Læknablaðið - 15.07.2009, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
sólarhringinn. Einnig voru skráðar aðrar lausnir
sem innihéldu næringu svo sem glúkósalausnir
og LGG.
Hugtakið orkujafnvægi (energy balance) sem
notað er til að lýsa mismun á næringarmark-
miðum og næringarinntöku er reiknað með eftir-
farandi jöfnu:
Orkujafnvægi = næringargjöf (kcal/dag) -
næringarmarkmið (kcal/dag)
Óbein efnaskiptamæling var framkvæmd með
Deltatrac™ IIMBM-200 (Datex-Engström, Division
Instrumentarium Corp., Helsinki, Finland)
efnaskiptamæli en áreiðanleiki og réttmæti
tækisins hefur verið staðfest.16 Efnaskiptamælirinn
er tengdur við öndunarvél sjúklings og mælir
hversu mikið súrefni sjúklingur notar og hversu
mikið koldíoxíð hann myndar. Þessar mælingar
eru síðan notaðar til að reikna bruna næringarefna
(kolvetna, próteina, fitu) í líkamanum.10 Út frá
þessum forsendum hefur verið leidd út jafna
sem liggur að baki óbeinni efnaskiptamælingu10
og þannig fengin orkunotkun sjúklings í hvíld
(resting energy expenditure, REE) í einingunni kcal/
sólarhring. Einnig gefur mælingin svokallaðan
öndunarstuðul (respiratory quotient, RQ = VC02
/ V02) en hann gefur hugmynd um hvaða
næringarefni sjúklingur notar aðallega sem
orkugjafa, það er prótein, fitu eða sykur.10
Öndunarstuðull er yfirleitt á bilinu 0,7-l,0 en getur
þó farið undir 0,7 við bruna ketóna og yfir 1,0 við
brennslu fitusýra. Mælingar utan lífeðlisfræðilegs
bils voru ekki notaðar þar sem slík gildi gætu bent
til villu í mælingu, til dæmis vegna leka í slöngum
eða of hárrar súrefnisþéttni í innöndunarlofti.17
í þessari rannsókn voru því einungis notaðar
mælingar með RQ á bilinu 0,6-1,2.
Kannað var samræmi milli mældrar orku-
notkunar og áætlaðrar með jöfnum.
Niðurstöður eru sýndar sem meðaltal ±
staðalfrávik, miðgildi með lægsta (mín) og hæsta
(max) gildi. Tölfræðileg marktækni var miðuð við
p<0,05.
Mynd 1. Myndin sýnir allar mælingar á orkunotkun fyrstu þrjár vikur meðferðar á
gjörgæslu. Samhangandi línur sýna samfelldar mælingar hjá sama sjúklingi milli daga,
punktar stakar mælingar. Sami sjúklingur getur átt stakan mælipunkt fyrir framan eða aftan
hina samfelidu línu. Rauða línan sýnir meðaltal allra mæiinga. Eins og sjá má er talsverður
munur milli einstakra mælinga og nokkur breytileiki hjá hverjum sjúklingi.
Orkunotkun
Fjöldi mælinga hjá hverjum sjúklingi var
breytilegur (1-16) en miðgildi var þrjár mælingar.
í töflu II sést að meðalorkunotkun var 1820 ±
419 kcal/dag, en þegar leiðrétt er fyrir þyngd
er meðalorkunotkun 22,9 ± 5,5 kcal/kg/dag. Á
mynd 1 má sjá þær mælingar hjá sjúklingum sem
gerðar fyrstu þrjár vikur gjörgæslulegu og hvernig
meðaltal mælinga breytist með tíma. Karlar eru
með meiri orkunotkun en konur að meðaltali en sá
munur jafnast út þegar tekið er tillit til þyngdar.
Fylgni orkunotkunar við líkamsþyngd án
fituvefs (lean body mass) var í meðallagi (r = 0,6)
og var hærri en við líkamsþyngd (r = 0,49) og
líkamsþyngdarstuðul (BMI) (r = 0,35).
Könnuð var orkunotkun mismunandi sjúkl-
ingahópa (tafla III). Hæst meðaltalsorkunotkun
mældist hjá sjúklingum með brunaáverka (2176
± 219) og hjá sjúklingum með fjöláverka (2084 ±
539). Sjúklingar sem lágu inni vegna hjarta- og
æðasjúkdóma voru með lægstu orkunotkunina
(1615 ± 260).
Niðurstöður
Grunnupplýsingar utn sjúklinga
Alls voru framkvæmdar 240 óbeinar efna-
skiptamælingar hjá 59 sjúklingum. Mælingar
utan RQ gildis voru felldar út og þá varð
rannsóknarhópurinn 56 sjúklingar og 217
mælingar. Fjöldi kvenna og karla var sá sami.
Grunnupplýsingar um sjúklingahópinn koma
fram í töflu I. í flestum tilfellum er um að ræða
mikið veika sjúklinga (með hátt APACHE II gildi)
sem lágu lengi á gjörgæsludeild.
Tafla III. Undirhópar sjúklinga. Hérersjúklingum skiptíhópa eftir sjúkdómsgreiningum og
sýnd meðaltalsorkunotkun sjúklingahópanna (BAH = brátt andnauðarheilkenni).
Fjöldi sjúklinga Meðalorkunotkun (kcal/d)
Sýklasótt/BAH 45% (25) 1787 ±416
Öndunarbilun 16% (9) 1686 ±336
Hjarta- og æðasjúkdómar 13% (7) 1615 ±260
Fjöláverkar 14% (8) 2084 ± 539
Bruni 5% (3) 2176 ±219
Annað 7% (4) 1730 ±505
LÆKNAblaðið 2009/95 493