Þjóðlíf - 01.07.1991, Page 26

ERLENT
hlutverki. Þar sem heiður fjölskyldunnar
byggist á sómakærri hegðun konunnar
hvílir sú skylda á karlmönnunum að
hreinsa af þá bletti sem geta rýrt heiður
hennar. Óhlýðin kona er ögrun við vald
eiginmannsins og réttlætir oft barsmíðar
og þá gjarnan í allra augsýn til að sýna
þorpsbúum hver sé húsbóndinn á heimil-
inu. Sumir glæpir eru taldir það alvarleg-
ir, t.d. ef kona gerist sek um hórdóm að
ekkert getur hreinsað þann smánarblett af
fjölskyldunni nema blóð.
Iarabískum dagblöðum má ósjaldan
lesa fréttir af slíkum glæpum (crime of
honour). Meðal fátækari stétta í dreifbýli
er þessi siður enn í fullu gildi og faðir eða
bróðir verða að gjöra svo vel að sýna dug í
sér til að framfylgja þessari skyldu ef
stúlka innan fjölskyldunnar er grunuð um
slíka synd. Ef þeir skorast undan þýðir
það ævarandi mannorðsmissi og ásakanir
um hugleysi jafnt frá körlum sem konum.
Sumir hópar eru umburðarlyndari. I stór-
borgum er þessi siður löngu aflagður og
Karlmaðurinn skal ekki láta sér neitt fyrir brjósti brenna.
sum ríki hafa jafnvel bannað slík morð
með lögum en í reynd eru þessi lög hunds-
uð og oft á tíðum ekki viðlagðar refsingar
við þeim.
Ungur drengur lærir því snemma að
vera siðgæðisvörður systra sinna og stund-
um fylgdarmaður ef þær fara út úr húsi.
Innan veggja heimilisins er víst nokkuð
algengt að drengir skipi systrum sínum
fyrir og berji þær ef þær hlýða ekki fljótt
og vel, jafnvel þó þær séu eldri en þeir.
Kvenleiki kvennanna byggist á þeirri
hugmynd að þær séu viðkvæmar og þarfn-
ist verndar. Fjölskyldunni eða ættinni ber
lagaleg og siðferðisleg skylda til að sjá fyrir
þeim svo framarlega sem þær hegða sér
innan velsæmismarka. Fyrst sér uppruna-
fjölskyldan fyrir þeim, síðan fjölskylda
eiginmannsins. Við skilnað ber fjölskyldu
konunnar skylda til að taka við henni aftur
en hún reynir undantekningarlaust að
gifta hana aftur. Yfirleitt gengur það ágæt-
lega því fyrrverandi eiginmaðurinn fær
alltaf forræði yfir börnum þeirra. Hins
vegar eru ekkjur lágt skrifaðar því þær
mega ekki giftast aftur og eru því taldar
baggi á eigin fjölskyldu.
Hefðin krefst þess af konu að hún sé
auðsveip, hlýðin, dugleg og hógvær og sé
laus við alla forvitni um það sem henni
„kemur ekki við“. Stúlkum er kennt að
markmið þeirra í lífinu sé að giftast og eiga
börn. Strax frá barnsaldri hjálpa þær móð-
ur sinni við heimilisverkin og gæslu yngri
systkina. Við giftingu flytjast þær svo inn
á heimili tengdaforeldranna. Þeim ber að
hlýða tengdamóður sinni umyrðalaust og
alloft gengur það ekki átakalaust fyrir sig.
Ungri tengdadóttur er oft tekið með mik-
illi tortryggni og vökult auga tengda-
móðurinnar vegur og metur hverja gjörð
hennar. Margar sögur eru til af slíku mis-
sætti milli tengdamæðgna og algengast er
að sonurinn taki frekar upp hanskann
fyrir móður sína en eiginkonu þegar slær í
brýnu milli þeirra, þar sem lítil reynsla er
komin á eiginkonuna. Frjósemi hennar er
eina útgönguleiðin úr ánauðinni og þegar
nokkur börn eru komin í heiminn eykst
þrýstingur á eiginmanninn að þau stofni
til eigin heimilis.
Þó svo að Kóraninn banni ekki
getnaðarvarnir undir vissum
kringumstæðum vilja konur ekki nota þær
því stór barnahópur er þeirra eina tæki til
að öðlast betri stöðu. Meðan kona er á
barneignaraldri er henni oft vantreyst og
eðli hennar talið hvikult og veiklundað.
Þær eru vaktaðar og rík áhersla er lögð á að
þær beri slæðuna og jafnvel blæjuna rétt
(fer eftir svæðum), noti ekki snyrtivörur
26 ÞJÓÐLÍF