Læknablaðið - 15.05.2013, Blaðsíða 23

Ú R PENNA STJÓRNARMANNA LÍ
Samningur við heimilislækna - betri þjónusta
Þórarinn
Ingólfsson
Thorarinn. lngolfsson@heilsugaeslan. is
Þann 27. nóvember 2002 undirritaði þá-
verandi heilbrigðisráðherra viljayfir-
lýsingu um að beita sér fyrir að gerður
yrði samningur um störf heimilislækna á
læknastofum. Ekkert gerðist í málinu þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir heimilislækna
þar til á vordögum 2007, er ný ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar tók við,
að ráðist var í að gera rammasamning
við heimilislækna varðandi sjálfstæðan
rekstur. Mikil og góð vinna fór í gang.
Markmiðið með samningnum var marg-
þætt. Það var að gera þverfaglegri vinnu
og eftirfylgd með langvinnum sjúkdómum
hátt undir höfði. Það var að stuðla að
skráningu allra íbúa landsins hjá sínum
heimilislæknum. Það var að gera heimilis-
læknum kleift að skipuleggja sjálfir sína
þjónustu við almenning og hafa bein áhrif
á starfsaðstöðu sína og starfsánægju. Einn-
ig var opnað fyrir möguleika á sérþjónustu
við íbúana eftir þörfum mismunandi
hópa. Það sýndi sig að í samninganefnd
heilbrigðis- og tryggingaráðuneytis undir
forystu Steingríms Ara Arasonar var fólk
sem hafði áhugaverðar hugmyndir og
skoðanir á því hvernig nota mætti slíkan
samning til að skjóta sterkum stoðum
undir heimilislækningar í landinu. Eftir
mikla vinnu beggja aðila var undirritaður
rammasamningur þann 30. júní 2008.
Samningurinn leggur skyldur á herðar
læknanna og réttindi notandans eru höfð
að leiðarljósi. Læknirinn fær að hafa áhrif
á starfsaðstöðu sína og útfærslu þjónust-
unnar. Lykilatriði í samningnum er gott
aðgengi. Tímamótasamningur að mati
beggja aðila sem gerir ráð fyrir breyttum
og auknum verkefnum heilsugæslunnar
til langrar framtíðar. Vandamálið er hins
vegar það að engum hefur enn verið leyft
að starfa samkvæmt honum.
Það er staðreynd að flestir sem nýta
sér þjónustu heimilislækna óska eftir að
hafa nafngreindan heimilislækni sem
þeir treysta og hafa aðgang að þegar þörf
krefur. Þetta er alveg í takt við hugmynda-
fræði heimilislækninga sem leggur áherslu
á þekkingu á skjólstæðingum og fjöl-
skyidum þeirra, heilsufari og félagslegum
og efnalegum aðstæðum. Að okkar mati
þarf að auka sjálfstæði stöðva og árangurs-
tengja starf þeirra. Heimilislæknar hafa
bestu faglegu forsendurnar og þekkja best
til þarfa sinna skjólstæðinga, bæði svæðis-
bundið og innan hvers samlags. Innan
Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins og
ýmissa heilbrigðisstofnana á landsbyggð-
inni hafa læknarnir hins vegar lítil áhrif á
starfsumhverfi sitt og kerfið umbunar ekki
í samræmi við vinnuframlagið. Við höfum
lengi verið þeirrar skoðunar að markmið
eins og gott aðgengi að heimilislækni náist
ekki nema læknunum verði gefinn kostur
á að reka heilsugæslustöðvar sjálfir og lögð
verði áhersla á áhrif þeirra og skjólstæð-
inganna sjálfra á þjónustu þá sem veitt er.
Ef litið er á innihald í komum til
heimilislækna samanborið við komur
til annarra starfsstétta heilsugæslunnar
kemur fram mikið ójafnvægi. Eðli máls
samkvæmt kemur meginþungi vinnu við
klíníska uppvinnslu, meðferð, tilvísanir,
greinargerðir vegna framfærslu, allskonar
læknisfræðilegra álita og vinna við að
koma málum í farveg innan heilbrigðis- og
velferðarkerfisins í hlut læknisins. Stjórn-
málamenn gera oft að umræðuefni að efla
þurfi heilsugæsluna. Útfærslur á slíku hafa
oft á tíðum gengið þvert á hugmyndafræði
heimilislækninga. Að mínu mati er eina
færa leiðin til að efla heilsugæsluna að
minnka miðstýringu hennar og auka sjálf-
stjórn eininganna og auka áhrif notend-
anna. Flest Norðurlönd og Bretland virðast
á þeirri skoðun að þetta sé einmitt leiðin
til bestu útkomu fyrir þegnana og bestri
nýtingu fjármuna þeirra sem aflögu eru.
Þetta sjónarmið hefur síðustu ár ekki haft
meðbyr heilbrigðisyfirvalda í landinu.
Heimilislækningar snúa að fólkinu
sem læknarnir sinna. Heimilislækningar
eru skilgreindar á sjálfstæðan hátt út frá
notendum, það er almenningi og út frá
þeirri þekkingu og færni sem heimilis-
læknar búa yfir. Þegar heimilislækningum
er sinnt vel þá þarf aðeins mjög lítill hluti
fólks frekari hjálp frá sjúkrahúsþjónust-
unni. Það er ekki markmið að takmarka
aðgang fólks að sérfræði- eða spítalaþjón-
ustu heldur er það óhjákvæmileg afleiðing
góðrar heimilislæknisþjónustu.
Ferskir vindar blása meðal lækna á ís-
landi og hefur Læknafélag ísland tekið
virkan þátt í nýafstaðinni kosningabaráttu.
Félagið hefur staðið fyrir fundum um
heilbrigðismál og kostað auglýsingar, og
skrifaðar hafa verið greinar til varnar
heilbrigðiskerfinu. Félagið sendi spurn-
ingar á alla flokka og voru svör þeirra
birt á heimasíðu félagsins. Samstaða er
meðal lækna varðandi heilbrigðiskerfið
til framtíðar og læknar eru sammála um
að gott heilbrigðiskerfi verði ekki byggt
upp á brotinni grunnþjónustu. Staðan
í heimilislæknamóttökunni nú er við-
kvæm. Kjarnastarfsemi heilsugæslunnar,
læknismóttakan, glímir við undirmönnun,
stjórnunarvanda, skort á sjálfræði og skort
á stöðugleika í starfsumhverfi. Frekari að-
för að faglegri sjálfsvirðingu læknanna og
starfsánægju mun verða enn einn naglinn
í kistu þá sem búin hefur verið heimilis-
lækningum í landinu.
Nú eru kosningar afstaðnar og ný ríkis-
stjórn tekur við. Róum að því öllum árum
að allir þegnar þessa lands verði skráðir
hjá heimilislækni í síðasta lagi að fjórum
árum liðnum. Við heimilislæknar munum
ekki liggja á liði okkar til að svo megi
verða.
Stjórn LÍ
Þorbjöm Jónsson, formaður
Orri Þór Ormarsson, varaformaður
Magnús Baldvinsson, gjaldkeri
Salome Á. Arnardóttir, ritari
Björn Gunnarsson
Guðrún Jóhanna Georgsdóttir
Magdalena Ásgeirsdóttir
Þórarinn Ingólfsson
Þórey Steinarsdóttir
f pistlunum Úr penna stjórnarmanna U birta þeir sínar eigin
skoðanir en ekki félagsins.
LÆKNAblaðið 2013/99 247