Læknablaðið - 15.07.2009, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Endurlífgun á sjúkrahúsi
Umfang og árangur endurlífgunarstarfsemi
á Landspítala
Bylgja
Kærnested1'2
hjúkrunarfræöingur
Ólafur Skúli
Indriðason2
sérfræðingur í lyflækningum
og nýrnasjúkdómum
Jón
Baldursson 13
sérfræðingur í
bráðalækningum
Davíð O.
Arnar1’2’3
sérfræöingur í lyflækningum
og hjartasjúkdómum
Lykilorð: hjartastopp á sjúkrahúsi,
endurlífgun, árangur.
1 Endurlífgunarnefnd,
2lyflækningasviði I,
3slysa- og bráðasviði
Landspítala.
Fyrirspurnir og
bréfaskipti: Davíð O.
Arnar, bráðamóttöku,
Landspítala Hringbraut,
101 Reykjavík.
davidar@landspitali. is
Inngangur: Á undanförnum árum hefur farið
fram víðtæk endurskipulagning á tilhögim endur-
lífgunarmála á Landspítala. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að meta umfang og árangur
þessarar starfsemi.
Efniviður og aðferðir: Á Landspítala starfa
tvö endurlífgunarteymþ við Hringbraut og í
Fossvogi. Frá ársbyrjun 2006 hafa skýrslur um
endurlífgunartilraunir verið fylltar út jafnharðan
samkvæmt svokölluðum Utstein-staðli.
Niðurstöður: Á árunum 2006-2007 voru endur-
lífgunarteymi kölluð út alls 311 sinnum vegna
bráðra atburða, þar af 113 í Fossvogi og 198 við
Hringbraut. Þörf var á fullri endurlífgun hjá
inniliggjandi sjúklingum í 80 af þessum tilfellum
(26%). Endurlífgun bar árangur hjá 55 af þessum
80 sjúklingum (69%). Af 67 sjúklingum sem
fullar upplýsingar voru til um náðu 22 (33%)
að útskrifast. Miðgildi aldurs þeirra sem fóru
í hjartastopp var 74 ár (bil 21-92 ár). Lifun var
betri ef sleglatakttruflanir voru upphafstaktur
(50%) heldur en ef rafleysa eða rafvirkni án
dæluvirkni var fyrsti taktur (12%, p=0,002). Lifun
að útskrift var betri ef hjartastopp átti sér stað
á dagvinnutíma (50%) en ef það gerðist utan
hefðbundins vinnutíma (23%, p=0,02). Þeir sem
lifðu af voru einnig marktækt yngri en þeir sem
dóu (p=0,002).
Ályktanir: Þessar niðurstöður eru vel sambæri-
legar við árangur endurlífgunar á sjúkrahúsum í
nágrannalöndunum. Lifun var betri eftir hjarta-
stopp á dagvinnutíma en utan hefðbundins
vinnutíma og ef sleglahraðtaktar voru upphafs-
taktur.
Inngangur
Á undanfömum áratug hafa áherslur í fyrstu
viðbrögðum og meðferð við hjartastoppi utan
sjúkrahúsa verið að skerpast. Nýjar klínískar
leiðbeiningar hafa til að mynda lagt áherslu á
mikilvægi þess að hefja hjartahnoð og gefa rafstuð
snemma.1 Tilkoma sjálfvirkra hjartarafstuðtækja
hefur aukið möguleika á því að gefa rafstuð
áður en sjúkrabifreið kemur á vettvang. Þessir
þættir eru taldir skipta sköpum fyrir árangur
endurlífgunartilrauna. Árangur af endurlífgun
vegna hjartastopps utan sjúkrahúsa hérlendis
á höfuðborgarsvæðinu er þekktur2 og hefur
reynst góður í samanburði við rannsóknir í ná-
grannalöndunum.1'3-4
Á hinn bóginn eru litlar eða engar upplýsingar
til um árangur af endurlífgun inni á sjúkrahúsum
hérlendis. Þótt hjartastopp orsakist yfirleitt af
sömu hjartsláttartruflunum utan og innan sjúkra-
húss em þetta að mörgu leyti ólíkir atburðir.
Þeir sem fara í hjartastopp inni á sjúkrahúsi
eru gjarnan með fleiri mein sem að baki liggja
og oft er um einhvern aðdraganda að ræða.
Á sjúkrahúsi ættu þó að vera möguleikar á
að bregðast fljótt við ef hjartastopp á sér stað,
beita grunnendurlífgun (hjartahnoði og blæstri)
snemma og gefa rafstuð fljótt, stundum með
aðkomu sérhæfðra endurlífgunarteyma. Árangur
af endurlífgun innan sjúkrahúss á Vesturlöndum
virðist þó vera afar breytilegur.3-5’9
Á undanförnum árum hefur farið fram endur-
skipulagning á fyrirkomulagi og framkvæmd
endurlífgunartilrauna á Landspítala. Vinnubrögð
á megineiningum sjúkrahússins á Hringbraut
og í Fossvogi hafa verið samræmd, mönnun
endurlífgunarteyma endurskoðuð og mikið af
tækjabúnaði endurnýjaður. Þjálfun meðlima
teymanna hefur verið efld og jafnframt hefur
verið tekin upp skráning á öllum útköllum
teymisins og endurlífgunartilraunum þar sem
fylgt er svokölluðum Utstein-staðli.10’11 Það gerir
samanburð við önnur sjúkrahús mögulegan.12
Skráning eftir þessu ferli hófst í ársbyrjun 2006. í
þessari grein er niðurstöðum fyrstu tveggja áranna
lýst. Markmiðið var að kanna umfang útkalla
endurlífgunarteyma Landspítalans og síðan
sérstaklega árangur af endurlífgunartilraunum
hjá sem voru í hjartastoppi við komu teymanna.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin tók til áranna 2006 og 2007. Stuðst
var við skráningu á útköllum endurlífgunarteyma
Landspítala og framvinduskrár sem færðar
LÆKNAblaðið 2009/95 509