Iðnaðarmál - 01.02.1969, Blaðsíða 27

FOLK OG STAOFSOMHIIEOFI
Með fjárhagslegum stuðningi frá NPI (Norsku framleiðnistofnuninni) tókst Ingmund Ofstad, blaðamaður, á hendur 3ja
vikna rannsóknaferð tíl Svíþjóðar í marz 1967. Tilgangur ferðarinnar var að rannsaka sambandið milli fólks og starfs-
umhverfis, með heimsóknum í rannsóknastofnanir, sjúkrahús, fyrirtæki o. fl. Tilefni rannsóknarinnar er hin mikla
aukning slit- og álagssjúkdóma á síðari árum, sem birtist í þverrandi hreysti og vinnuafköstum.
Eftir heimkomuna hefur Ingmund Ofstad skrifað nokkrar greinar um rannsóknir sínar og er þetta fjórða greinin eftir
hann, sem birtist í Iðnaðarmálum.
Réttur maður á péttum stað
Eftir Ingmund Ofstad
Þriðji hver maður verður jyrir lœknisfrœðilegum starjshindrunum. En hœgt er að ná góðri aðlögun með læknis-
rannsóknum og starjsgreiningu.
Læknisþjónusta fyrirtækja er ekki
alltaf litin jafnhýru auga meðal allra
hópa. Því er haldið fram, að á tím-
um, þegar skortur er á læknum, sé
þaS rangt aS binda starfskrafta á
þessum vettvangi. En ef dæma skal
eftir árangri, eins og vera ber, koma
fram veigamikil rök fyrir öSrum
sjónarmiSum. ViS Volvo-verksmiSj-
urnar í Skövde, eitt þeirra fyrirtækja
á NorSurlöndum, sem af mestum
heilindum hefur lagt áherzlu á heilsu-
gæzludeild, geta menn sýnt fram á
mikilvægan árangur, sem talar sínu
máli.
Fjöldi heimsókna og læknisaS-
gerSa á sjúkrastofu fyrirtækisins er
yfir 40 þúsund á ári, en þessi tala
greinir þó aSeins frá hluta af starf-
semi deildarinnar. Jafnmikilvægt er
þaS starf, sem miSar aS því aS koma
í veg fyrir sjúkdóma: aS starfsum-
hverfiS sé aShæft eSa lagaS eftir
mannlegum aSstæSum og ennfremur
aS sjá til þess, aS hverjum manni
sé skipaS á réttan staS. Á þessu sviSi
er reynslan hin ákjósanlegasta.
Sjúkrafjarvistir eru aSeins 4%, en
6—7% í öSrum sambærilegum iSn-
aSi. Einkum er tala slit- og álags-
sjúkdóma svo lág, aS athygli vekur.
Heilsugæzludeildin, sem auk
tveggja lækna hefur í starfsliSi sínu
einn sálfræSilegan ráSgjafa og
nokkrar hjúkrunarkonur, þar af
eina sérmenntaSa í heyrnarhjálp,
virSist meS öSrum orSum ekki aS-
eins vera nauðjsynleg fyrirtækinu,
heldur hefur hún tvímælalaust mikiS
almennt heilsufarslegt gildi. ESa, eins
og yfirlæknirinn, dr. A. C. Heijbel,
kemst aS orði: „Því öflugri rekstur
sem menn vilja í nútíma iðnaSi,
þeim mun mikilvægara er aS van-
rækja ekki hina mannlegu þætti í
framleiðslustarfinu.“
Nýjar starisaðierðir — nýjar kröiur
Læknisrannsóknirbyggjast á göml-
um erfðavenjum í sænskum iðnaði,
en áður fyrr var læknirinn aðeins
lauslega tengdur fyrirtækinu og lítið
kunnugur vinnustað hvers einstak-
lings. Tilgangurinn var sá að velja
hrausta og sterka menn til starfa —
hinum var vísað frá. Vera má, að
slíkar rannsóknir hafi haft nokkurt
gildi fyrr á tímum, þegar líkams-
burðir höfðu miklu meira að segja,
en nú eru aðrir tímar, segir dr.
Heijbel.
Breyttar framleiSsluaSferðir hafa
haft áhrif á sambandið milli manns
og starfs, vélvæðing og sjálfvirkni
hafa dregið úr þunga vinnunnar, og
framfarir í hreinlætis- og öryggis-
málum hafa dregið úr hættunni á
slysum og örkumlum. Á hinn bóginn
hafa hinar nýju vinnuaðferðir, með
ákveðnum afkastakröfum, föstum
endurtekningaraðferðum og kröfum
um einbeitingu og samstillt viðbrögð,
reynt meira á sálræna aðhæfingu.
MeS öðrum orðum, nútíma iðnaðar-
störf einkennast af yfirfærslu hins
líkamlega erfiðis til hins sálræna, og
þættir eins og handlagni, viðbragða-
og samstillingarhæfni eru miklu mik-
ilvægari en sjálfir líkamskraftarnir.
Fyrir framleiðsluna er það að sjálf-
sögðu höfuðnauðsyn, að slíkir eigin-
leikar séu hagnýttir sem allra bezt.
Fullkomin nýting krefst fullkominn-
ar samhæfingar á mannlegu vinnuafli
og starfskröfum.
IÐNAÐARMAL
21