Læknablaðið - 01.10.2014, Blaðsíða 12

508 LÆKNAblaðið 2014/100
flestar rannsóknir sýnt að langtímahorfur eru verri hjá sykursjúk-
um samanborið við aðra sem gangast undir kransæðahjáveituað-
gerð.9,20,21 Áhrif sykursýki á snemmkomna fylgikvilla eru þó ekki
jafn vel rannsökuð, en sykursýki hefur verið talin auka líkur á
sýkingum, nýrnaskaða, hjartaáfalli og jafnvel skurðdauða.3,9,20,22-24
Niðurstöður þeirra fáu rannsókna sem hafa birst um þetta efni
hafa verið misvísandi og sumar sýnt svipaðan árangur hjá sykur-
sjúkum á meðan aðrar hafa sýnt hærri tíðni snemmkominna fylgi-
kvilla og dánartíðni innan 30 daga. 20,23,25
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna snemmkominn
árangur eftir kransæðahjáveituaðgerð á nýlegu 12 ára tímabili hjá
sjúklingum með sykursýki. Þetta var gert með því að bera saman
fylgikvilla og dánarhlutfall innan 30 daga hjá sjúklingum með og
án sykursýki. Einnig var lógistísk fjölþátta aðhvarfsgreining notuð
til að leggja mat á forspárþætti fylgikvilla og dánartíðni innan 30
daga.
Efniviður og aðferðir
Þetta er afturskyggn rannsókn sem nær til allra sjúklinga sem
gengust undir kransæðahjáveituaðgerð á Landspítala frá 1.
janúar 2001 til 31. desember 2012. Sjúklingar sem gengust undir
endurhjáveituaðgerð (redo CABG) eða aðra hjartaaðgerð samhliða
kransæðahjáveitu voru útilokaðir. Við leit að sjúklingum var notast
við gagnagrunn hjarta- og lungnaskurðdeildar Landspítala en þar
eru skráðir allir þeir sem gengist hafa undir opna hjartaaðgerð
á Íslandi á árunum 2001-2012. Til að tryggja að allir sjúklingar
væru teknir með í rannsóknina var einnig leitað í sjúklingabók-
haldi Landspítala þar sem leitað var að aðgerðarnúmerum fyrir
kransæðahjáveituaðgerðir (FNSA00, FNSC10, FNSC20, FNSC30)
og aðgerðir þar sem notast var við hjarta- og lungnavél (FZSA00,
FZSA10).
Klínískar upplýsingar fengust úr sjúkraskrám og aðgerðar-
lýsingum. Skráðar voru breytur eins og aldur, kyn, hæð, þyngd,
einkenni við innlögn og áhættuþættir kransæðasjúkdóms. Einnig
voru skráðar upplýsingar úr aðgerð, lyf sem sjúklingur tók rétt
fyrir aðgerð og fylgikvillar eftir aðgerð. Sykursýki var skilgreind
þannig að sjúklingur hafði greininguna sykursýki í sjúkraskrá
eða notaði lyf vegna sjúkdómsins, annaðhvort insúlín eða töflur.
Sama skilgreining hefur verið notuð í öðrum sambærilegum rann-
sóknum erlendis.20,22,23 Einnig var athugað hversu langt var síðan
sjúklingarnir höfðu verið greindir með sykursýki.
Til að meta alvarleika og dreifingu kransæðasjúkdóms var farið
yfir niðurstöður kransæðaþræðingar fyrir aðgerðina og metið
hvort um þriggja æða kransæðasjúkdóm eða vinstri höfuðstofns-
þrengsli væri að ræða. Einnig var farið yfir ómskoðunarsvör fyrir
aðgerð og útstreymisbrot vinstri slegils skráð í prósentum. Staðlað
EuroSC ORE og EuroSCORE II (European System for Cardiac
Operative Risk Evaluation)26 voru reiknuð fyrir hvern og einn
sjúkling en það er alþjóðlega viðurkennt áhættulíkan sem metur
líkur á því að sjúklingur deyi innan 30 daga eftir opna hjartaað-
gerð.27 Einnig var skráð fyrri saga um hjarta- og æðasjúkdóma,
eins og hjartadrep, hjartabilun, hjartsláttaróreglu, fyrri kransæða-
þræðingu eða lokusjúkdóma. Öll lyf sjúklings fyrir aðgerð voru
skráð. Sérstaklega var farið yfir öll sykursýkislyf, til dæmis hvort
sjúklingarnir tóku töflur við sykursýki eða voru á insúlíni.
Upplýsingar úr aðgerð voru skráðar, til dæmis hvort hjarta- og
lungnavél var notuð við aðgerðina, auk tangartíma, tíma á hjarta-
og lungnavél og heildaraðgerðartíma. Fjöldi fjærtenginga (distal
anastomosis) var einnig skráður, og þeir græðlingar sem notaðir
voru við hjáveituna.
Skráð var hvort sjúklingar létust innan 30 daga frá aðgerð
(operative mortality, skurðdauði). Fylgikvillar voru skráðir og skipt í
minniháttar og alvarlega. Einungis var litið á snemmkomna fylgi-
kvilla, það er þá sem greindust innan 30 daga frá aðgerð. Alvar-
legir fylgikvillar voru hjartadrep (skilgreint sem einangraðar ST-
breytingar eða nýtilkomið vinstra greinrof á hjartalínuriti ásamt
hækkun yfir 70µg/L (>10 föld hækkun) á hjartaensíminu CK-MB),
heilablóðfall, miðmætisbólga, fjöllíffærabilun, enduraðgerð vegna
Tafla I. Samanburður á aldri, kynjaskiptingu og áhættuþáttum kransæða-
sjúkdóms (einbreytugreining). Gefinn er upp fjöldi (%) nema meðaltöl með
staðalfráviki fyrir aldur, EuroSCORE og líkamsþyngdarstuðull.
Áhættuþáttur Sykursýki
n=261
Ekki sykursýki
n= 1365
p-gildi
Aldur, ár 66 ± 9 65 ± 9 0,20
Konur 49 (19) 242 (18) 0,75
Saga um reykingar 54 (21) 345 (25) 0,16
Blóðfituröskun 149 (57) 767 (56) 0,31
EuroSCoRE 5 ± 3 4,6 ± 3 0,27
Háþrýstingur 213 (82) 824 (60) <0,001
Líkamsþyngdarstuðull, kg/m2 30 ± 5 28 ± 4 <0,001
Tafla II. Samanburður á minniháttar snemmkomnum fylgikvillum. Gefinn er
upp fjöldi (%).
Sykursýki
n=261
Ekki sykursýki
n=1365
p-gildi
Gáttatif 91 (35) 459 (34) 0,75
Skurðsýking í fæti og/eða
bringubeinsskurði
28 (11) 130 (9) 0,61
Þvagfærasýking 11 (4) 44 (3) 0,52
Aftöppun fleiðruvökva 33 (13) 154 (11) 0,58
Lungnabólga 15 (6) 91 (7) 0,68
Mynd 1. Hlutfall sjúklinga með bráðan nýrnaskaða í flokki F eftir aðgerð samkvæmt
RIFLE- skilmerkjum.
R a n n S Ó k n