Þjóðlíf - 01.11.1987, Blaðsíða 58

Þjóðlíf - 01.11.1987, Blaðsíða 58
íslendingar eru í hópi örtarra þjóöa á Vesturlöndum sem enn hafa ekki fengist til aö samþykkja CITES-sáttmálann. Á þeim alþjóölega „hættulista," þar sem skráöar eru dýrategundir sem eru komnar undir hættu- mörk og sáttmálinn nær yfir, eru hvalateg- undir. Fengu íslendingar aö kynnast ákvæö- um hans þegar stjórnvöld í Þýskalandi stöövuöu hvalkjötiö í Hamborg fyrr á þessu ári. Þar var taliö aö verið væri að brjóta þýsk lög sem byggöu á CITES-sáttmálanum, meö hvalkjötssölunni. Fréttir berast nú af því aö þjóögaröar og verndarsvæöi villtra dýra geri ekki þaö gagn sem vænst var. Ástæöan er fyrst og fremst sú aö landrými erekki nóg. Útrýmingásérstað innan dýragaröasem utan. Prófessor PaulR. Ehrlich, viö Stanford háskólann í Banda- ríkjunum, sagöi á fyrrnefndri ráöstefnu um útrýmingarhættuna: „Dýragaröar hafa miklu hlutverki aö gegna í þessum málum. en ég tel aö aðeins í undantekningartilvik- um, og meö miklum kóstnaöi, getum viö NÁTTÚRAN vænst þess aö hægt veröi aö viðhalda dýra- stofnum yfir langan tíma á verndarsvæðum og hleypa þeim síöan at'tur út á náttúruleg búsvæöi þeirra... Viö erum aöeins aö blekkja okkur ef viö ímyndum okkur aö svo lengi sem viö verndum þjóögaröana þurfum viö ekki aö hafa neinar áhyggjur af fjölbreytni lífríkisins." Sem dæmi er nefnt aö einn grábjörn flakk- ar um 300 þúsund hektara landrými. Yellowstone-þjóðgarðurinn í Bandaríkjun- um er 900 þúsund hektarar. „Dýragarðar hjálpa dýrunum til aö skrimta," segir einn dýrafræöingur. Nú er svo komið aö allir eftirlifandi vísundar í Bandaríkjunum geta rakiö ættir sínar í Bronx dýragarðinn. Meðal þeirra dýrategunda sem eru á lista náttúruverndarsamtaka vegna yfirvofandi útdauöa eru blettatígurinn, risaskjaldbök- urnar á Galapagos, onyx-antílópan, górillan g gráúlfsundirtegund í Bandaríkjunum. Ef heldur sem horfir bætist Afríski fíllinn brátt í þennan hóp. Fækkun hans liefur veriö óhugnanlega hröö síðustu ár. Eyöingaröll mannsins þrengja sífellt meira aö lífríkinu. Prófessor Paul R. Ehrlich segir: „Útrýming mannsins á náttúrunni gctur haft stórvægilegar afleiðingar fyrir allt vistkerfið - afleiöingar. sem eyða um leið þeim afnotum sem viö höt'um haft af lífríkinu og byggjum lú okkar á." • Omar Friöriksson Heiniildir: Aninutl Extinctions. Smithsonian Institulio11 t’ress. U.S.News & World Report. The Economist. Tin>e o.fl. Mikilvægast að vemda búsvæðin________________________________________ Kristinn Skarphéöinsson,fíffræöingur hjá Náttúrufræöistofnun íslands ÞAÐ VERÐUR aö segjast aö maður fylltist hálfgerðu vonleysi viö aö kynna sér útrýmingu í lífríkinu því þetta stefnir allt niður á viö," segir Kristinn Skarphéðinsson, líffræðingur hjá Náttúrufræðistofnun Is- lands, í samtali viö ÞJÓÐLÍF. Kristinn lagöi stund á framhaldsnám í Bandaríkjunum og sótti þá námskeið hjá þekktum prófessor sem fjallaði um útrýmingu dýra. Prófessor þessi, Stanley A. Temple, hefur lagt stund á aö athuga útrýmingarvandamáliö og er t.d. í hópi þeirra vísindamanna sem reyna nú aö bjarga Kondórnum í Kali- fórníu. „Þaö var komiö víða viö í náminu því þessi mál eru margflókin og á þau má Iíta ekki bara líffræðilega, heldur og frá pólitísku. félagslegu og efnahagslegu sjónarmiði. Meginatriöiö er þaö að við Vestur- landabúar eigum mjög erfitt meö aö búa í sambvli viö náttúruna og erum sífellt aö ganga á höfuðstólinn," segir Kristinn. „Aöalvandamálið er að verið er aö eyöileggja kjörlendi dýranna. Ef þaö á aö breytast veröur maöurinn hreinlega aö breyta Iífsháttum sínum. Náttúruverndarsamtök hafa í auknum mæli beint sjónum frá því aö vernda einstakar dýrategundir yfir í þaö aö koma á verndun og friöun búsvæöa. Mönnum er orðið þaö ljóst að nú verður aö velja og hafna, því þaö eru ótal dýrategundir og Iífverur í bráöri útrýmingar- hættu, eöa eru þegar horfnar af sjónarsviðinu. Þau svæöi sem búa yfir fjölbreyttasta lífríkinu eru í mestri hættu í dag, þ.e. regnskógarnir. Enn hafa vísindamenn ekki aflað nægrar þekkingar á þeirri mergö tegunda lífvera til aö átta sig á hvað glatast. en þaö er vitað aö eyöing skóga og votlendis og náttúrurask á ýmsum eyjum í Kyrrahafinu og við strendur Afríku, hefur mjög alvarlegar afleiðingar. Mest útrýming einstakra dýrategunda viröist helst eiga sér staö á einangruðum eyjum þar sem vistkerfiö er mjög viökvæmt • Kristinn Skarpéöinsson: „Fylltist vonleysi." fyrir hvers kyns raski og þaö getur liaft afgerandi þýöingu fyrlf afkomu dýranna." Kristinn segir aö rökin fyrir verndun dýrategunda og lífríkisins seu marghliöa. Sú siöferöilega skylda aö varöveita fjölbreytni lífríkisinS er oft nefnd. En efnahagsleg rök vega líka þungt. Úr regnskógunun1 fáum viö geysilega mikið af nytjaplöntum sem við neytum í dagleu*1 lífinu og eins til lyfjaframleiðslu, svo eitthvaö sé nefnt. Eyðing regn' skóganna getur haft úrslitaáhrif á áframhaldandi líf hér á jörðin1’1 vegna þess hver súrefnisverksmiöja skógarnir eru fyrir andrúmsloh iö. Ent einhverjar dýrategundir íútrýmingurhœttu hérlendis? „Nei. Þaö eru engar tegundir sem bundnar eru við ísland í útr>n’ ingarhættu. Hins vegar eru hér nokkrar tegundir sem eru nlJl|)- fáliöaöar. Þar má nefna bjöllutegund, húsasmiöinn, sem hefur tæk aö mikiö eftir aö hætt var aö búa í torfhúsum, og e.t.v. mætti tinn‘‘ fleiri pöddur sem eru aö nálgast útrýmingu, þó aö þaö sé uk 58
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Þjóðlíf

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.