Læknablaðið - 15.05.2013, Blaðsíða 26

UMFJÖLLUN O G GREINAR
verður fylgt eftir með rannsóknum á heila-
blóðflæði hjá einstaklingum með og án
gáttatifs og sömuleiðis hjá einstaklingum
með gáttatif fyrir og eftir rafvendingar."
Niðurstöður komu á óvart
Þá hefur Davíð verið í samstarfi við
vísindamenn frá Háskóla Islands, lækna
af Landspítala og fleiri um klínískar
lyfjarannsóknir á gáttatifi, meðal annars
áhrifum ómega-3 fjölómettaðra fitusýra.
„Ómega-3 fjölómettaðar fitusýrur
hafa marga eiginleika sem talið var að
gætu nýst vel gegn gáttatifi, þar á meðal
bein raflífeðlisfræðileg áhrif á jónagöng í
frumuhimnum, bólgueyðandi áhrif og þær
vinna gegn bandvefsmyndun. Rannsóknir
okkar skoðuðu áhrif ómega-3 fjölómett-
aðra fitusýra á tilkomu gáttatifs eftir
opna hjartaskurðaðgerð. Niðurstöðurnar,
sem komu okkur mjög á óvart, sýndu að
notkun ómega-3 fjölómettaðra fitusýra dró
ekki úr algengi gáttatifs. Þvert á móti voru
þeir sem fengu gáttatif með hærra hlut-
fall ómega-3 fjölómettaðra fitusýra, bæði í
blóðvökva og frumuhimnum, en þeir sem
fengu ekki gáttatif. Þessar niðurstöður
sýna kannski fremur en margt annað
hversu mikilvægt er að gera klínískar
rannsóknir á meðferðarkostum áður en
byrjað er að nota þá."
Aðspurður um hvort hægt sé að fyrir-
byggja gáttatif með einhverjum ráðum,
segir Davíð svo ekki vera enn sem komið
er. „Erfðafræðirannsóknir okkar munu lík-
lega í framtíðinni geta hjálpað við að finna
einstaklinga sem eru í áhættuhópi. En eins
og staðan er núna myndum við aðallega
ráðleggja þeim að koma í reglulegt eftir-
lit svo hægt sé að hefja meðferð um leið
og gáttatifið lætur á sér kræla. Meðferðin
er auðveldari eftir því sem fyrr er hægt
að grípa inní, því ómeðhöndlað gáttatif
til lengri tíma veldur ákveðnum grunn-
breytingum í hjartanu sem erfitt er að
lagfæra. Þegar það gerist verður meðferð
sjúkdómsins mjög erfið.
Ferill sjúkdómsins er þannig að í upp-
hafi fær sjúklingurinn gáttatifsköst sem
standa stutt og lagast af sjálfu sér. Síðan
koma lengri tímabil gáttatifs sem ekki
lagast nema með lyfjagjöf eða rafvend-
ingu. Þegar lengra er komið duga þessar
aðgerðir ekki til og gáttatifið telst lang-
vinnt. Það eru hins vegar ákveðnar vís-
bendingar um að brennsluaðgerð snemma
á ferli sjúkdómsins, þar sem brennt er inn
í vinstri gáttina til að einangra lungnablá-
æðar, geti virkað vel til að stöðva fram-
gang sjúkdómsins. Brennsluaðgerðir eru
lofandi i meðferð gáttatifs. Þær hafa verið
að þróast síðustu árin og við bindum tals-
verðar vonir við að brennsluaðgerð verði
einn af hornsteinunum í meðferð sjúk-
dómsins í framtíðinni. Aðgengið að þeim
er þó takmarkað enn sem komið er."
Markmið rannsókna
„Það mikilvægasta við rannsóknarvinn-
una er að fá að taka þátt í að skapa nýja
þekkingu en það hlýtur að vera eitt að
lykilhlutverkum háskólasjúkrahúss sem
vill standa undir nafni. Rannsóknarvinna
er sömuleiðis mjög gefandi og hún hjálpar
einnig til við að brjóta upp hina daglegu
rútínu í klínískri vinnu. Rannsóknirnar
veita líka tækifæri til kynnast nýju fólki og
skapa tengslanet við erlenda kollega með
innsýn í það nýjasta og besta sem er að
gerast í greininni. Hvað mig sjálfan varðar
þá snýst þetta sömuleiðis um að skapa sér
akademískan feril og og styðja við yngra
fólk sem vill gera slíkt hið sama," segir
Davíð.
Davíð segir að á undanförnum árum
hafi læknar Landspítala verið mjög dug-
legir við að stunda rannsóknir og birta
niðurstöður sínar í vísindagreinum. „Þetta
er til vitnis um mikinn áhuga meðal
lækna á rannsóknavinnu en sýnir í raun
einnig að hér eru mjög öflugar stofnanir
sem hafa reynst traustir bakhjarlar, eins
og Hjartavernd og íslensk erfðagreining.
Þetta eru framúrskarandi rannsóknastofn-
anir þar sem unnið er gríðarlega öflugt
starf. Samvinna okkar á Landspítala við
þessar stofnanir hefur skilað merkilegum
niðurstöðum í mörgum greinum læknis-
fræði og lífvísinda."
Davíð segir að jákvætt viðhorf Islend-
inga til þess að taka þátt í rannsóknum og
skilningur almennings á mikilvægi þeirra
sé undirstöðuatriði í því hversu vel hefur
tekist til við stórar erfðafræðilegar og far-
aldsfræðilegar rannsóknir. „Þar má nefna
hversu viljugir íslendingar hafa verið
að taka þátt rannsóknum Hjartaverndar
og einnig hversu margir hafa gefið ís-
lenskri erfðagreiningu lífsýni. Hluti af
skýringunni er sennilega að við erum lítil
þjóð með tiltölulega hátt menntunarstig,
sem skapar ákveðinn skilning og jákvæðni
gagnvart vísindavinnu. íslendingar eru
líka forvitnir og samvinnufúsir og vilja
gjarnan leggja sitt af mörkum til að skapa
nýja þekkingu."
Davíð bætir því við að það sé mikil-
vægt að rannsóknarvinna sé gefandi
því megnið af henni er unnið utan hefð-
bundins vinnutíma. „Þetta er unnið á
kvöldin og um helgar og vafasamt hvort
það gengi upp ef ekki væri brennandi
áhugi til staðar. Slíkt gengur þó auðvitað
ekki til lengdar og maður finnur fyrir því
að þeir eru sífellt færri sem eru tilbúnir
að leggja sinn frítíma í rannsóknavinnu.
Það er mikil mannekla hér á spítalanum
og enginn skortur á verkefnum. Helsta
ógnin við frekari framþróun í rann-
sóknum hérlendis er að mínu mati skortur
á vernduðum tíma. Þetta er jafnvel stærri
vandi heldur en skortur á fjármagni. Það
er kannski farið að sjást nú þegar í færri
birtum vísindagreinum og færri erindum
á sérgreinaþingum hérlendis. Læknar í
dag eru síður tilbúnir til að fórna frítíma
sínum í rannsóknir, sem eru eins og fyrr
segir oft hrein viðbót við fulla klíníska
vinnu. Viðhorfin hafa einfaldlega breyst
og margir draga skýrari mörk en áður á
milli starfsins og einkalífsins. Það er því
mjög mikilvægt þegar mönnun spítalans
er skipulögð til framtíðar að tekið sé tillit
til þessa og gert ráð fyrir tíma til rann-
sókna. Það er til marks um vilja stjórnenda
spítalans til að hér séu stundaðar rann-
sóknir, að þrátt fyrir mikinn niðurskurð
hafi rannsóknasjóður Landspítala ekki
verið skertur og jafnvel verið bætt í. Það
ber að hrósa þeim fyrir það. Það er síðan
eitt af brýnu verkefnunum að skipuleggja
vinnu lækna þannig að klínísk þjónusta,
kennsla og vísindavinna skipi jafn háan
sess í starfsemi spítalans," segir Davíð O.
Arnar að lokum.
250 LÆKNAblafliS 2013/99