Læknablaðið - 01.10.2014, Qupperneq 42

538 LÆKNAblaðið 2014/100
Í T i l E F n i 1 0 0 Á R a Ó S l i T i n n a R Ú T G Á F U l æ k n a b l a ð S i n S
Jóhannes Björnsson tók við ritstjórn
Læknablaðsins í kjölfar mikillar deilu
sem upp kom haustið 2005. Hann stýrði
blaðinu á lygnari sjó, styrkti alþjóðlega
stöðu þess með inngöngu í hinn alþjóð-
lega gagnagrunn PubMed, fjölgaði í
ritstjórninni og lagði áherslu á faglega
meðhöndlun fræðigreina.
Jóhannes kveðst eiga nokkuð óhefðbund-
inn feril ef mið er tekið af dæmigerðum
íslenskum lækni sem lýkur kandídatsprófi
frá HÍ, heldur síðan utan til sérfræðináms
og snýr heim að því loknu og starfar við
sérgrein sína eftir það.
„Þetta er lýsing á dæmigerðum ferli
læknis af minni kynslóð, en ég fór aðra
leið og mér sýnist að yngri læknar séu að
brjóta upp þetta ferilmynstur með ýmsum
hætti,“ segir Jóhannes sem ritstýrði Lækna-
blaðinu um 5 ára skeið, frá árslokum 2005.
Hann hafði setið í ritstjórn blaðsins frá
2003.
Óvenjulegur náms- og starfsferill
En hvað er svona óvenjulegt við ferilinn?
„Jú, áður en ég hóf nám í læknisfræði
við læknadeild HÍ hafði ég lokið BA-prófi í
latínu og grísku frá bandarískum háskóla
og var langt kominn í framhaldsnámi
í sömu greinum í Þýskalandi þegar ég
ákvað að breyta um stefnu og hefja nám
í læknisfræði. Ég lauk kandídatsprófi frá
HÍ 1977. Sérfræðinámi í líffærameinafræði
lauk ég frá Mayo Clinic í Minnesota í
Bandaríkjunum árið 1983, vann síðan á
þeirri stofnun í eitt ár, flutti til Íslands árið
eftir og starfaði sem næstráðandi á Rann-
sóknastofu Háskólans í meinafræði til
ársins 1992. Þá bauðst mér langtímastarf
við Mayo Clinic og fluttist þá út aftur, sem
var óvenjulegt meðal íslenskra lækna á
þeim tíma. Að þessu frágengnu þá gerði
ég eiginlega ráð fyrir að ég lyki starfs-
ferlinum á erlendri grund. Það fór þó ekki
svo heldur ákvað ég að sækja um stöðu
forstöðumanns og prófessors í meinafræði
við Landspítalann og læknadeild Háskóla
Íslands þegar Jónas Hallgrímsson lét af
því starfi og staðan var auglýst. Niðurstað-
an varð svo sú að ég fluttist aftur hingað
heim og tók við því starfi árið 2001.“
Jóhannes staldrar aðeins við og rifjar
upp að hann hafi verið 52 ára þegar ljóst
var að hann flyttist heim að nýju. „Þessi
aldur er við efri mörkin til að taka við
nýrri stjórnunar- og kennslustöðu. Ég tel
að við séum hæfust til að taka við forystu
sirka hálffimmtug. Læknar eru lengi í sér-
námi og þurfa að fá nokkurn reynsluskráp
áður en stjórnunarstörf hlaðast upp, en
þeir mega heldur ekki bíða of lengi. Þá tel
ég einnig heppilegt að sami einstaklingur
gegni ekki slíkri lykilstöðu í sérgrein
mikið lengur en í 10 ár. Við þekkjum öll
dæmi um forystufólk í læknisfræði sem er
í frígír eða blindflugi síðari hluta starfsfer-
ilsins,“ bætir Jóhannes við en segja má að
hann hafi verið trúr þessari sannfæringu
sinni með því að hann sagði upp starfi
sínu sem forstöðumaður Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði og prófessor árið
2011 og réðst yfirlæknir meinafræðideildar
sjúkrahússins á Akureyri.
„Það voru þó fyrst og fremst aðrar og
flóknari ástæður sem réðu þeirri ákvörðun
á þeim tíma,“ segir hann og er tregur til að
fara nánar út í þá sálma. „Látum nægja að
segja að ég vildi ekki vinna lengur á Land-
spítala. Ég hafði aðrar hugmyndir en yfir-
stjórn Landspítala um rekstur spítalans
almennt og rekstur Rannsóknastofu Há-
skólans í meinafræði sérstaklega. Þessar
ólíku hugmyndir lúta meðal annars að
þeirri kennisetningu, sem er röng, að
skilja megi að faglega og rekstrarlega
ábyrgð. Sá einn getur tekið ákvarðanir um
ráðstöfun fjármuna innan sérgreina og
milli þeirra, sem þekkir ítarlega fræðilega
hlutann. Annað er fráleitt, býður meðal
annars heim spillingu. Við bættist síðan að
ég þekkti vel til Sjúkrahússins á Akureyri
og vissi að þeirri stofnun var vel stjórnað.“
Í ritstjórn Læknablaðsins
Þegar komið var fram á árið 2003 kom
Vilhjálmur Rafnsson þáverandi ritstjóri
Læknablaðsins að máli við Jóhannes og
falaðist eftir setu hans í ritstjórn blaðs-
ins. „Ég sló til og það var upphafið að
tengslum mínum við blaðið. Það var svolít-
Ekki sjálfsagt að halda
úti vísindatímariti
í litlu málsamfélagi
Segir Jóhannes Björnsson fyrrverandi
ritstjóri og ábyrgðarmaður Læknablaðsins
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson