Ægir - 01.11.2007, Síða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Það er vandséð að ársins 2007 verði minnst með sérstakri
hlýju í íslenskum sjávarútvegi. Ákvörðun um gríðarlega mik-
inn niðurskurð þorskaflaheimilda ber þar hæst. Menn höfðu
fyrirfram búist við að til niðurskurðar myndi koma, en hann
reyndist meiri en flestir ef ekki allir höfðu búist við. Nú þegar
hefur verið margt sagt og skrifað um þessa ákvörðun og því
ástæðulaust að fara nánar út í þá sálma hér.
Um það eru flestir sammála að meginþungi áhrifanna af
þessum niðurskurði komi ekki í ljós fyrr en líða tekur á næsta
ár þegar kvótinn gengur til þurrðar. Fyrirfram má ætla að fisk-
vinnslufyrirtæki komi almennt til með að loka vinnslunum
lengur en áður yfir sumarmánuðina og grípa til annarra að-
gerða sem óhjákvæmilega koma bæði við starfsfólk í landi og
úti á sjó.
Í þeim ólgusjó sem íslenskur sjávarútvegur óneitanlega er
að glíma við í þessum niðurskurði þorskaflaheimilda er mik-
ilvægara en nokkru sinni áður að stórauka hafrannsóknir við
landið og sem betur fer virðist sem stjórnvöld hafi markað
um það stefnu. Hvað sem hver segir vitum við ekki nægilega
mikið um hið flókna lífríki í sjónum og hvernig hinar ýmsu
breytingar í umhverfinu geta kollvarpað mynstri ákveðinni
nytjastofna. Þetta á til dæmis við um þorskinn, síldina,
loðnuna o.s.frv. Það er líka ánægjulegt að samráð virðist nú
vera meira við sjómenn en oft áður. Auðvitað er það algjör-
lega nauðsynlegt að gagnkvæmt traust og upplýsingaflæði
sé milli vísindamanna og fiskimannanna. Það er ein af grunn-
forsendum þess að okkur miði eitthvað fram á veginn við að
ná utan um flókið samspil líffræðilegra breyta í hafinu.
Sjávarútvegurinn hefur verið burðarás í atvinnulífinu út um
hinar dreifðu byggðir og þannig er það ennþá. Víða er ekki
auðvelt að sjá að eitthvað annað komi í staðinn fyrir sjávarút-
veginn, einkum þar sem þannig háttar landfræðilega að fáum
öðrum atvinnutækifærum verði við komið.
Það hefur löngum verið mikil tregða af hálfu hins opinbera
að færa störf frá höfuðborgarsvæðinu út á land. Ekki veit ég
af hverju nema ef væri vegna þess að embættismennirnir í
viðkomandi stofnunum leggjast alfarið gegn því að færa sig
út fyrir höfuðborgina. Þeir gætu þar með misst vinnuna! Rík-
isvaldið verður að taka sig saman í andlitinu og bæta úr
þessu. Niðurskurður þorskaflans skiptir höfuðborgarsvæðið
litlu máli í atvinnulegu tilliti, en hann er þungt högg fyrir
landsbyggðina. Eitt af þeim trompum sem ríkisvaldið hefur á
sinni hendi er að færa opinber störf út á land. Í þessu ástandi
verður að gera þá kröfu að nú verði gert átak í þessum efn-
um. Það duga engar afsakanir lengur. Það liggur fyrir sláandi
skýrsla sem segir alla söguna um að opinberum störfum á
höfuðborgarsvæðinu hefur fjölgað gríðarlega síðustu ár, en
landsbyggðin situr eftir. Nú skal ekki vanþakkað sem vel hef-
ur verið gert í þessum efnum. Í sjávarútvegsgeiranum hefur
Matís t.d. verið að fjölga störfum úti á landi og sömuleiðis
Fiskistofa, en það er hægt og verður að gera miklu betur.
Landsbyggðin verður að fá ný störf til þess að vega upp á
móti niðurskurði þorskaflans næstu ár. Einkafyrirtæki hafa
verið ríkinu miklu fremri í að setja niður ný störf á lands-
byggðinni. Ég nefni sem örfá dæmi starfsstöðvar Miðlunar og
Capacent á Akureyri og gríðarlega fjölgun skráningarstarfa
innan veggja Sparisjóðs Siglufjarðar.
Mér er minnisstætt þegar Þorsteinn aðaleigandi Eskju á
Eskifirði sagði í viðtali sem ég tók við hann fyrir Ægi á árinu
að hann fagnaði því að álver Alcoa á Reyðarfirði væri komið í
rekstur því það létti miklum byrðum af sjávarútvegsfyrirtækj-
um eins og Eskju, sem væru burðarásar í sínum byggðarlög-
um og því með þau á herðunum. Í ljósi þorskaflaniðurskurð-
arins á miðju þessu ári, hvernig halda menn að ástandið væri
á Mið-Austurlandi ef Fjarðaál væri ekki komið í rekstur? Ég
get ekki svarað því, en mig grunar að það væri afar bágborið.
Auðvitað er ástæðulaust að vera fram úr hófi svartsýnn í upp-
hafi nýs árs, en það er hins vegar ástæða til að óttast að
áfram muni herða að í sjávarútveginum og þar með muni
halda áfram að herða að landsbyggðinni.
Ægir, sem fagnaði 100 ára afmæli á árinu, þakkar lesend-
um og landsmönnum samfylgdina á árinu og óskar þeim gæfu
og gengis á árinu 2008.
Fiskimenn milli skips og bryggju
Að frátöldum þorskniðurskurðinum þá er ljóst að sá þáttur
annar sem mest og verst áhrif hefur haft á þá sem tengjast
sjávarútveginum er sú hávaxtastefna sem fylgt hefur verið í
peningamálum þar sem gengi krónunnar hefur verið haldið
svo háu, að ef ekki hefðu komið til verulegar afurðaverðs-
hækkanir í erlendri mynt þá væri sjávarútvegurinn mun verr
staddur en raun ber vitni.
Í þeim mótvægisaðgerðum sem kynntar voru í kjölfar kvóta-
úthlutunar var fjölmargt kynnt til sögunnar sem létta skal
róðurinn fyrir þá sem fyrir búsifjum verða að völdum sam-
dráttarins.
Áberandi er hversu víða var gert ráð fyrir að hlaupa undir
bagga með þeim sem störfuðu við svokölluð afleidd störf frá
fiskveiðunum sjálfum. Fiskimennirnir sjálfir virðast einhvern
veginn hreinlega hafa lent á milli skips og bryggju ef svo má
að orði komast.
(Árni Bjarnason, forseti Farmanna- og fiskimannasambandsins, í ræðu á þingi
sambandsins undir lok nóvember sl.).
Ábyrgar tillögur um 220 þúsund tonn
Ég hef verið í trilluútgerð síðan árið 1990 og ég fullyrði að
þorskstofninn sé í mjög góðu standi núna. Engan sjómann
hef ég hitt sem hefur áhyggjur af því að þorskstofninn sé að
hrynja. Tel ég því að tillögurnar um 220 þúsund tonnin séu
mjög ábyrgar. Þó að reiknimeistararnir á Hafrannsóknastofn-
un segi annað og haldi dauðahaldi í gömlu formúluna sína
þrátt fyrir stórar skekkjur sem þeir sjálfir hafa viðurkennt.
Á heimasíðu Einars Kristins Guðfinnssonar er að finna
pistil sem er eins og talaður út úr mínu hjarta, þar sem færð
eru gild rök gegn niðurskurði þorskkvótans. Pistillinn er hins
vegar skrifaður af Einari Kristni sjálfum 2. nóvember 2002,
þegar hann var formaður sjávarútvegsnefndar Alþingis. Þá
blasti við niðurskurður í þorski, þó það hafi aðeins verið svip-
ur hjá sjón miðað við það sem Einar Kristinn Guðfinnsson
hefur nú lagt til og fylgt eftir. Þau sjónarmið sem þarna
koma fram hafa án vafa fleytt Einari langt í tvennum síðustu
kosningum.
(Gunnlaugur Finnbogason, form. Smábátafélagsins Eldingar á norðanverðum Vestfjörð-
um í grein í Bæjarins besta á Ísafirði).
U M M Æ L I
Í ólgusjó
um áramót