Ægir - 01.11.2007, Page 20

20
Neskaupstað var ekki burðug.
Eina fiskimjölsverksmiðjan í
byggðarlaginu var verksmiðja
Samvinnufélags útgerð-
armanna (Sún). Afkastaði hún
220 málum (30 tonnum) síld-
ar á sólarhring og hafði þró-
arrými fyrir 50-60 tonn. Á ár-
unum 1952 og 1953 voru
stofnaðar tvær síldarsöltunar-
stöðvar í Neskaupstað en það
háði mjög allri starfsemi
þeirra hvað verksmiðjan á
staðnum afkastaði litlu og
hafði lítið þróarrými.
Öllum var ljóst að ef að
efla átti síldariðnaðinn í Nes-
kaupstað varð að stækka þá
verksmiðju sem fyrir var eða
byggja nýja og afkastamikla
síldarverksmiðju. Árið 1956
kom til tals að stækka fiski-
mjölsverksmiðju Sún en árið
eftir hafði félagið frumkvæði
að því að athuga möguleikann
á því að byggja nýja síld-
arverksmiðju. Fyrir hönd Sún
unnu þeir Lúðvík Jósepsson
stjórnarformaður og Jóhannes
Stefánsson framkvæmdastjóri
mest að verksmiðjumálinu.
Athugun Sún leiddi í ljós
að Norðfirðingum gafst kost-
ur á að fá 14-15 ára gamlar
vélar frá Ingólfsfirði, flytja
þær austur og reisa 2500 mála
(340 tonna) verksmiðju. Talið
var að slík verksmiðja myndi
kosta um 10 milljónir króna
en í fyrstu þótti það í of mik-
ið ráðist og því var horfið frá
þessari ráðagerð. Hins vegar
var talið raunhæft að reisa
verksmiðju sem ynni 800 mál
síldar á sólarhring en slík
verksmiðja myndi kosta um
3, 5 milljónir og var þá gert
ráð fyrir fimm þúsund mála
þró, 350 tonna lýsisgeymi og
mjölhúsi fyrir 1000 tonn.
Fyllilega kom til greina að
Sún reisti hina fyrirhuguðu
verksmiðju en ýmsir ann-
markar voru þó taldir á því.
Heppilegra þótti að stofnað
yrði sérstakt hlutafélag um
nýja verksmiðju þar sem Sún,
bæjarfélagið, Dráttarbrautin
hf. og fleiri aðilar, einkum út-
gerðarmenn, yrðu hluthafar.
Umræðurnar um verk-
smiðjubygginguna þróuðust
áfram og að vel athuguðu
máli þótti rétt að stefna að
því að reist yrði 2500 mála
verksmiðja þó svo að kostn-
aður við hana þætti mjög hár.
Hinn 21. ágúst árið 1957
var boðað til stofnfundar
hlutafélags sem ætlað var að
reisa og reka síldarverksmiðju
í Neskaupstað. Vakin var at-
hygli á því að allir gætu eign-
ast hlut í félaginu og voru
íbúar hvattir til að mæta á
fundinn. Af félagsstofnuninni
varð ekki á þessum fundi þar
sem í ljós kom að ýmsir síld-
arútvegsmenn höfðu önnur
sjónarmið en fundarboðendur
hvað félagið varðaði. Vildu
útgerðarmennirnir stofna lok-
að félag eigenda þeirra 12
síldarbáta sem gerðir voru út
frá Neskaupstað og fjögurra
annarra aðila. Töldu eigend-
ur bátanna mikilvægt að þeir
hefðu fulla stjórn á félaginu
og ættu í því öruggan meiri-
hluta.
Næstu mánuði var töluvert
þingað og reynt að sætta hin
ólíku sjónarmið. Hægt og bít-
andi gáfu útgerðarmennirnir
eftir og féllust loks á að taka
þátt í stofnun opins hluta-
félags um síldarverksmiðju.
Þegar sættir höfðu náðst var
ákveðið að boða til nýs stofn-
fundar hlutafélagsins sem fara
skyldi fram hinn 11. des-
ember.
Stofnun Síldarvinnslunnar hf.
Stjórn Sún boðaði til stofn-
fundar hlutafélags um bygg-
ingu og rekstur síldarverk-
smiðju hinn 11. desember
1957 en Sún átti allt frum-
kvæði að því að fundurinn
var haldinn og annaðist und-
irbúning hans. Alls sátu 43
S A G A N
Smári Geirsson skrifaði Síldarvinnslan – svipmyndir úr hálfrar aldar sögu.
Magnús Marteinsson NK kemur með fullfermi af síld til Neskaupstaðar sumarið
1957. Erfitt var að taka á móti mikilli síld þar sem engin afkastamikil síldarverk-
smiðja var á staðnum. Mynd: Björn Björnsson.
Fiskvinnslustöðin sem Síldarvinnslan festi kaup á árið 1965. Framan við fisk-
vinnslustöðina er síldarsöltunarstöðin. Myndin er tekin árið 1965.
Mynd: v. Linden.