Iðnaðarmál - 01.02.1969, Blaðsíða 30

Leij H. Skare hefur starfað að hagræðingarmálum um langt árabil og er nú yfirmaður Hagræð-
ingarstofnunar norska ríkisins. Hann er að góðu kunnur þeim aðilum, sem sinna hagræðingar-
málum í opinberum rekstri hérlendis, því að haustið 1966 flutti hann erindi á ráðstefnu fyrir
stjórnendur í ríkisrekstri. Þá hafa tveir ríkisstarfsmenn lokið 9 mánaða fræðslu- og þjálfunar-
námskeiði í skrifstofuhagræðingu, og sá þriðji er nú við nám. Leif H. Skare er einnig ritstjóri
og meðhöfundur vinsællar handbókar um skrifstofuhagræðingu, Kontorboken.
Hagræöing i ríkisrekstri
EftíP LEIF H. SKARE
Inngangur
Opinber stjórnsýsla hefur stöðugt
stærra hlutverki að gegna í þjóðfé-
lagi voru. Verksvið hennar víkkar út,
og fjöldi opinberra starfsmanna vex.
Jafnvel þótt einstakar rikisstofnanir,
s. s. járnbrautir og tollgæzla, hafi
dregið mjög úr vinnuaflsnotkun
sinni, hefur hún aukizt mjög mikið á
mörgum öðrum sviðum, t. d. í mennt-
unar- og félagsmálum.
Abyrgðin í hagkvæmum rekstri í
stj órnsýslu á fyrst og fremst að liggj a
hjá stjórnendum hinna einstöku
stofnana. Þeir verða að sjá um, að
það sé samræmi milli markmiðs
stofnunarinnar og þeirrar þjónustu,
sem hún veitir; að viðkomandi starf-
semi sé rekin með sem minnstum út-
gjöldum og með hagkvæmustu stjórn-
sýslutækjum, og að stofnunin aðlag-
ist þróuninni og taki í notkun nýjar
stjórnsýsluaðferðir og hjálpartæki.
Stjórnendurnir verða að sjá um, að
framlag til hagræðingarstarfsemi sé
í samræmi við þörfina fyrir hana og
að faglærður og sérlærður vinnu-
kraftur sé látinn starfa að hagræð-
ingarverkefnum í fullu starfi. Þegar
reynt er að samræma tilf allandi
stj órnsýsluvinnu með hagræðingar-
athugunum, sýnir reynslan, að það
eru þær síðarnefndu, sem sitja á hak-
anum.
I opinberri stjórnsýslu eru nú
starfandi í Noregi í tengslum við
hagræðingarstofnun ríkisins ca. 150
manns, sem hafa fullt starf í hagræð-
ingarvinnu. Flestir þeirra starfa hjá
nokkrum stærstu málaflokkum ríkis-
ins. Að meðaltali eru þannig hjá
24
stofnunum ríkisins minna en 1 hag-
ræðingarmaður á hverja þúsund
starfsmenn. Til viðbótar koma svo
nokkur not af ráðunautum frá hag-
ræðingarfyrirtækj um.
Hagræðingarstofnun ríkisins er
ráðgefandi aðili, sem í tengslum við
Hagræðingarráð ríkisins vinnur að:
a) Skipulagningu á hagræðingar-
starfsemi ríkisins.
b) Sameiginlegum verkefnum fyrir
stjórnsýsluna í heild.
c) Verkefnum fyrir einstakar stofn-
anir.
d) Þjálfun og fræðslu hagræðingar-
starfsfólks.
e) Ymsum ráðstöfunum til þess að
örva hagræðingarstarfsemina.
Þróun síðustu ára hefur greinilega
sýnt, að samræming á hagræðingar-
starfsemi ríkisins út frá heildarsýn er
mjög mikilvæg. Ekki sízt skiptir það
máli á sviðum eins og meðhöndlun
gagna og úrvinnslu gagna með raf-
reikni.
Að'stæSur á öSrum NorSurlöndum
Fróðlegt getur verið að bera sam-
an norsku hagræðingarstofnunina,
sem stofnuð var 1948, við miðstýrð-
ar hagræðingarstofnanir ríkisins á
öðrum Norðurlöndum.
I Finnlandi var árið 1953 stofn-
uð skipulagsd'eild í fjármálaráðu-
neytinu og er hinn miðstýrði hag-
ræðingaraðili ríkisins þar í landi því
25 ára. Starfsfólk er nú um 20
manns. Auk þess er starfandi skýrslu-
vélamiðstöð ríkisins, sem er sjálf-
stæð stofnun, og vinnur hún að hag-
ræðingu innan gagnaúrvinnslu hjá
ríkinu. Þá eru í einstökum ríkisstofn-
unum í Finnlandi alls um 200 manns
í fullum störfum við hagræðingar-
vinnu.
í Svíþjóð var Skipulagsnefnd ríkis-
ins stofnuð árið 1944. Endurskipu-
lagning átti sér stað 1961, og er hinn
miðstýrði hagræðingaraðili svoköll-
uð Ríkisskrifstofa (statskontoret).
Skrifstofan ræður yfir 200 mannár-
um (ársverkum), og er þá ekki tal-
inn með sérstakur aðili, sem vinnur
að hagræðingarmálum innan hersins.
Útgjöldin árið 1968 voru áætluð 26
millj. s. kr. (Til samanburðar eru
útgj öld hagræðingarstofnunarinnar
norsku áætluð 1968 ca. 4 millj.).
I Danmörku var „Stjórnsýslu-
nefndin“ og skrifstofa hennar stofn-
uð 1947. Árið 1965 var nefndinni
breytt í svokallað Stjórnsýsluráð,
sem hefur 12 meðlimi. Það er skrif-
stofa þessa ráðs, sem samsvarar öðr-
um hagræðingarstofnunum á hinum
Norðurlöndunum, og er starfslið um
20 manns.
í opinberri stjórnsýslu á íslandi
er einnig skipulögð hagræðingar-
starfsemi í tengslum við fjármála-
ráðuneytið.
Milli einstakra ríkisaðila, sem
vinna að hagræðingarmálum áNorð-
urlöndum, hefur lengi verið skipu-
lögð samvinna, sem m. a. er fólgin í,
að norrænar ráðstefnur eru haldnar
annað hvert ár. Ein slík ráðstefna var
haldin í Kaupmannahöfn í lok maí
1968. Þau fjögur efni, sem ráðstefn-
an fjallaði um, voru valin úr eftir
norrænni forgangsröð, og þau sýna
þess vegna þau svið, sem telja má, að
IÐNAÐARMÁL