Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2008, Blaðsíða 30

XVIII. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
FYLGIRIT 57
Alvarlegir fylgikvillar geta verið ásvelging með endurteknum
lungnabólgum og vannæring.
Sjúkratilfelli: Um er að ræða tvö tilfelli þar sem framkvæmdar
voru í fyrsta skipti á íslandi aðgerðir á ZS með sveigjanlegri
holsjá. Fyrra tilfellið er 87 ára gömul kona með háþrýsting og
byrjandi elliglöp. Hún var innlögð vegna endurtekinnar lungna-
bólgu beggja vegna sem talin var vera vegna ásvelgju. Saga var
um hægt versnandi kyngingarerfiðleika og hafði hún að mestu
nærst á fljótandi fæðu síðastliðinn tvö ár og lést um rúm 10 kg.
Framkvæmd var kyngingarrannsókn með skuggaefni og kom
í ljós stór (6 cm) ZS. Var henni ekki treyst í aðgerð í svæfingu
en ákveðið að gera aðgerð í holsjá. Eftir aðgerð gat hún nærst á
eðlilega hátt og líkamsþyngd tók að aukast. Seinna tilfellið er 71
árs gamal karlmaður með sögu um vanstarfsemi á skjaldkirtli,
kransæðasjúkdóm og væga langvinna nýrnabilun. Síðastliðin
fimm ár hafði hann hægt vaxandi kyngingarerfiðleika og var
farinn að sneiða hjá ákveðinni fæðu en þyngd var þó stöðug.
Hann hafði orðið stöðuga tilfinningu um aðskotahlut í hálsi,
bakflæði á fæðu í munn og hósta. Röntgenrannsókn leiddi í Ijós
4 cm stóran ZS. Holsjáraðgerð var gerð og gekk án fylgikvilla.
Einkenni hurfu eftir aðgerð.
Umræða: Hingað til hafa aðgerðir á ZS á íslandi verið fram-
kvæmdar í opnum aðgerðum á hálsi eða með stífum holsjám í
svæfingu. Víða erlendis hefur frá árinu 1995 færst í vöxt að þess-
ar aðgerðir séu framkvæmdar með sveigjanlegum holsjám þar
sem sjúklingi eru gefin róandi lyf. Kostur þessarar aðferðar er
að komast má hjá svæfingu auk þess sem aðgerðin er einföld og
innlagnar á sjúkrahús í mörgum tilfellum ekki þörf. Oft eru þess-
ir sjúklingar mjög aldraðir og algengt að þeir þjáist af öðrum
sjúkdómum sem gerir svæfingu og aðgerð áhættusama.
V 9 Afnæmingarmeðferð á íslandi 1977-2006
Yrsa B. Löve1, Björn Rúnar Lúðvíksson', Davíð Gíslason1, Unnur Steina
Björnsdóttir2, Sigurveig Þ. Sigurðardóttir1, Inga Skaftadóttir1
'Landspítali, 2HÍ
yrsa@landspitali.is
Inngangur: Tíðni ofnæmis hefur farið ört vaxandi á síðustu
áratugum. Afnæmingarmeðferð (specific immunotherapy, SIT)
er eina meðferðin sem mögulega er talin geta læknað ofnæmi
varanlega. Meðferðin hefur tíðkast á Islandi í um þrjá áratugi.
Samantekt á fjölda einstaklinga sem fengið hafa afnæming-
armeðferð og á árangri meðferðarinnar á Islandi hefur ekki áður
verið gerð. Meðferðin felst í því að gefnar eru sprautur sem inni-
halda lausn með ofnæmisvakanum í. Lausnin er gefin undir húð
í vaxandi skömmtum þar til viðhaldsskammti er náð en þá tekur
við viðhaldsmeðferð sem gefin er á sex vikna fresti og stendur
í um þrjú ár.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin nær til allra sem fengið
hafa afnæmingarmeðferð á göngudeild ofnæmis á Landspítala.
Upplýsingar voru sóttar í sjúkraskrár og tölvukerfi Landspítala.
Heildarfjöldi, kyn og aldur við upphaf meðferðar var skráð sam-
kvæmt upplýsingum úr sjúkraskrá.
Niðurstöður: Á 30 ára tímabili, 1977-2006, fengu alls 289 ein-
staklingar afnæmingarmeðferð á göngudeildinni. Af þeim voru
164 karlar (57%) og 125 konur (43%). Aldursskipting hópsins
var þannig að flestir hófu meðferð á aldrinum 11-20 ára (138,
eða 48,6%), því næst á aldrinum 21-30 ára (84 eða, 29,6%) og 31-
40 ára (39, eða 13,7%). Fimm voru 10 ára og yngri. Einn var yfir
fimmtugu. Nánast allir fengu meðferð vegna grasofnæmis.
Ályktanir: Afnæmingarmeðferð við ofnæmissjúkdómum er
viðurkennd aðferð til meðhöndlunar á ofnæmi og hefur fest sig
í sessi hér á landi. Hún er mest notuð meðal unglinga og ungra
fullorðinna, sem samrýmist vel gangi ofnæmissjúkdóma, en
þeir valda mestum einkennum hjá þessum sömu aldurshópum.
Hærra hlutfall karla en kvenna fékk meðferðina. Tíðni ofnæmis
er heldur hærri hjá drengjum en stúlkum, en þessi munur eyðist
er kemur fram á fullorðinsár.
V 10 Bælivirkni TGF-þ1 og anti-TNFa tengist bælingu á
helstu hjálparviðtökum T-frumna
Brynja Gunnlaugsdóttir1'2-3, Laufey Geirsdóttir1, Bjöm Rúnar
Lúðvíkssonu
■Ónæmisfræðideild, 2rannsóknarstofu í gigtsjúkdómum Landspítala,
’læknadeild HÍ
brynja@iandspitati.is bjomlud@landspitali.is
Inngangur: Boðefnið Transforming growth factor betal (TGF-
pl) mótar ræsingu og sérhæfingu T-frumna. Almennt eru áhrifin
ónæmisbælandi en bælivirknin minnkar ef T-frumur fá boð um
að ónæmisvakinn sé hættulegur (danger signal). Ekki er vitað
hvort og þá hvernig TGF-þl hefur áhrif á samskipti T-frumna
við sýnifrumur. Stöðugleiki þessara samskipta ræðst af inn-
limun helstu lykilsameinda og himnufleka inn í snertiflötinn
sem nefnist immunological synapse (IS). Rannsóknartilgátan er
sú að TGF-þl hamli gegn uppbyggingu og/eða virkni IS og að
boð sem miðla hættuboðum til T-frumna vinni gegn þessum
áhrifum TGF-pi.
Efniviður og aðferðir: Óreyndar T-frumur (CD3+) úr nafla-
strengsblóði og óræstar (CD4+CD25-) T-frumur úr bláæðablóði
voru einangraðar. T-frumumar voru örvaðar um T-frumuvið-
takann með sértæku mótefni. Anti-CD28 var bætt í valdar ræktir
til að veita viðbótarörvun. Einnig var TGF-pi, TNFa og anti-
TNFa (infliximab) bætt í valdar ræktir. T-frumum var safnað 15
mínútum, tveimur klukkustundum eða fjórum dögum eftir ræs-
ingu. Tjáning á CD4, CD8 og himnuflekum var metin. Myndun
og virkni IS var metin út frá hlutfalli T-frumna sem paraðist við
anti-CD3 húðaðar plastkúlur.
Niðurstöður: TGF-pi hafði marktæk bælandi áhrif á tján-
ingu CD4 og CD8. Þessi áhrif voru þó eingöngu til staðar við
lágmarksörvun og hurfu ef viðbótarörvun eða TNFa var einnig
til staðar. Áhugavert var að anti-TNFa meðferð leiddi einnig til
bælingar á CD4 en ekki CD8 við sömu skilyrði. Að lokum benda
fmmniðurstöður okkar til þess að bælivirkni TGF-þl tengist
bælingu á myndun hinmurafta án þess að það endurspeglist í
minnkaðri bindingu við gervi-sýnifrumur af sömu stærð.
Ályktanir: Niðurstöðurnar benda til þess að bælivirkni TGF-þl
sé að hluta til komin vegna áhrifa á tjáningu CD4 og CD8 sem
em lykilsameindir í samskiptum T-frumna við sýnifmmur og
30 LÆKNAblaðið 2007/93