Þjóðlíf - 01.12.1985, Qupperneq 59

Þriggja túra strákarnir
Hvers konar upplýsingum eiga
sjómerm aðgang að um öryggis- og
aðbúnaðarmál um borð, sérstaklega
viðvaningar? Fá merm nauðsynlega
starfsþjálfun?
„Um borð í hveijum togara er til sjó-
mannaalmanak sem er gefið út árlega.
Þar eru m.a. upplýsingar um alla þessa
þætti, t.d. eru sjólogin þama. Þetta
sjómannaalmanak er geymt í brúnni og
jú, jú, manni er yfirleitt heimilt að kíkja í
það en maður verður að biðja um það
því að skipstjórinn á þetta almanak.
Um borð í hverjum einasta togara er
tafla frá Slysavamarfélagi íslands um
hvemig á að losa björgunarbáta og eins
hvemig menn eiga að raða sér niður í
bátana. Þessi tafla hangir yfirleitt í
borðsalnum; það er mjög gott. Ég get
hins vegar ekki sagt að ég hafi orðið
var viðleitni, hvorki af hálfu Slysa-
vamarfélagsins, Siglingamálastofnunar
né sjómannasamtakanna og hvað þá
útgerðarmanna, til að miðla fræðslu um
vinnuvemd eða sem sagt, aðgerðir til
að tryggja heilsu manna og öryggi til
sjós. Sú fræðsla sem veitt hefur verið er
einkum um björgunarbáta, frágang í
lest en síðast en ekki síst um vinnslu á
fiski. Það er miklu meira til af
fræðsluefni um vinnslu og meðferð
sjávarafurða en um öryggi og heilsu
sjómanna.
Úr því þú nefnir viðvaningana, þá vil
ég nefna eitt atriði sem án efa er ein
helsta ástæðan bak við hin tíðu slys.
Hæfum og vönum sjómönnum fer
nefnilega hríðfækkandi vegna
launamála. Það má skipta hásetum í tvo
hópa: Annars vegar eru menn sem eru
að koma um borð í fyrsta skipti og em
bara viðvaningar, þriggja túra strákar
sem við köllum. Hins vegar eru það
hásetar sem orðnir eru netamenn og
það er kúnst að verða góður
netamaður. En launamunurinn á milli
þessara tveggja hópa er aðeins 1000
krónur á hvem túr sem þýðir auðvitað
að netamaðurinn vill frekar vera hjá
fjölskyldu sinni í landi og vinna á
netaverkstæði og fá ágæt meðallaun,
heldur en að vinna tvöfalda vinnu, bæði
fyrir sjálfan sig og viðvaninginn og
horfa síðan upp á það að
viðvaningurinn fái svo til sömu laun.
Launamálin stuðla með öðrum orðum
að því að setja vana menn í land og í
staðinn fáum við þriggja túra strákana
og þar af leiðandi höfum við aldrei
nauðsynlegan kjama um borð sem
hægt er að veita rétta starfsþjálfun m.a.
Togvírsspil. I því hangir toghleri, algeng þyngd 1.750 kg. Pétursegir þettaspil vera
rétt staðsett; aftarlega á vinnudekki. Algengast er að sjá þessi spil fremst á
dekkinu sem eykur hættuna fyrir þá sem þar vinna, t.d. ef vír slitnar. Þessi
staðsetning er að sögn Péturs undantekning á ískenskum togurum.
Varabobbingar í grind. Hér er tryggilega frá öllu gengið og bobbingarnir m.a.
bundnir með keðjum. Þessu er oft mjög ábótavant á íslenskum togurum og mörg
slys verða á þann hátt að menn slasast á fótum við það að bobbingarnir velta á þá
vegna lélegs frágangs.
Hér er löglegur skutrennuloki uppi. Hann er settur niður með vökvakerfi við hífingu
og er þá rennan opin aftur úr. Lokinn minnkar hættuna á að brot taki menn af
dekki. Reglugerð um að svona lokar skuli vera um borð í skuttogurum er tiltölulega
nýtilkomin. Áður var rennunni gjarna lokað með nokkurs konar vængjahurð sem
var gagnslaus að sögn Péturs og yfirleitt höfð opin heilu túrana.
ÞJÓÐLÍF 59