Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Blaðsíða 65

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
59
gaus upp, að konungurinn sæti á svikráðum við land-
ið og byltinguna. Konungur hafði svarið eið að stjórn-
arskránni 14. júli 1790, frammi fyrir fulltrúum þjóð-
arinnar. En um sama leyti hafði hann keypt hinn skuld-
uga, byltingarsinnaða aðalsmann, Mirabeau greifa, til
að veita sér að málum á þjóðsamkomunni. í október
1790 kemur konungur orðum til konunga Evrópu og
hiður þá að hlutast til um innanrikismál Frakklands.
í júní 1791 tekur konungur af skarið og flýr til vestur-
landamæra ríkisins ásamt drottningu sinni. Ætlun hans
var að safna tryggum, konungssinnuðum her, og ganga
á milli bols og höfuðs á þjóðsamkomunni og Parísar-
horg. Flóttinn mistókst og konungur var fluttur sem
fangi til Parísar. Eftir flóttann jókst íylgi lýðveldis-
manna að miklum mun. í júlí báru lýðveldismenn fram
bænarskjal um afsetningu konungs og stofnun nýs fram-
kvæmdarvalds. Hinir borgaralegu konungssinnar í bæj-
arráði Parísar og þjóðsamkomunni notuðu nú tækifær-
ið lil að taka lýðveldismönnum hlóð. Lögreglan hóf
blóðugar ofsóknir gegn „uppreisnarmönnunum“, Dant-
on varð að flýja til Englands og Marat fara huldu höfði.
Þetta voru fyrstu innbyrðisskærur hyltingaraflanna, og
fleiri áttu eftir að fara. —
Þjóðsamkoman hafði nú lokið störfum sínum. Hún
tók konung í sátt og hann undirskrifaði hina horgara-
legu stjórnarskrá, sem hann hataði og fyrirleit í hjarta
sinu, albúinn að svíkja undirskrift sína á sama hátt
og hann hafði rofið eið sinn. Fulltrúar þjóðsamkomunn-
ar þóttust geta farið með góðri samvizku til heimkynna
sinna, enda höfðu þeir mikið og merkilegt starf að baki.
Þeir höfðu gefið landinu stjórnarskrá, sem ekki mátti
breyta að lögum fyrr en í fyrsta lagi árið 1801. En við-
hurðir næstu mánaða sannfærðu menn fljótt um það,
að byltingin hafði ekki runnið skeið sitt á enda. Bylt-
ingin hafði vakið upp anda, sem ekki urðu hamdir