Læknablaðið - 15.05.2013, Blaðsíða 25

UMFJÖLLUN O G GREINAR
„Það mikilvægast við rannsóknarvinnuna er að fá að taka þátt íað skapa nýja þekkingu en það lilýtur að vera eitt af lykilhlutverkum háskólasjúkralniss sem vill standa undir nafni,"
segir Davíð O. Arnar handhafi vísindastyrks úr verðlaunasjóði Árna Kristinssonar og Þórðar Harðarsonar í ár.
ég að einstaklingar vilji að hjartað vinni
sína vinnu án þess að þeir verði varir við
það. Þessi tilfinning að vera meðvitaður
um hjartsláttinn er mörgum mjög óþægi-
leg. Gáttatif getur sömuleiðis valdið mæði
og úthaldsskerðingu sem getur verið mjög
lúmsk. Afleiðingar gáttatifs til lengri tíma
geta verið mjög slæmar og meðal annars
valdið skemmdum á hjartavöðvanum,
svokallaðri hjartabilun."
Heilablóðfall er þekkt afleiðing gáttatifs
og Davíð segir skýringuna að finna
í því að blóðtappi geti myndast í gáttunum
þegar þær dragist ekki saman. Við gáttatif
hverfur gáttasamdrátturinn, blóðsegar
myndast í hjartanu, sér í lagi í vinstri
gáttar eyranu og seginn getur losnað og
mögulega farið til heilans og valdið heila-
áfalli með tilheyrandi lömunareinkennum.
Heilaáfall veldur oft og tíðum verulegri
færniskerðingu og getur dregið úr getu
aldraðra til að búa áfram heima hjá sér."
Til að fyrirbyggja blóðtappamyndun
hjá gáttatifssjúklingum eru þeim gefin
blóðþynningarlyf. Davíð segir að þetta sé
mjög áhrifarík meðferð en vandmeðfarin
þar sem blóðþynning geti sömuleiðis aukið
hættuna á alvarlegum blæðingum. „Því
þarf að velja þá sem eiga að fá blóðþynn-
ingu vel og við styðjumst við ákveðin skil-
merki í því tilliti. Kostirnir umfram galla
meðferðarinnar eru þó í flestum tifellum
ótvíræðir. í rannsókn sem við gerðum á
Landspítala og á heilsugæslunni Sólvangi
og birtum árið 2003 kom í ljós að mun
færri gáttatifssjúklingar voru í blóðþynn-
ingarmeðferð en áttu að vera það sam-
kvæmt skilmerkjum þess tíma. Sambæri-
legar niðurstöður komu fram í hollenskri
rannsókn sem gerð var fyrir fjórum árum.
Við teljum sennilegt að þessi mál séu í
betri farvegi núna en kannski er tímabært
að endurtaka þessa rannsókn til að komast
að því hvort við höfum í raun bætt okkur á
undanförnum tíu árum."
Algengi gáttatifs mun þrefaldast
Davíð hefur einnig starfað með Hjarta-
vernd að rannsóknum á gáttatifi. Hefur
hann, ásamt Hrafnhildi Stefánsdóttur
lækni, meðal annars staðið fyrir stórri
faraldsfræðilegri rannsókn á gáttatifi með
gagnagrunn sinn af Landspítala. Spá-
líkan um fjölgun tilfella gáttatifs á næstu
áratugum, byggt á gögnum Hjartaverndar,
sýnir sláandi niðurstöður. „Okkar spár
benda eindregið til þess að algengi
gáttatifs muni allt að þrefaldast á næstu
40 árum og höfuðástæðan er fjölgun aldr-
aðra meðal þjóðarinnar en það er stærsti
áhættuhópurinn."
Sömuleiðis hafa þau Hrafnhildur unnið
með vísindamönnum Hjartaverndar með
gögn úr Öldrunarrannsókninni sem
Hjartavernd stendur fyrir ásamt National
Institutes of Health í Bandaríkjunum. Þær
rannsóknir snúa að afleiðingum gáttatifs á
miðtaugakerfi, meðal annars á heilarúm-
mál og heilablóðflæði. í þessum rannsókn-
um hefur í fyrsta sinn verið sýnt fram á
tengsl gáttatifs við heilarýrnun óháð heila-
drepi. „Langvinnt gáttatif getur ýtt undir
heilarýrnun og vitræna skerðingu sem er
samsvarandi einu og hálfu ári í öldrun
heilans. Þessar niðurstöður benda til áður
óþekktrar afleiðingar gáttatifs og eru
mjög athyglisverðar. Þessum niðurstöðum
LÆKNAblaðið 2013/99 249