Læknablaðið - 15.07.2009, Side 22

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
Tafla II. Flokkar berklalyfja og næmispróf M. tuberculosis
Lyfjaflokkur Lyf Tilfelli 1 Tilfelli 2 Tilfelli 3
1 - Aðallyf um munn Ísóníazíð R R R
Rífampin R R R
Pýrazínamíð Sa R“ R
Ethambútól Sa S* S*
Rífabútín - R R
Rífapentín - - -
2 - Lyf (stunguformi Streptómýcin R R R
Capreómýcín - S* S*
Amikacin Sa S S
Kanamýcín - S -
3 - Flúorókínólón Ofloxacín S R R
Moxifloxacín _a S* _a
Levófloxacín - - -
Cíprófloxacín' s R s
4 - Bakteriuhemjandi Ethiónamíð _a R* R*
varalyf Próthionamið - - -
Cýclóserín - S* S*
P-amínósalicýl sýra (PAS) - Rb R
Terizidón - - -
5 - Lyf með ójósa Thiacetazón - R R
virkni Roxíthrómýcín - R -
Línezólíð - _a -
Chólecalciferól (Vítamín DJ - _a -
Metrónídazól - _b -
a: Lyfið var hluti af endanlegri meðferð viðkomandi tilfellis b: Tilfelli 2 fékk PAS í 14 vikur og metrónídazól í 5 vikur en lyfin voru ekki hluti af endanlegri meðferð c: Samkvæmt nýjustu leiðbeiningum WHO er ekki lengur mælt með cíprófloxacíni í berklameðferð vegna minni virkni samanborið við önnur flúorókínólón (7). Hafa ber í huga að aðferðafræði næmisprófa er ekki stöðluð fyrir öll lyf og að niðurstöður næmisprófa eru háðar óvissu.
Mynd 3. Röntgenmynd
aflungum við a) innlögn
og b) útskrift tæpum sjö
mánuðum síðar.
a) Dreifðir hnútar með
holrýmum sjást, sá stærsti
hliðlægt við hægri lungnarót
(ör). Auk þess sést þétting í
neðra blaði og fleiðruvökvi
vinstra megin.
b) Breytingar hafa gengið að
miklu leyti til baka, þó sést
stærsti hnúturinn enn (ör).
Auk þess sést æðaleggur.
Hafin var fjögurra lyfja meðferð með ísóníazíði,
rífampíni, pýrazínamíði og ethambútóli í töflu-
formi og útskrifaðist sjúklingurinn á þessum
lyfjum þremur dögum síðar. Hann var áfram
með viðvarandi hita og slappleika en líðan fór þó
heldur batnandi. Átta vikum síðar ræktaðist M.
tuberculosis frá vefjabita og var bakterían ónæm
fyrir ísóníazíði og rífampíni (tafla II). Þeim lyfjum
var því hætt en haldið var áfram með ethambútól
og pýrazínamíð og bætt við amikacíni (í æð),
moxifloxacíni og ethíónamíði (tafla I). Hætta
þurfti síðastnefnda lyfinu eftir þrjár vikur vegna
aukaverkana frá meltingarfærum. Amikacín var
gefið fyrstu þrjá mánuðina (fimbulfasi) og á
því tímabili varð sjúklingurinn einkennalaus
og þyngdist úr 45 kg í 53 kg. Meðferð með
ethambútóli, pýrazínamíði og moxifloxacíni stóð í
samtals 18 mánuði. Að meðferð lokinni var hann
við góða heilsu og taldist læknaður.
Sjúkratilfelli 2
23 ára karlmaður, upprunninn frá A-Evrópu,
leitaði á bráðamóttöku vegna hita, slappleika,
hósta, uppgangs og takverks. Hann lýsti óþæg-
indum vinstra megin í brjóstkassa undanfama sex
mánuði og í þrjá mánuði hafði hann einnig fundið
fyrir slappleika ásamt hósta og uppgangi. Hann
hafði lést um nærri 10 kg á þeim 10 mánuðum sem
hann hafði búið á íslandi. Við nánari eftirgrennslan
og eftir töf vegna tungumálaerfiðleika kom í ljós
að hann hafði greinst með berkla í heimalandi sínu
tveimur og hálfu ári áður og verið meðhöndlaður
í rúmlega eitt ár.
Við skoðun var hann slapplegur og fölur
yfirlitum. Hann vóg um 69 kg og hiti var 38,3 °C.
Brak heyrðist við hlustun yfir hægra lunga og
minnkuð öndimarhljóð og bankdeyfa voru yfir
neðri helmingi vinstra lunga. Röntgenmynd sýndi
dreifðar hnútóttar þéttingar í báðum lungum
ásamt fleiðruvökva vinstra megin (mynd 3a).
Á tölvusneiðmynd sást að sumar þéttingarnar
innihéldu loft og einnig voru eitlastækkanir
í miðmæti (mynd 4a). í blóði voru merki um
verulega bólguvirkni og blóðleysi (tafla I). I
502 LÆKNAblaöið 2009/95