Tímarit Máls og menningar - 01.12.1942, Page 98

280
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ar bœkur Þórbergs eru? Hafa menn lesið þœr nógu oft og vel?
Við fjórða og finnnta lestur er horfin öll truflandi nálægð, þá
njóta þær sin, — ekki sem ævisaga ákveðins manns, er segir frá
ákveðnum atburðum og persónum, heldur sem ótímabundin iist.
Ég geri þá játningu, að ég er orðinn óþolinmóður eftir þvi
að fá framhald þessara bóka. Það væri ómetanlegt tjón, ef Þór-
bergu héldi ekki þessu verki sínu sem lengst fram. Það er kjör-
ið til að verða hans mesta æviafrek, hvergi getur hann notið
sín betur, hvergi á hann frjálsara svigrúm, þar fer gæðafák-
urinn hans góði á öllum sínum kostum. Síðan síðara bindi Of-
vitans kom út, hefur Þórhergur sent frá sér nýja útgáfu af Hvít-
um hröfnum, ljóðmælum sínum, er birtust áður 1924, og vökti,
þá mikla athygli og aðdáun. Síðari útgáfunni hefur verið dauf-
Iegar tekið, Ijóðin finna ekki sama hergmál nú og þá. Er slíkt
skiljanlegt, því að höfuðgildi þeirra var nýjungin, ferskleik-
inn, en nú hafa þau unnið sitt hlutverk sem gerill nýrra mynd-
ana í ljóðakveðskap þjóðarinnar. En siðari útgáfunni lét Þór-
bergur fylgja skýringar, sem margar hverjar eru bráðsnjallar
og skemmtilegar. A sumum stöðum i Eddu sinni (svo nefnir
hann þessa útgáfu) leikur gamansemi hans frjálsara flugi en
nokkru sinni endranær, t. d. i æfintýrinu um Tummu Kukku.
Edda Þórbergs er bók, sem gaman var að fá inn á milli stærri
verka hans. Helzti ljóður er á hókinni, að Þórbergur gerir víða
í skýringum sínum (í ganini og alvöru) meira úr gildi kvæð-
anna en efni standa til, lesandinn fær á tilfinninguna, að verið
sé að berja í bresti þeirra.
Eddu Þórbergs gátu menn á vissan hátt fagnað. Hún er að
minnsta kosti blóð af hans blóði. En í stað þess að halda áfram
„ævisögu“ sinni, er svo snilldarlega hófst með íslenzkum aðli
og Ofvitanum, kom í haust frá hendi Þórbergs Indriði miðill,
dálítill bæklingur, teygður á rúmar hundnið síður, og gerður
sem stærstur fyrirferðar með því að prenta hann á spjöld. Inni-
hald þessa bæklings er ekki nein leið að gera að alvarlegu
umtalsefni. Það eru einhverjar furðusagnir af Indriða miðli,
draugagangur á hástigi, brambolt, áflog, hendingsflug á húsgögn-
um, koppum og kyrnum, andköf, ryskingar, hryglur, óhljóð, böl-
bænir, belzt ekki við annað að líkja en maður sé kominn á vit-
lausraspítala innan um óða menn. Við þessu væri ekkert að segja,
ef undrin fengju i friði að vera undur. En frásagnarmaðurinn
eða einkum skrásetjarinn Þórbergur virðist i fullri alvöru líta
á þessi kyrnuköst sem eins konar opinberanir úr öðrum heimi
eða sannanir, ég veit ekki fyrir hverju, en ætli þó ekki helzt
lífi eftir dauðann eða því um líku, og er skrásetjarinn þvi ein-