Læknablaðið - 15.05.2013, Blaðsíða 18

RANNSÓKN
Tafla I. Einkenni og áhættuþættir kransæðasjúkdóma hjá þátttakendum.
Meðaltal og staðalfrávik eru sýnd fyrir raðbreytur og fjöldi einstaklinga og hlutföll
isviga (%) fyrir flokkabreytur.
n=417
Karlar 286 (68,6)
Aldur (ár) 60,2±8,9
Líkamsþyngdarstuðull (kg/m2) 28,6±4,3
Sykursýki 30 (7,2)
Meðhöndlaður háþrýstingur 257 (61,6)
Blóðfitulækkandi lyf 341 (81,8)
Áður kransæðastífla 9 (2,2)
Reykir 90 (21,6)
Fyrrum reykingamaður 209(50,1)
Hefur aldrei reykt 118(28,3)
Meðaltal Agatston-skors 420±541
Miðgildi Agatston-skors 231
Spönn Agatston-skors 0-4275
æðarannsóknin var framkvæmd bæði fyrir (kalkskann) og eftir
skuggaefni (æðarannsókn). Þegar æðarannsókn var framkvæmd
var notuð afturvirk EKG-lyklun og kransæðar og holrými þeirra
metin af röntgenlækni. Hjartaþræðingarnar voru framkvæmdar á
hjarta- og æðaþræðingarstofum Landspítala með æðaþræðingar-
búnaði frá Siemens, Philips og General Electrics. Hver æðahluti
var skoðaður frá nokkrum mismunandi sjónarhornum. Upplýs-
ingar um einkenni og áhættuþætti einstaklinga voru sótt f gagna-
grunn SCAAR (Swedish Coronary Angiography and Angioplasty
Registry). Tilskilinna leyfa var aflað frá Vísindasiðanefnd og Pers-
ónuvernd.
Úrtakið var 462 einstaklingar en 27 einstaklingar voru úti-
lokaðir, meðal annars vegna stoðnets, hjáveitu- eða annarra
hjartaaðgerða, gáttatifs og líffærafræðilegs afbrigðis. Þá voru 18
útilokaðir vegna þess að rannsókn (TS eða hjartaþræðing) var
metin ógreiningarhæf af sérfræðingi. Alls voru því 417 einstak-
lingar (1668 kransæðasvæði) metnir og var magn kalks í krans-
æðum mælt á kalkskanni með Calcium Scoring hugbúnaði (Care-
strem Health, Rochester, NY). Agatston-skor var skráð fyrir fjögur
kransæðasvæði; vinstri aðalstofn (LM), vinstri millisleglakvísl
(LAD), vinstri umfeðmingskvísl (LCX) og hægri kransæð (RCA),
sem og samanlagt skor allra kransæðasvæða. Einstaklingar voru
flokkaðir eftir heildar Agatston-skori í 6 flokka: [0], [0,1-10], [10,1-
100], [100,1-400], [400,1-750] og [>750].
Notast var við úrlestur (niðurstöður og myndir) bæði röntgen-
og hjartasérfræðinga þegar metin var þrenging í kransæðum. Fyr-
ir hvert kransæðasvæði var skráð hvort og hversu mikil þrenging
var greind með TS annars vegar og hjartaþræðingu hins vegar,
flokkað í 6 flokka: 0% (engin þrenging), 1-29%, 30-49%, 50-69%,
70-99% og 100% (alger lokun). Kransæðasvæði var talið marktækt
þrengt (veikt) ef þrenging var a50% og einstaklingur með krans-
æðasjúkdóm (veikur) ef hann var með marktæka þrengingu á
einu eða fleiri kransæðasvæði. Ef fleiri en ein þrenging var á sama
kransæðasvæði var mesta þrengingin skráð. Athugað var hve rétt
TS-rannsókn greindi veika einstaklinga (þrenging óháð svæði)
annars vegar og hins vegar hve rétt TS greindi veik kransæða-
svæði (þrenging samkvæmt TS-rannsókn borin saman við niður-
stöðu hjartaþræðingar fyrir sama svæði).
Mynd 1. Agatston-skor (miðgildi) hjú körlum og konum ífjórum mismunandi aldurs-
hópum með fjölda (n) einstaklinga í Iwerjum hópi.
Krosstöflur voru gerðar til að meta greiningarhæfni TS og
næmi, sértæki, jákvætt og neikvætt forspárgildi reiknað, sem og
nákvæmni. Við samanburð hópa var notað óháð t-próf fyrir rað-
breytur og kí-kvaðrat próf fyrir flokkabreytur. Kappa-gildi var
notað til að meta fylgni milli greiningaraðferðanna tveggja á 6
stiga flokkunarskala. Þar sem dreifing Agatston-skors er mjög
hægri skekkt var því umbreytt með náttúrulegum logaritma (+1)
og notað við tölræðiúrvinnslu. ROC (receiver operating characteris-
tic) kúrfur voru gerðar til að kanna hve vel Agatston-skor hentar
til að greina kransæðasjúkdóm (s50% kransæðaþrengingu á einu
eða fleirum kransæðasvæðum). Út frá ROC-kúrfu var fundinn
Agatston-skor þröskuldur sem spáir best fyrir um a50% kransæða-
þrengingu. Tölfræðileg marktektarmörk voru sett við ps0,05. For-
ritin Excel (Microsoft Corp, Redmond, WA) og SPSS Inc., Version
17, fyrir Windows voru notuð við tölfræðiúrvinnslu.
Niðurstöður
Rannsóknarhópurinn samanstóð af 417 einstaklingum, 286 körl-
um (69%) og 131 konu. Meðalaldur þátttakenda var 60,2±8,9 ár.
Tafla I sýnir helstu einkenni og áhættuþætti kransæðasjúkdóma
hjá þátttakendum. Meðaltal Agatston-skors var 420, miðgildi 231
og spönn frá 0-4275. Ekki reyndist marktækur munur á Agat-
ston-skori milli karla (miðgildi 250) og kvenna (miðgildi 205) (p-
gildi=0,094). Alls voru 38% karla og 33% kvenna með Agatston
Tafla II. Fylgni mældra kransæðaþrengsla samkvæmt sex stiga flokkun milli
tölvusneiðmynda af kransæðum (TS) og hjartaþræðingar í 1668 kransæða-
svæðum (417 einstaklingar).
Hjartaþræðing
Þrengsli % 0 1-29 30-49 50-69 70-99 100 Alls
TS 0 522 37 35 18 26 0 638
1-29 126 41 28 12 11 0 218
30-49 94 34 66 30 33 1 258
50-69 65 44 74 51 88 2 324
70-99 13 14 32 24 98 26 207
100 1 1 3 0 4 14 23
Alls 821 171 238 135 260 43 1668
TS = Tölviisneiðmynd
Kappa-gildi, = 0,29 (p=0,001)
242 LÆKNAblaðið 2013/99