Þjóðlíf - 01.08.1987, Blaðsíða 25

INNLENT
Karlmenn sem kýla
Er nokkurrar hjálpar aö vænta?
veruleg umfjöllun hefur átt sér stað
nu á síðari árum um ofbeldi gegn konum og þá
helst í tengslum við kvennahreyfingar svo og
e|nstaka mál sem upp hafa komið og verið
r®dd opinberlega.
Hins vegar er sjaldan talað um hverjir fremja
Petta ofbeldi. Þessi grein mun að mestu fjalla
um gerenduma, þá sem slá, og við veltum því
v'rir okkur hvort þetta sé marglitur hópur,
tlvernig karlmönnum líður þegar þeir slá kon-
nr °g hvort hægt sé að hjálpa þeim ef vilji er
2rir hendi af þeirra hálfu.
.r HVERJU? Þegar rannsóknir sýndu að
töluverður hluti kvenna bjó við aðstæður þar
^em ofbeldi var daglegt brauð, var farið að
nna skýringar á því af hverju sumum karl-
monnum var svo tamt að berja konur. Hér
utu margar kenningar upp kollinum og mun
e8 aðeins stikla á því helsta í þessu sambandi.
Sumir vilja halda því fram að valdamisvægi
togstreita sem kemur fram innan fjöl-
I y'öunnar verði þess valdandi að ósætti er
eyst með ofbeldi. I okkar menningu hefur það
verið algilt að telja karlmanninn “æðra kyn“,
þar sem hann átti að stjóma og hafa öll völd
sem skiptu máli á sinni hendi. Þessi ímynd,
hefur verið að breytast og konur nútímans
hafa krafist jafnréttis sem hefur hugsanlega
leitt til þess að valdahlutföllin hafa raskast.
Þetta getur virkað sem bein ögmn á karlmenn
og þeim fundist að staða sín verði ótrygg. Meiri
og almennari menntun kvenna hefur einnig
orðið til þess að raska ró þeirra; margir karl-
menn upplifa sig í dag sem “manninn hennar
Stínu" þar sem Stína hefur góða og vellaunaða
stöðu, öfugt við það sem uppeldið kenndi
okkur.
Félagslegir þættir hafa einnig verið notaðir
til þess að útskýra ofbeldi. Bent hefur verið á,
að algengara er að þeir sem hafa litlar félags-
legar bjargir grípi frekar til líkamlegs ofbeldis
en þeir sem gott vald hafa á sinni félagslegu
stöðu. Með góðu valdi á félagslegri stöðu er átt
við að menn geti rætt málin og kunni að fá
útrás á annan hátt en með ofbeldi. Nú er til
töluvert af bókum, þar sem konur skýra frá því
hvernig það var og er að búa við ofbeldi af
hálfu maka. í sömu bókum reyna þessar konur
að finna skýringu á því hvers vegna þær voru
beittar ofbeldi. Oft vitna þær í uppeldi makans,
það hafi verið Iélegt, foreldrar neytt vímuefna
eða að þær finna skýringu í vinnu hans; honum
gangi illa í vinnunni. Þær segja jafnvel stundum
að þær eigi þetta skilið, séu þreyttar og illa upp
lagðar þegar hann kemur heim og fleira í þeim
dúr.
Eva Lundgren, norskur félagsfræðingur
hefur stundað rannsóknir í nokkurn tíma á
fjölskyldum sem telja sig vera sérstaklega
kristnar. Hún hefur m.a. tekið viðtöl við fjölda
kvenna, þar sem þær ræða stöðu sína og trúna.
Það hefur vakið verulega athygli, að margar af
þessum konum greina frá hrottalegu ofbeldi
frömdu í nafni kristinnar trúar. Það sem hefur
einkennt þessar frásagnir er að konurnar sjálf-
ar trúa því að þær eigi þetta skilið, þær séu ekki
nógu trúaðar. “Það er hluti af trúnni að þjást",
svo notuð séu orð þeirra. Að auki dettur þeim
ekki í hug að brjótast út úr hjónabandi sínu,
þar sem eiginmennimir eru oft “kristnir leið-
togar" sem allir bera virðingu fyrir, þær eru
þess fullvissar að þeim yrði ekki trúað.
Ekki er hægt að fjalla um skýringar á því af
hverju konur verða fyrir ofbeldi, án þess að
minnast á þann rétt sem margir karlmenn telja
sig hafa í krafti hjónabandsins og aldagamalla
25