Ekki er starfrækt sérstakt meðferðarkerfi
fyrir lækna en landlæknisembættið hefur leyfis-
valdið og eftirlitsskyldu. Hægt er að hugsa sér
einfaldaða útgáfu af „bandaríska kerfinu" hér á
Islandi, til dæmis á vegum Læknafélags íslands.
Þá mætti hugsa sér nefnd/teymi fagfólks sem
hefði á höndum mat og eftirlit með læknum í
vímuefnavanda. Meðferðin sjálf væri eftir sem
áður á höndum meðferðarstofnana/aðila en eftirlit
eins og lyfjaleit á ábyrgð nefndarinnar. Ef slík
nefnd nær að vinna traust lækna eru líkur á að þeir
leiti sér aðstoðar fyrr en ella. Slíkt fyrirkomulag
myndi styrkja eftirlit landlæknis en um leið skapa
aðstæður fyrir lækna í áfengis-/vímuefnavanda,
sem hafa ekki lent í tilkynningaferli, til að gera
eftirlitssamning og þannig sýna óhyggjandi fram
á meðferðarvinnu og bata. Ef vel tækist til yrði
niðurstaðan heilbrigðari læknar og aukið öryggi
sjúklinga.
Heimildir
1. Baldisseri MR. Impaired healthcare professional. Crit Care
Med 2007; 35: 2 (suppl) S 106-16.
2. In: Problem Doctors. Ed. Lens P, Wal G. 1997:14.
3. Adshead G. Healing ourselves: ethical issues in the care of
sick doctors. Advances in Psychiatric Treatment 2005; 11:330-
7.
4. McLeilan AT, Skipper GS, Campbell M, DuPont RL. Five
year outcomes in a cohort study of physicians treated for
substance use disorders in the United States. BMJ 2008; 337:
a2038.
LÆKNAblaðið 2009/95 305