Þjóðlíf - 01.11.1987, Blaðsíða 57

NATTURAN
vakið athygli á útrýmingarhættu ýmissa
fugla- og spendýrategunda. Alþjóðanáttúru-
venidarsjóðuritut (World Wildlife Fund)
hefur t.d. Pandabjörninn sem tákn fyrir sant-
tökin. Það er reynt að snerta tilfinningar
fólks með því að benda á hættuna sem vofir
yfir ýmsunt stórum og glæsilegum dýrateg-
undum. Kondórinn og pandan eru gælu-
verkefni margra áhugamanna um umhvert'-
isvernd, og ekkert nema gott um það að
segja, en á sama tíma deyja út fjölmargar
lífverur afskiptalaust. Þegar byggja átti stíflu
í fljóti í Bandaríkjunum fyrir skemmstu
bentu vísindamenn á að með þeirri fram-
kvæmd yrði smáfiskategund sem þar fannst,
útrýmt með öllu. Hvaða máli skiptir eitt síli,
spurðu agndofa virkjunarstjórnendurnir.
Víða hafa stjórnvöld þó tekið við sér og
gripið til ráðstafana til að vernda deyjandi
dýrategundir. í Bandaríkjunum einum er
talið að 450 tegundum sé ógnað vegna
mannvirkja og mengunar. Þar hefur þingið
sett lög sem ntiða að verndun dýra í útrým-
ingarhættu. í Ástralíu var nýlega lagt fram
lagafrumvarp sem heimilar stöðvun allra
framkvæmda sem gætu ógnað afkomu dýra-
tegunda. Þrátt fyrir efnahagsörðugleika
Costa Rica hafa stjórnvöld þar afmarkað unt
10% landsvæöisins sem þjóðgarða eða sér-
stök griðlönd friðaðra dýra.
• Nashyrningar í Afríku eru í yfirvofandi
útrýmingarhættu.
16 Aríkuríki verja allt að 45 miljónum
dollara í rekstur þjóðgarðssvæða og annarra
verndarsvæða. Þar er t.d. Afríkunashyrning-
urinn í yfirvofandi útrýmingarhættu vegna
ásóknar veiðiþjófa. Stórfækkun fílsins hefur
• 14 nagapategundir hafa þegar dáið út.
Einstakt lífrfld í hættu
Fátæktin veldurskaða
MADAGASKAR, er náttúruparadís í bráðum útrýmingarháska.
Margir sérfræðingar halda því fram að eyjuna ætti umsvifalaust að
setja á forgangslista þeirra sem berjast fyrir unthverfis- og náttúru-
vernd.
líka vakiö rnikla athygli þó hann sé ekki enn
kominn niður fyrir hættumörk.
STRÍÐSÁSTAND. í dag eru eftirlifandi 5
nashyrningstegundir í Afríku, á Súmötru,
Indlandi og á Jövu. Árið I970 voru talin 65
þúsund dýr í Afríku sunnan Sahara. Nú eru
aðeins eftir 3800 nashyrningar. Flest eru
þessi dýr í Zimbabwe á verndarsvæði í
Zambezidalnum. Forsætisráðherrann, Ro-
bert Mttgabe, gaf út fyrirskipun fyrir þremur
árum sem heimilaði landvörðum að skjóta á
staðnum hvern þann veiðiþjóf sem sæktist
eftir nashyrningshorni. Flestir eru skotnir á
færi eins og unt stríðsástand sé að ræða. Til
þessa hafa 29 veiðiþjófar verið drepnir í
Zambezidalnum en ekkert lát er þó á ferðum
veiðiþjófa yfir landamærin frá Zambíu og
ráðamenn gera sér nú Ijóst að grípa verður til
frekari ráðstafana ef hægt á að vera að bjarga
síðustu nashyrningunum.
Ýmis alþjóðasamtök hafa tekið saman
höndum til að koma í veg fyrir verslun með
nashyrningshorn og aðrar afurðir dýra sem
eru í útrýmingarhættu. CITES-sáttmálinn
miðar að þessu, en hann er samkomulag á
milli þjóða um bann við verslun á sjaldgæfum
dýrategundum og afuröum þeirra. Þegar
hafa 90 þjóðir undirritað sáttmálann og tek-
iö ákvæði hans í lög, en þess má geta að
Á þessari eyju við austurströnd Afríku hefur þróast ntjög fjöl-
skrúöugt lífríki í einangrun á 30 miljón árum. Þar má finna fjöl-
skrúðugra blóma og plöntulíf en á öllu meginlandi Afríkij,, á Mada-
gaskar má finna 142 froskategundir sem hvergi lifa annarsstaðar,
106 fulgategundir, og svo mætti áfram lengi telja.
Dýralíf á eynni er hvað þekktast fyrir hinageðfelldu nagapa. í dag
eru eftirlifandi 28 tegundir nagapa á Madagaskar en talið er að 14
nagapategundir hafi dáið út á þeim 1500 árum sem liðin eru frá því
aö menn hófu þar búsetu.
Það eru ekki veiðiþjólar eða loöskinnaframleiðendur sem ógna
dýrategundum eyjunnar. Fjölbreytt lífríkið fer illa saman með fátækt
landsmanna og því eru það bændur sem valda mestum skaða. Þöfin
fyrir aukið ræktunarland hefur valdið því að sífellt er verið að ganga
á skóglendi eyjunnar. Nú er svo komið að aðeins eru eftir örfá
nagapadýr af sumum tegundum. Útrýming vofiryfir. Stjórnvöld hafa
tekið höndum saman við náttúruverndarsamtök til að vernda lífríki
eyjunnar. Verndun nagapanna hefur verið sett sem forgangsverkefni
í þessari viðleitni og er nú reynt að auka viðkomu stofnanna í
dýragörðum og á rannsóknarstofum. Til þessa hafa þær tilraunir þó
ekki gefið góða raun. Nagaparnir eru svipaðir öðrum dýrategundum
um þá nöturlegu staðreynd aö til aö lifa og fjölga sér þurfa dýrin að
búa í óskertum, náttúrulegum heimkynnum.
• Úr International Herald Tribune
57