Iðnaðarmál - 01.02.1969, Blaðsíða 29

af læknisfræöilegum ástæðum. Og þá
er yfirleitt um þá umsækjendur að
ræða, sem ekki hæfa í iðnaðarum-
hverfi. Aður en hin læknisfræðilega
starfsskipun hófst, var tala þeirra
umsækjenda, sem vísað var frá, tals-
vert hærri. Hitt er svo annað mál,
að ráðningadeildin hefur ekki ætíð
laus viðeigandi störf, eða umsækj-
anda er vísað frá af öðrum ástæðum.
Skýrsluvélar eiga ekki við
Hverjar eru veigamestu starfs-
hindranir?
Fyrst og fremst eru það tveir hóp-
ar, sem erfitt getur verið að finna
störf fyrir í aðlögunarkerfinu: eldri
starfsmenn og kvenfólk. Annars höf-
um við auðvitað takmarkanir, sem
eiga rætur sínar að rekja til sjúklegs
ástands, erfiðleika með svefn og af
félagslegum ástæðum. Slíkar starfs-
hindranir reynum við auðvitað að
fella inn í kerfið.
En gataspjöld og skýrsluvélar?
í erfiðum tilfellum, þegar um fleiri
starfshindranir er að ræða, kemur
það fyrir, að ráðningaskrifstofan
notar gataspjaldakerfi til að þreifa
sig áfram til viðeigandi starfs, en
þetta er þá aðeins notað sem hjálp-
artæki til leiðbeiningar. Sjálfur tel
ég, að skýrsluvélavinnsla eigi ekki
við í slíku kerfi. Hún byggir á þeirri
forsendu, að læknirinn hafi jafn-
hárnákvæmar skýrslur um afkasta-
getuna og hann hefur um störfin.
Hinn mannlegi þáttur myndi hverfa,
og kerfið gæti unnið meira tjón en
gagn. Aðeins á yfirborðinu yrði það
nákvæmt.
Félagsvaktir fyrir konur
Volvo-verksmiðjurnar í Skövde
hafa allmargar konur í 3000 manna
starfsliði sínu. Skövde er ekki stór
borg, hefur aðeins um 28 þúsund
íbúa, og vinnuaflsskortur hefur ver-
ið talsverður. Konurnar hafa reynzt
mikilvægt varalið. Vinnuálagið veld-
ur þeim ekki miklum erfiðleikum,
því að með vinnuhagræðingu hefur
þunganum verið létt af störfunum,
segir Heijbel yfirlæknir. Vandamál
iðnaðarkvenna eru fremur félagslegs
eðlis. Venjulega er um húsmæður að
ræða, sem gjarnan vilja létta fjár-
hagsbyrði fjölskyldunnar. Þær eru
oft vanar erfiðri vinnu á heimil-
inu. í heimilisstörfunum eru mörg
erfið átök fólgin, eins og t. d. að
berja gólfteppi, en hin vélstýrðu störf
í nútíma iðnaði krefjaist yfirleitt
meiri einbeitingar. Vandamálið er
fólgið í hinu tvíþætta starfi í heimili
og verksmiðju.
Styttri vaktir fyrir konur?
Við höfum svonefndar félagsvakt-
ir, þ. e. tvær konur skipta með sér
einu starfi, venjulega á þann hátt, að
þær vinna annan hvern dag. Það
virðist hæfa bezt. Slíkt fyrirkomulag
hefur gefizt mjög vel. Meðal annars
dregur úr fjarvistum, þar sem kon-
urnar tvær geta skipt um vaktir, ef
eitthvað ber út af, t. d. ef börnin
verða veik. Verkstjórnendur eru á
engan hátt andvígir félagsvöktum.
Frá þeirra sjónarmiði er það auð-
vitað mikilvægt, að vinnuplássin
standi ekki auð, og frá læknisfræði-
legu sjónarmiði er þetta fyrirkomu-
lag sérlega heilladrjúgt.
Kemur það fyrir, að starfsmenn
auki afköst sín með eigin framtaki,
t. d. með þjálfun, eða minnki þau
með því að sníða þau eftir starfs-
hindrunum sínum?
Fyrst verð ég að geta þess, að
ráðningarannsóknirnar eru alltaf
endurteknar, í fyrsta sinn eftir tvo
mánuði. Okkur getur auðvitað skjátl-
azt. Það kemur fyrir, að starfsmenn
bæti líkamlega getu sína alveg á sama
hátt og þeir geta aflað sér meiri
menntunar.
Mikilvægt að iylgjast með
Starfhæfni kerfisins er bundin því
skilyrði, að unnt sé að halda matinu
virku og raunsönnu, heldur Heijbel
yfirlæknir áfram. Alveg eins og
læknirinn verður að gefa gaum hin-
um stöðugu breytingum, er eiga sér
stað á hinum læknisfræðilegu vinnu-
brögðum, þannig verður hann jafn-
an að fylgjast vel með öllum breyt-
ingum á framleiðslu og starfskröf-
um. Reglulegt samband milli verk-
stjórnenda og læknis annars vegar og
milli læknis og starfsmanna hins
vegar er mikilvægt — og ræður
raunar úrslitum um rétta starfskipun
og aðhæfingu.
Má ekki draga þá ályktun, að
læknirinn ætti að kynnast vinnu-
staðnum miklu fyrr en nú tíðkast,
þ. e. um leið og staðurinn er skipu-
lagður?
Jú, nú á tímum er ekki hægt að
móta tækniþróunina út frá hreinu
tæknilegu sjónarmiði án þess að
taka tillit til mannlegrar afkastagetu.
Tæknimaðurinn verður að hafa
þekkingu á hinum líftæknilegu grund-
vallaratriðum, og það verður að taka
þau með inn í fyrirtækið, þegar á
sjálfu skipulagsstiginu. Það er mjög
erfitt fyrir iðnaðarlækninn að koma
síðar til skjalanna. Framleiðslustarf-
semi, sem þegar er komin í gang, er
erfitt að stöðva, og þá er stundum
aðeins unnt að gera minni háttar
breytingar. Læknirinn — líftækni-
fræðingurinn — verður að vera með
við sjálfa skipulagninguna, þar verð-
ur hann að hefjast handa, ef árangur-
inn á að verða samkvæmt óskum,
segir Heijbel yfirlæknir að lokum.
(Þýð. J. Bj.)
f
Segið, þegar hann kemur, aS ég sé ekki
inni, og iakið upp prjónadótið, svo hann
haldi ekki að ]>ér séuð að skrökva.
IÐNAÐARMAL
23