Tímarit Máls og menningar - 01.05.1942, Page 93

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
87
hann þráði að líkjast á yngri árum æfinnar og honum heppnað-
ist að nokkru leyti að mynda sig eftir. Hann er harðduglegur
til vinnu, skjótur til átaka, snar í snúningum og hugrakkur í
hættum, en þó ekki fífldjarfur, þvíað liann ber virðingu fyrir
sjálfum sér og lífi sínu.
Það er ef til vill þessi þrá höfundarins að verða „mikilmenni",
sem alið hefur upp í honum aðdáun á kjarngóðum mat. Hann
finnur allur til likamlegrar vellíðunar, hvenær sem hann horf-
ir á pennann mála á pappirinn orð, sem táknar sílspikað afslátt-
arhross, sauði, sem mikið frálag er í, feita magála, mjalandi
bringukolla, lifraða kútmaga og skyrmorknar hákarlsbeitur.
En þrátt fyrir þennan smeklc höfundarins á mat, sem „mígur
i munninn", er hann öllum þorra manna móralskt þroskaðri.
Oft lætur hann sína liagsmuni víkja fyrir hagsmunum annarra,
en það er dyggð, sem er fremur sjaldgæf i þessum heimi. Hann
flytur sig úr káetuplássi framí lúkar til þess að geta léð um-
komulausri konu með barni rúmið sitt frá Austfjörðum til Vest-
mannaeyja. Hann ræður sig í fastavinnu lijá útgerðarmanni í
Eyjum fyrir lægra kaup en hann hafði þar við lausastörf. Þenn-
an greiða gerir hann útgerðarmanninum vegna þess, að hann
grunar, að fjárhagur hans sé á fallanda fæti, en liann þarf liins-
vegar nauðsynlega á manni að halda í aflahrotu. Þóað þröngt
sé í búi hjá honum í lireysinu í Gönguskörðum, fær hann sig
ekki til að drepa sér til matar rjúpnagrey, sem leitað höfðu nið-
ur í byggðina i frosthörkum og fannburði. Umhverfi hans, sem
ekkert skilur annað en lífsfílósófíu meltingarinnar, fær ekki
botnað neitt i því, að þetta geti stafað af öðru en bleyðiskap og
dugleysi til að bjarga sér. Og þó liafði þetta umhverfi dáðst i
hálfa öld að kvæði Jónasar Hallgrímssonar um rjúpuna, sem
flaug mædd á miskunn mannanna. Segið þið svo, að góð kvæði
hafi ekki siðbætandi áhrif!
Önnur megineigind höfundarins er lifsgleði. Það er þessi
meðfædda lífsgleði, þessi eðlisrunna upplvfting sálarlífsins, sem
ekki á sér undirstöðu i vtri atvikum. Hann er reyndar tæplega
eins „glaður og kátur“ og Sigurður frá Balaskarði. En lifsgleði
Theódórs er þó svo rík og eðlisgróin, að það er eins og slorlífið,
sem hefur orðið hlutskipti lians í heiminum, sé honum oft og
einatt ábætir á upplyftinguna. Þessi lífsánægja dregur aftur
þann dilk á eftir sér, að hann bcrst siður fyrir umbótum á lífs-
kjörum sínum.
Þar til kemur ennfremur skortur höfundarins á hugsjóna-
gáfn og lifsskilningi. Hann er ósamsettur að eðlisfari, og tilfinn-
ingar hans rista ekki djúpt í hin ósýnilegu svið lífsins.