Tímarit Máls og menningar - 01.05.1942, Qupperneq 11

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
5
hann metinn, sem skáld, við fyrstu fjárveitingu ráðsins til jafns
við Ólaf FriSriksson, og er óvíst, aS Jónas iSrist nú annars verks
meira, svo hart sem Halldór hefur leikiS hann síSan, eins og þeir
vita bezt, sem fylgzt hafa meS greinum hans hér í Timaritinu.
MeSan þjóSstjórnin var sterk og ofsóknin beindist gegn róttæk-
um rithöfundum einum, gat Jónas fariS öllu sínu fram og notiS
óbeins stuSnings allra þjóSstjórnarmálgagna. En mótmæli rithöf-
unda og listamanna komu fram í ýmsu formi, enda'gerSist Jón-
as brátt aSsúgsmeiri og undi illa sínum hag. Sérstaklega var Mál
og menning þyrnir i augum hans, og stofnaSi hann sína frægu
MenningarsjóSsútgáfu til höfuSs þessu félagi og bannfærSi alla
rithöfunda og listamenn, er nokkur skipti höfSu viS þaS. Sam-
tímis átti hann í deilu á öSrum vettvangi viS myndlistarmenn,
er lengur en rithöfundar höfSu átt MennlamálaráS yfir höfSi sér.
Þannig komst Jónas og MenntamálaráS út i verri og verri ógöng-
ur og gerSi sjálfan sig æ hlægilegri og vesaldóm þeirra manna,
er meS honum starfa, æ berari og átakanlegri. Og nú er svo kom-
iS á furSu skömmum tíma, aS Jónas á í heitri styrjöld viS alla
listamenn í landinu, er ekki geta lengur þolaS ofstæki hans. Hafa
allar deildir Bandalags íslenzkra listamanna, myndlistarmenn, rit-
höfundar, tónlistarmenn og leikarar sent alþingi ákæruskjal þaS,
sem þegar er frægt orSiS, og lengi mun til vitnaS í íslenzkri menn-
ingarbaráttu. Undan jafn þungri ákæru mundu allir menn meS
vakandi sómatilfinningu hafa taliS sig sleppa viS minnsta smán
meS því aS segja af sér störfum. En Jónas er ekki á slíku. í
óþökk allra listamanna og allra listunnenda i landinu skal hann
sitja i ráSinu, meSan sætinu verSur haldiS, og þyrlar nú upp mold-
viSri lyga og átakanlegs sjálfshóls i dálkum Tímans, í von um
aS geta taliS bændum trú um, aS hann, sem ofsótt hefur hvern
af öSrum og á öll upptök aS þessum ófriSi, sé orSinn píslarvott-
ur fyrir aS halda fram fegurSarstefnu(M) í listum gegn „helvízkri
þróun“, er SigurSur Nordal veiti brautargengi. ÞaS hlýtur aS vera
hlegiS dátt um allar sveilir. Bændum er óhætt aS trúa þvi, aS Jón-
as frá Hriflu berst ekki fyrir neinni listastefnu, hvorki góSri né
illri, heldur aSeins síSustu líftórunni i valdi sjálfs sín. ÞaS þjóS-
stjórnarafturhald, sem hindra vildi frjáls alþýSusamtök og frjálsa
menningu í landinu og ól af sér hiS furSulega MenntamálaráS,
er nú aS liSast í sundur. Jónas sér vald sitt í hættu, þess vegna
æSrast hann, en list er honum ekki skóbótarvirSi. En listamenn
eru staSráSnir í aS þola ekki andlega kúgun formanns Mennta-
málaráSs. Þar er enginn friSur hugsanlegur, fyrr en listamenn
fá fulla leiSréttingu sinna mála hjá alþingi. Fer hér á eftir ákæru-
sk'jal listamanna: Kr. E. A.