Iðnaðarmál - 01.02.1969, Blaðsíða 16

RA NNSðK NASTOF NUN IDNADARINS
Iðnaðarrannsóknir
Eftir Pétur Sigupjónsson, verkfraeðíng
Pétur Sigurjónsson, efnaverkfræðingur, lauk prófi í efnaverkfræði frá tækniskólanum í Dresden
1940 og vefnaðarháskólanum í Cottbus, Þýzkalandi 1943. Hann hefur verið forstjóri Rannsóknn
stofnunar iðnaðarins frá 1965.
Greinar um iðnaðarrannsóknir munu birtast í þe'ssu og næstu heftum IÐNAÐAR-
MÁLA.
Svið það, sem iðnaðarrannsóknir
ná yjir, er mjög breitt. Fara þar sam-
an bœði grundvallarrannsóknir, hag-
nýtar rannsóknir og framleiðslurann-
sóknir.
Þar að auki skiptast iðnaðarrann-
sóknir í afmörkuð svið, sem svo af-
markast af iðngreinum í stórum drátt-
um, svo sem trefjaiðnaðarrannsókn-
ir, málmiðnaðarrannsóknir, tréiðnað-
arrannsóknir o. fl.
Undirstaða allra rannsókna í iðn-
aði eru efnafrœði og eðlisfrœði, sem
eru undirstaða tœkni- og verkfrœði
eða iðnaðarins almennt.
Upphaflega voru þessi rannsókna-
svið, efnafrœði, eðlisfrœði og vél-
tœkni, aðskilin rannsóknasvið, en á
seinni árum hefur komið greinilega í
Ijós, að mestur og hagnýtastur árang-
ur nœst, ef náið samstarf er milli
þessara vísindagreina.
Eftir síðustu heimsstyrjöld voru
erlendis stofnsettar margar rann-
sóknastofnanir. Sumar helguðu sig
vísindalegum grundvallarannsóknum,
en aðrar einungis tœknilegum próf-
unum.
En þœr rannsóknastofnanir, sem
sameinuðu þessa starfsemi með því
að haja í sinni þjónustu bœði iðn- og
vísindalœrða menn, náðu því sam-
starfi við hinn starfandi iðnað og
eins vísindalega rannsóknastarfsemi,
sem nauðsynlegt er til þess, að rann-
sóknastarfsemin verði lífrœn.
Sérstaklega er þetta nauðsynlegt í
fámennum þjóðfélögum eins og okk-
ar, þar sem þrátt fyrir smœð fyrir-
tœkjanna eru gerðar kröfur til fjöl-
breytni í starfseminni, en það gerir
sérhœfingu erfiðari og erfiðara fyrir
fyrirtœkin að fylgjast með í iðnþró-
uninni.
Islenzku iðnfyrirtœkin eru flest
það smá, að þau hafa ekki bolmagn
til þess að stunda rannsóknir og fylgj-
ast nœgilega með nýjungum, en stöð-
ugt koma fram ný hráefni, ný tceki,
vélar og vinnsluaðferðir.
Sumt af þessu er frábœrt, en einn-
ig er ýmislegt þannig, að betra vœri
að láta það ónotað. Rannsóknastarf-
Rannsóknir þessar eru í þágu þess
iðnaðar, sem vinnur með trefjar, en
það eru hár eða þræðir, lífræn sem
ólífræn. Kennir þar margra grasa:
asbest, ull, baðmull, nælon, orlon og
svo nú frumefnatrefjar, svo sem kísill
og kolefnisþræðir, svo að eitthvað sé
nefnt.
Rannsóknirnar eru á hinum marg-
þættu stigum framleiðslunnar, til
dæmis við framleiðslu trefjanna. Og
þá ýmist sem efnarannsóknir í sam-
bandi við efnasamsetningu trefjanna,
hvort sem um tilbúnar (man-made)
trefjar er að ræða (nælon, orlon o. s.
semi, sem getur aðsloðað iðnfyrir-
tækin og veitt þeim leiðbeiningar við
þróun framleiðslu sinnar, er því öllu
verðmœtari hér en erlendis.
Eins og að framan var tekið fram,
skiptast rannsóknirnar í stórum drátt-
um eftir iðngreinum, og hér á eftir
verður rœtt um nokkur rannsókna-
svið, sem Rannsóknastofnun iðnaðar-
ins starfar að.
Vakin skal athygli á þvi, að starfs-
aðstaða stofnunarinnar og hin dýr-
mœtu tæki ásamt þekkingu sérfrœð-
inganna nýtist mun betur vegna þess,
að náið samstarf er milli þessara að-
ila í samrœmi við það, er nefnt var
að framan.
frv.) eða náttúrulegar trefjar, svo
sem asbest, ull, baðmull o. s. frv.
Einnig víðtækar rannsóknir á hin-
um ýmsu framleiðslustigum þeirra
vörutegunda, sem framleiða skal.
Framleiðslustigin eru einnig mjög
margbreytileg: þvottur, litun, þurrk-
un, blöndun, kembing, spuni, mynztr-
un, vefnaður, prjónles, lykkjun (tuft-
ing). Síðan er frágangur (finish),
sem er þvottur, þóf, litun, lóskurður,
íburður efna (impregnering), líming
o. fl.
Síðan koma gæða- og notagildis-
prófanir ásamt rannsóknum á orsök-
T ref|arannsóknir
10
IÐNAÐARMÁL