Læknablaðið - 15.07.2009, Qupperneq 12

FRÆÐIGREINA
RANNSÓKN
R
Tafla I. Grunnupplýsingar um sjúklingahópinn. Legutími
er sýndur meö miðgildi ásamt hæsta og lægsta giidi. Aðrar
tölur eru meðaltöl ásamt staðalfráviki.
Lýðfræðilegir þættir
Þyngd (kg) 83 ±23
Hæð (cm) 173 ±9
BMI (kg/m2)* 28 ±7
Aldur (ár) 58 ±18
APACHE II” 17 ± 6
Fjöldi karla/kvenna 28/28
Legutími (dagar) 14(3-65)
*BMI, Body Mass Index = líkamsþyngdarstuðull **APACHEII = Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II.
calorimetry) þar sem framleiðsla líkamans á
C02 og upptaka súrefnis er lögð til grundvallar10
en óbein efnaskiptamæling er talin vera hinn
gullni staðall við mat á orkunotkun sjúklinga.11
Mælingar á orkunotkun tíðkast almennt ekki
á gjörgæsludeildum heldur hefur hingað til
verið notast við áætlun á orkunotkun miðað við
líkamsþyngd eða hún reiknuð út samkvæmt
ákveðnum forsendum. Til slíkra útreikninga
hafa ýmsar jöfnur verið notaðar en algengast
er að styðjast við Harris-Benedict-jöfnuna.11
Rannsóknir hafa þó sýnt að misræmi milli
áætlaðrar orkunotkunar og mældrar sé talsvert
og því er mælt með óbeinni efnaskiptamælingu
til að greina nákvæmar næringarþörf.11'12 Óbein
efnaskiptamæling er almennt ekki notuð í daglegu
starfi á gjörgæsludeildum vegna umfangs og
kostnaðar og ekki hafa verið birtar rannsóknir á
því hvort það hafi áhrif á horfur sjúklinga að fara
nákvæmlega eftir slíkum mælingum.
Tilgangur þessarar rannsóknar var í fyrsta
lagi að mæla raunverulega orkunotkun mikið
veikra og slasaðra sjúklinga með óbeinni
efnaskiptamælingu, í öðru lagi að bera saman
mælda orkunotkim og áætlaða samkvæmt Harris-
Benedict-jöfnunni og í þriðja lagi að kanna magn
og samsetningu næringargjafar og samræmi við
mælda orkunotkun.
Tafla II. Niðurstöður mælinga á orkunotkun og næringargjöf. Fjöldi mæiinga ersýndur
sem miðgildi ásamt hæsta og iægsta gildi. Aðrar niðurstöður sem meðaltal með
staðalfráviki.
Fjöldi mælinga Meðal- orkunotkun (kcal/dag) Meðal- orkunotkun á kg (kcal/kg/dag) RQ* Næringargjöf (kcal/dag)
Meðaltöl allra sjúklinga 3(1-16) 1820 ±419 22,9 ± 5,5 0,79 ±0,12 1175 ±442
Lægsta 1 1150 11,3 0.60 291
Hæsta 16 2860 40,0 1,10 2241
•RQ= Respiratory quotient, öndunarstuðull
Sjúklingar og aðferðir
Að fengnu leyfi Persónuverndar og Vísinda-
siðanefndar var hafin framskyggn rannsókn á
gjörgæsludeildum Landspítala á árunum 2005-
2007.
Rannsóknarhópurinn var sjúklingar, eldri en
18 ára, sem lögðust inn á gjörgæsludeild og
þurftu á öndunarvélarmeðferð að halda. I
rannsóknarhópinn voru valdir þeir sjúklingar sem
talið var að þyrftu meðferð í öndunarvél lengur en
48 klukkustundir. Reynt var að mæla sjúklinga í
helstu sjúkdómaflokkum þannig að úrtakið myndi
endurspegla gjörgæslusjúklinga almennt. Það var
því ekki eingöngu skipulögð tilviljun sem réð vali
sjúklinga til mælinga heldur var valið einnig háð
ákvörðun mælanda. Mælingar voru eingöngu
framkvæmdar af höfundum greinarinnar. Hver
sjúklingur var mældur að minnsta kosti einu
sinni í legunni og miðað var við að mæla í ^30
mínútur en sú tímalengd var byggð á rannsókn
sem sýndi að 30 mínútna mæling endurspeglaði
nægjanlega sólarhringinn í heild.13 Einungis
voru framkvæmdar mælingar hjá sjúklingum
þar sem ekki var um neinn loftleka að ræða utan
öndunarfæra eða öndunarvélar og ekki voru
framkvæmdar mælingar hjá sjúklingum þar sem
styrkur súrefnis í innöndunarlofti var >60% þar
sem það getur dregið úr áreiðanleika mælinga.14
Mælingarnar höfðu ekki í för með sér nein
inngrip eða óþægindi fyrir sjúklinginn og höfðu
ekki áhrif á meðferð hans. Safnað var upplýsingum
um kyn, aldur, hæð, þyngd og stigun veikinda
samkvæmt APACHE II stigunarkerfi15 ásamt
gögnum um næringargjöf, svo sem ávísað og
gefið magn næringarlausna, gjöf annarra efna eða
lyfja sem hafa næringargildi og fylgst var með
blóðsykri og insúlíngjöf. Einnig var reiknuð út
áætluð orkunotkun með Harris-Benedict-jöfnu
bæði með og án streitustuðuls vegna veikinda. I
þessari athugun var notaður streitustuðull 1,3 í
samræmi við aðrar rannsóknir.11
Samkvæmt næringarmarkmiðum gjörgæslu-
deilda Landspítala er byrjað að gefa næringu í
meltingarveg eins fljótt og kostur er en þó ekki
fyrr en ástand blóðrásar er stöðugt. Stefnt er að
gjöf 15-25 kcal/kg/sólarhring á fyrstu 5-7 dögum
eftir innlögn og ef það tekst ekki er hafin gjöf
næringar í æð. Að jafnaði er ekki stuðst við jöfnur
eins og Harris-Benedict til að áætla orkunotkun.
Yfirleitt er byrjað með gjöf 20 kcal/klst og það
síðan aukið um 20 kcal/klst á 12-24 klst fresti þar
til markmiðum er náð en þó ekki meira en 100
kcal/klst. Til slævingar eða svæfingar á gjörgæslu-
deild er oft notað lyfið própófól en það er uppleyst
í fitulausn og inniheldur því umtalsvert magn af
hitaeiningum þegar það er gefið í dreypi allan
492 LÆKNAblaðið 2009/95